ÖĞRETMENLERİN DUYGUSAL ZEKÂLARIYLA ÖZ YETERLİLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2019, Sayı: 75, 157 - 173, 30.12.2019

Sevda Koç Akran , Bahar Bakır

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, öğretmenlerin duygusal zekâlarıyla öz yeterlilikleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir.Araştırma ilişkisel tarama modeline dayalıdır. Araştırmanın evrenini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında, Siirt ili merkeze bağlı ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır.Örneklemi ise,bu okullardan tesadüfi olarak seçilen Sosyal, Türkçe, İngilizce, Görsel Sanatlar, Müzik, Beden Eğitimi ve Spor, Matematik ve Fen Bilimleri dersini yürüten 205 branş ve sınıf öğretmenidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Göçet’in ‘Duygusal Zekâ Ölçeği’ ve Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya’nın ‘Öğretmen Öz Yeterlilik Ölçeği’ kullanılmıştır.Verilerin analizi, öğretmen görüşleri için betimsel istatistiklere, cinsiyet için t-testine, branş ve kıdem için ise ANOVA testine tabi tutulmuştur. Ayrıca araştırmada, öğretmenlerin duygusal zekâlarıyla ve öz yeterlikleri arasındaki ilişki Pearson korelasyon analiziyle hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre duygusal zekalarını daha fazla kullandıkları görülmüştür. İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin duygusal zekâlarını kullanma düzeyleri ile öğretmen öz yeterlilikleri arasında ise orta düzeyde pozitif yönde bir ilişki bulunmuştur. Bu sonuçlara dayalı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Zekâ, Duygusal Zekâ

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal zekâ ve liderlik. E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 12: 53-68.Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 12: 53-68.
• Atay, K.(2002). Okul müdürlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile çatışmaları çözümleme stratejileri arasındaki ilişki.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Sayı: 31:344-355.
• Atıcı, M. (2000). İlkokul öğretmenlerinin sınıf yönetiminde yetkinlik beklentisi rolünün İngiltere ve Türkiye’ de seçilen bir araştırma grubu üzerinde incelenmesi. Www.Yok. Gov.Tr/ Egfak/Meral.Htm. (Erişim Tarihi:30.04.2018).
• Aydın, R., Ömür, Y.E Ve T., Argon (2014). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile akademik alanda arzularını erteleme düzeylerine yönelik görüşleri. Eğitim Bilimleri Dergisi / Journal Of Educational Sciences: 40:1-12.
• Aslan M . (2019). Öğretmen adaylarının duygusal zekâları ile problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi. 27(6): 2492-2481.
• Baltaş, A. (1999). Duygusal zekâ yeterlilikleri. Erişim tarihi: 15.04.2018, http://duygusalzekâ.8m.com/ Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice‐Hall.
• Berkant, H.G., Ekici G.(2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ile Zeka Türleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1). Ss.113-132.
• Binet, A., & Simon, T. (1961). The Development of Intelligence in Children. In J. J. Jenkins & D. G. Paterson (Eds.). Studies in individual differences: The search for intelligence (p. 81–111). Appleton-Century-Crofts. https://doi.org/10.1037/11491-008
• Breadberry, T. &Greaves, J.(2006). Duygusal zekânızı keşfedin. (Çeviri: Sevda Kubilay). İstanbul: Truva Yayınevi.
• Cherniss, C. (2002). Liderler için sosyal ve duygusal öğrenme. (Çev. Cihan, G.). Milli Eğitim Dergisi ,155(156), 149-154.
• Coşkun, N. (2019). Ortaöğretim öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi düzeyleri ile öğretmen öz yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
• Çakar, U. ve Arbak, Y.(2004).Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu- zekâ ilişkisi ve duygusal zekâ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 01/2004; 6(3):23-48.
• Çapa, Y. Çakıroğlu, J. Ve Sarıkaya, H. (2005). Öğretmenlik öz-yeterlik ölçeği: Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 30(137), 74–81.
• Çelik, G. (2018). Özel markalı ürünlere karşı tutumun perakendeci sadakatine etkisinin araştırılması.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Dökmen, Ü. (1990). Yeni bir empati modeli ve empatik becerinin iki farklı yaklaşımla ölçülmesi. Psikoloji Dergisi, 24, 42-50.
• Dulewicz, V. &Higgs, M.J. (1999). Can emotional intelligence be measured and developed, Leadership & Organization Development Journal, 20/5: 242- 252.
• Ekici, G. (2006).Meslek lisesi öğretmenlerinin öğretmen öz-yeterlik inançları üzerine bir araştırma. Eurasian Journal of Educational Research, 24:87-96 / 2006.
• Ekici, G.(2008).Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 35: 98-110.
• Erdemir, N. ve Kutlu, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı ile sosyal zeka düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57):401-409.
• Ersanlı, E. (2003). Üniversite öğretim elemanlarının duygusal zeka düzeyleri.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Eshach, H. (2003). ınquiry-events es a tool for changing science teaching efficacy belief of kindergarten and elementary school teachers. Journal of Science Education and Technology, 12(4), 495-501.
• Fernandez-Berrocal, P., & Ruiz, D. (2008). Emotional Intelligence in Education. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 6, 421-436.
• Gardner, H., Kornhaber, M. L., & Wake, W. K. (1996). Intelligence: Multiple perspectives. Harcourt Brace College Publishers.
• Gardner, H. (1999).Intelligence reframed: Multiple intelligences for the new millenium. New York: Basic Books
• Gardner, H. (2000) A Case Against Spiritual Intelligence, The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1):27-34, DOI: 10.1207/S15327582IJPR1001_3 Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam
• Goleman, D. (1996). Emotional Intelligence. Why It Can Matter More than IQ. Learning, 24, 49-50. Göçet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile stresle başaçıkma tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Güler, A. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gürel, E. ve Tat, M. (2010). Çoklu zekâ kuramı: tekli zekâ anlayışından çoklu zekâ yaklaşımına.Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11):336-356.
• Humphrey, N., Curran, A., Morris, E., Farrell, P., & Woods, K. (2007). Emotional Intelligence and Education: A Critical Review. Educational Psychology, 27, 235-254. https://doi.org/10.1080/01443410601066735.
• Immordino-Yang, M., & Damasio, A. (2007). We Feel, Therefore We Learn: The Relevance of Affective and Social Neuroscience to Education. Mind, Brain, and Education, 1, 3-10. https://doi.org/10.1111/j.1751-228X.2007.00004.x
• Katman, H. H. (2010). Okul yöneticilerinin empatik eğilimlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Light, R. (2003). The Joy of Learning: Emotion and Learning in Games through TGfU. Journal of Physical Education, 36, 93-108.
• Lorsbach, A. W., & Jinks, J. L. (1999). Self-efficacy theory and learning environment Research, Learning Environments Research, 2, 157–167.
• Maboçoğlu, F. (2006). Duygusalzekâ ve duygusal zekanın gelişimine katkıda bulunan etkenler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Petrides, K.V. & Furnham, A. (2000). On the dimensional structure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 29, pp. 313–320.
• Piaget, J. (1950). The psychology of ıntelligence: New York, Harcourt Brace. Turhan, M. ve Çetinsöz, B. C. (2019). Duygusal zekâ ve motivasyon arasındaki ilişki:turizm programı öğrencileri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (69): 268-287. Thorndike, E. L. (2013). The principles of teaching: Based on psychology. New York: Seiler.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy& A. (2007). The differential antecedents of self-efficacy beliefs of novice and experienced teachers. Teaching And Teacher Education, 23, 944-956.
• Salovey P.& Mayer J.D (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9:185-211.
• Singh, D. (2006). Emotional Intelligence at Work. New Delhi: Response Books.
• Shultz, P., & Pekrun, R. (2007). Emotion in Education. Boston: Elsevier, Inc.
• Sarısoy, B ve Erişen, Y. (2018).Öğretmenler için duygusal zekâ becerileri eğitim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 17(4):2188-2215. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr doi 10.17051/ilkonline.2019.507002.
• Sibia, A., Srivastva, A.K. & Misra, G. (2003). Emotional Intelligence: Western and Indian Perspectives. Indian Psychological Abstracts and Reviews, 10, 3-42.
• Sonmez, S., (2002). Problem çözme becerisi ile yaratıcılık ve zeka arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Susar, F. (2006). İlköğretim 4. sınıf Türkçe öğretiminde çoklu zekâ kuramına dayalı işbirlikli öğrenme yönteminin erişi, tutumlar, öğrenme stratejileri ve çoklu zekâ alanları üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, İzmir.
• Yaman, S., Cansüngü- Koray Ö. ve Altunçekiç, A. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 355-364.
• Yan, İ. (2008). Duygu-zekâ ilişkisi ve duygusal zekanın yöneticiler üzerindeki etkilerine yönelik bir çalışma.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yıldızbaş, F. (2017). The relationship between teacher candidates' emotional intelligence level, leadership styles and their academic success. Eurasian Journal of Educational Research, 67, 215-231.
• Yılmaz, H ve Zembat R. (2019). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zeka Düzeyleri İle Üniversite Yaşamına Uyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,52: 136-118.