Türk Medyasında Yaban Hayatı Kaçakçılığı

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 299 - 317, 30.12.2021

Kadriye Gizem Arıkan Özgün Günen Buyuk , Bilge Yeni , Esra Per

Öz

Türkiye biyoçeşitlilik açısından küçük bir kıta özelliği göstermektedir. Ülkede yerli türlerin yasal ticareti (özel izinler dışında) mümkün olmamakla birlikte, bazı yabancı ve evcil türlerin yasal ticareti yapılmaktadır. Bu nedenle zaman zaman kaçakçılık vakaları görülebilmektedir. Daha önce ülke genelinde medyada biyokaçakçılık ile ilgili bir değerlendirme yapılmamıştır. Bu çalışmada kaçakçılık haberleri Google arama motorunda farklı anahtar kelimeler kullanılarak araştırılmıştır. Bu haberler tarih, materyal türü (fosil, soğan, tohum, deri, tırnak, kürk, boynuz, diş, yumurta, zehir, birey), formu (canlı, ölü), takım, familya, cins, tür, coğrafi bölge ve il verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda 1999 – 2020 yılları arasında Türkiye’de bu konuda toplam 517 haber tespit edilmiştir. Yapılan haberlerin % 45’i biyokaçakçılık (yerli tür), % 44’ü egzotik tür, % 7’si çiftlik hayvanı ve %2’si evcil tür kaçakçılığı üzerinedir. Son on yılda özellikle canlı birey yerine bitki soğanı, diş, deri, post, kabuk ve kürk gibi vücut parçalarının kaçakçılığında dikkat çekici bir artış olmuştur. Kaçakçılık haberlerinin %49’u Marmara Bölgesi’nde yapılmıştır. Bu oranda hava limanı üzerinden yapılan kaçakçılık ile İstanbul ve karayolu kaçakçılığı ile Edirne ön plana çıkmaktadır. Bu araştırma ile bitki, mantar ve hayvansal organizmaların kaçakçılığı hakkında Türk Medyası’nda yer bulmuş olan haberlerin tarihçesi ve genel durumu ortaya çıkarılmıştır. Bu haberlerin % 37’si 2020 yılında yapılmıştır. Bu oranda, Covid 19 pandemisi nedeniyle uluslararası yaban hayatı ticaretinin askıya alınmış olmasının etkili olduğu düşünülmektedir.a

Anahtar Kelimeler

Farkındalık, Biyoçeşitlilik, Covid 19, Kitle İletişim Araçları, Yaban Hayatı Ticareti

Wildlife Smuggling in the Turkish Media

Öz

In terms of biodiversity, Turkey has the qualities of a small continent. Although it is not possible to legally trade the native species in the country (unless special permits are obtained), certain exotic and domestic species can be legally traded. For this reason, there are occasional cases of smuggling. There has been no assessment of bio-smuggling in the media across the country. In this study, news stories concerning smuggling were searched using different keywords in the Google search engine. These news items were analyzed in terms of the date, material type (fossil, bulb, seed, skin, nail, fur, horn, tooth, egg, poison, and individual), form (alive, dead), order, family, genus, species, geographical region, and province data. Of the news items analyzed, 45% were about bio-smuggling (native species), 44% exotic species, 7% farm animals and 2% pet smuggling. In the last ten years, there has been a remarkable increase in the trade of plant bulbs, teeth, skin, hides, shell and fur as opposed to live specimens. The Marmara Region was the source of 49% of the news items on smuggling. Within this region, Istanbul stands out in terms of the trade carried out through the airport, and Edirne with its land route trade. The history and current situation of news in Turkish media regarding the smuggling of wildlife species have been discovered as a result of this study. Of the news items analyzed, 37% were reported in 2020. The suspension of international wildlife trafficking due to the Covid 19 pandemic is thought to have an effect on this rate.

Anahtar Kelimeler

Awareness, Biodiversity, Covid 19, Mass Media, Wildlife Trade

Kaynakça

• AA. (2011). Anadolu Ajansı, Antalya’da tatil yaptığı otelin çevresinde yakaladığı böcekleri Almanya’ya göndermek isteyen profesör gözaltına alındı, 27.08.2011, Antalya, , Türkiye.
• Akman, Y., Düzenli, A., & Güney, K. (2005). Biyocoğrafya. Palme Yayıncılık. Ankara, Türkiye.
• Akın, H. Y. (2019). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Biyolojik Kaçakçılık Kavramına Yönelik Görüşleri, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Aruoba, Ç. (2005). Biyolojik Çesitlilik Sözlesmesi’nin 11. Maddesi: Ekonomik Tesvikler. Biyogüvenlik Protokolü ve Biyolojik Çesitlilik Sözlesmesi’nde Tesvikler, Tartısma Toplantısı 17-18 Subat 2005, Mayıs 2005, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, ss. 31-40.
• Aydoğan, D. (2013). Türkiye’de dijital gazetecilik: Habertürk ve Hürriyet gazeteleri örneği. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 3(3), 26-40.
• Bacak, E. (2014). Türkiye’nin Fauna Zenginliği, İ.Ü. OMYO Avcılık ve Yaban Hayatı Programı. İstanbul Üniversitesi Kongre Merkezi, İstanbul, 26 Haziran 2014.
• Başaran, G. (2017). Türkiye’de Biyokaçakçılık, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Retrieved from https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi.
• Bergman, C. (2009). Stolen Wildlife: The Illicit Animal Trade Is Exceeded Only by Drugs and Weapons Trafficking. Smithsonian, 40: 34-42.
• Blewitt, J. (2011). The media, animal conservation and environmental education, Environmental Education Research, 17(6), 711-718
• Budak, A., & Göçmen, B. (2008). Herpetoloji. Ege Üniversitesi Yayınları Fen Fakültesi, Yayın No. 194.
• Carson, R. (1962). Silent Spring. Houghton Mifflin, Boston. CITES Secretariat. (2021). CITES (The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), Retrieved from https://www. cites.org.
• Coulon, J. M., & Nouet, J. C. (2018). Hayvan Hakları, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul. Çakmak, M. (2008). Biyolojik Çesitliliğin Hukuken Korunması ve Kamu Yararı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(1), 133-166.
• Dayıoğlu, H., Yılmaz, A., & Başaran, G. (2019). Türkiye’de Biyokaçakçılık, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 43: 74-90.
• Ekim, T., & Koyuncu, M. (1993). Türkiye’den İhraç Edilen Çiçek Soğanları ve Koruma Önlemleri, 2. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu (Ed. Kiziroğlu, İ), Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi No:3, Ankara, 42-47.
• GISD. (2021). Global Invasive Species Database. Retrieved from http://www.iucngisd.org/gisd.
• Gözcü, A., & Çakmak, F. (2019). Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’nin güney sınırında gerçekleştirilen kaçakçılık faaliyetleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 683-714.
• Güçlü, B., & Kökmen, M. B. (2014). Sosyal Medya Perspektifinde Gazete Okuma Alışkanlığı, Retrieved from https://www.academia.edu.
• Güler, E., & Mutlu, A. (2018). Türkiye’de Biyokaçakçılık Sorunu: Küre Dağları Milli Parkı Örneği. 12.Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildiriler e-kitabı, 978-605-84963-1-6, 500.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., & Babaç, M.T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği, 1-1290.
• Gürcüoğlu, S. (2013). Türkiye’de Çevre Eğitiminde Kamu Örgütleri, Sivil Toplum Örgütleri ve Medyanın Rolü. Gazi Üniversitesi İkstisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 154-170.
• Karut, K., & Kazak, C. (2005). Akdeniz Bölgesi’nde yeni bir hurma ağacı (Phoenyx dactylifera L.) zararlısı: Rynchophorus ferrugineus (Olivier, 1790) (Coleoptera: Curculionidae). Turkish Journal of Entomology, 29(4), 295-300.
• Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., Toker, C., & Özbek, K. (2010). Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. Bildiriler (I): 11-15 Ocak, Ankara, s. 155-177.
• Keçeli, T., Yaprak, E., Allı, H., Danışman, T., Yorulmaz, T., Kılınçarslan, H., Demircan, A., Kocuklu, B., & Erdoğan, S. (2013). Biyokaçakçılıkla Mücadele Rehberi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Kence, A. (1991). Biyolojik Çesitlilik ve Kalkınma, Sürdürülebilir Kalkınma El Kitabı, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını, ss. 57-66.
• Kışlalıoğlu, M., & Berkes, F. 2019. Çevre ve Ekoloji, Remzi Kitabevi, 17. Baskı, İstanbul. Koç, Y., & Soykan A. (2020). Dünya’da ve Türkiye’de Doğa Korumanın Kuramsal Temelleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 7: 86-99.
• Kurt, O., Çelik, N., Göre, M., & Kurt, H. (2019). Threats to Biodiversity Bio-Trafficking in Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7: 2, 46-51.
• Mayr, E., & İzbırak, A. (2008). Biyoloji budur: canlı dünyanın bilimi. TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları. Özbek, K. 2016. Biyokaçakcılık. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 5(18), 62-68.
• Özdemir, G., & Ceylan, B. (2007). Biyolojik İstila ve Karadeniz’deki İstilacı Türler. Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yunus Araştırma Bülteni.
• Özgen, H. N. (2011). Sınırda Kaçakçı Olmanın Antropolojik Tarihi. NTV Tarih, Aralık 2011, 24-27.
• Öztekin, H., & Şahin, M. (2020). Medyanın Bilimle İmtihanı: Türkiye’de Gazetelerde Yer Alan Bilim Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33: 178-197.
• Per, E. (2018). Tropikal ormanlardan Türkiye’ye papağan ticaretinin durumu. Turkish Journal of Forestry, 19(3), 275-283.
• Per, E. (2019). İnternet temelli araçların egzotik papağanların izlenmesine katkısı. Turkish Journal of Forestry, 20 (4), 466-473.
• Per, E. (2021). Understanding the Possible Impact of Exotic Parrots on Human Health. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 6(3), 288-293.
• Reece, J. B., Urry, L. A., Cain, M. L., Wasserman, S. A., Minorsky, P. V., & Orr, R. B. (2020). Campbell Biology, twelfth Edition (Pearson).
• Resmî Gazete. (2018). Kedi, Köpek ve Gelinciklerin Kimliklendirilmesi ve Kayıt Altına Alınmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete Sayısı: 30344, Resmî Gazete Tarihi: 28.02.2018.
• Resmî Gazete. (2005). Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete, Gazete Sayısı: 25847, Resmî Gazete Tarihi: 16.06.2005.
• Resmî Gazete. (2001). Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik, Resmî Gazete, Gazete Sayısı: 24623, Resmî Gazete Tarihi: 27.12.2001.
• Saygın Öğütle, V., Açık-Turğuter, E., & Banguoğlu, T. 2019. Biyoloji Biliminden Toplumsal Dünyaya Bakmak: Bir Bilim Sosyolojisi Çalışması, Doğu- Batı Yayınları, Ankara.
• Sümer Çakır, G. (2016). Çevresel ve Milli Güvenlik Boyutları Açısından Biyolojik Çeşitlilik ve Tehlikeler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 207-30.
• Şimşek, Ö. (2011). Doğa Casusluğu ve Türkiye’nin Genetik Zenginliği, Nature and liverworts, Retrieved from http://natureandliverworts.blogspot. com/2011/12/doga-casuslugu-ve-turkiyenin-genetik.html
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2021). COVID-19 Tedbirleri, Retrieved from https://www.tarimorman.gov.tr/, Erişim: 25.01.(2021).