Kısa Bacak Atel Faaliyet Maliyetinin Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ile Hesaplanması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 276 - 284, 30.06.2023

Tuğba Örs Onur , Recep Yılmaz

https://doi.org/10.53446/actamednicomedia.1266290

Öz

Amaç: Sağlık kurumları, zamanında, kaliteli ve sürdürülebilir sağlık hizmeti sunmak için, geri ödeme sistemleri de Sağlık Uygulama Tebliğ (SUT)’inde listelenen sağlık hizmet fiyatlarını doğru bir şekilde tespit etmesi için sağlık hizmeti maliyetlerinin doğru ölçülmesi gerekmektedir. Doğru hesaplanan sağlık hizmetleri fiyatları ve sağlık hizmeti maliyetleri ile olumsuz sapmaların önüne geçilerek yönetilebilir bir sistem kurulabilir. Bu çalışmanın amacı sağlık hizmetlerinin maliyetini güncel bir yaklaşım olan zaman sürücülü faaliyet tabanlı maliyetleme (ZSFTM) yöntemi ile hesaplayan bir model ortaya koymaktır.
Yöntem: İkinci basamak ilçe devlet hastanesi acil servisinde, kısa bacak atel sağlık hizmetinin maliyeti ZSFTM yöntemi ile hesaplanmıştır. Araştırma 2020 yılını kapsayan retrospektif bir vaka çalışmasıdır. Sağlık hizmetlerinin maliyetlerinin, SUT’ta açıklanan fiyatı ile karşılaştırma yapılabilmesi için hastanede gerçekleştirilen tüm giderler hesaplamaya dahil edilmiştir.
Bulgular : Kısa bacak atel faaliyetinin, direkt ilk madde ve malzeme birim maliyeti 43.68 TL, faaliyet maliyeti 61,40 TL, toplam birim maliyeti ise 105,08 TL olarak hesaplanmıştır. 2020 yılında SUT’da kısa bacak atel faaliyeti liste fiyatı ortalama olarak birim başına 28,9 TL’ dir. Çalışmada faaliyet maliyeti 61,40 TL olarak hesaplanmıştır. Çalışmaya göre, hastane kısa bacak atel faaliyetinden birim başına 32,5 TL zarar etmektedir.
Sonuç: Çalışmaya göre, hastane kısa bacak atel faaliyetinden zarar etmektedir. ZSFTM yöntemi, sağlık hizmeti maliyetlerini, güvenilir, doğru ve kolay hesaplayarak, sağlık hizmetlerinin kaliteli, zamanında ve sürdürülebilir olarak sunulmasını olanaklı hale getireceği düşünülmektedir. Sağlık hizmetlerinin maliyeti tek tek bu yöntem ile hesaplanarak, hangi faaliyetlerden kar, hangi faaliyetlerden zarar ettiği tespit edilerek gerekli önemler alınabilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Hizmetleri, Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Stratejik Maliyet Yönetimi

Kaynakça

• 1. Menderes M. Hastanelerde maliyet hesaplaması ve hemşirelik hizmetleri maliyetleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 1994;1:65-70.
• 2. Ağırbaş İ, Gök H, Akbulut Y, Önder, Ö.R. Hastanelerde maliyet analizi ve tıbbi rehabilitasyon hizmetlerinde birim maliyet hesaplanması. Journal of Physical Medicine & Rehabilitation Sciences. 2012;58(2):103-108. doi:10.4274/tftr.28566
• 3. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 2021 Sağlık Harcamaları İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri. 2021;45728. Yayım Tarihi: 7 Aralık 2022. Erişim Tarihi:10 Ocak 2023.
• 4. Turgut M. Hemodiyaliz Seans Maliyetinin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Geleneksel Maliyetleme Yöntemi ile Karşılaştırılması [Doktora Tezi]. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi; 2021.
• 5. Marquis R, Spencer EM, Mills AE, Rorty MVV, Werhane P H. Organization ethics in health care. Journal of Business Ethics. 2004;50:295-296. doi:10.1023/B:BUSI.0000024779.14937.3f
• 6. Özgülbaş N. Maliyet Muhasebesi ve Temel Maliyet Kavramları. İçinde: Top M. Sağlık kurumlarında maliyet yönetimi. 2. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; 2014:2-175,204-228.
• 7. Uğurtay H, Öker F, Sur H, Bakır İ, Döğücü MŞ. Bir kamu hastanesinde anjiyografi birimi maliyetlerinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile analizi. Nobel Med Dergisi. 2013;9(1):10-16.
• 8. Kaçak H. Zaman sürücülü faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile yoğun bakım ünitesi maliyetlerinin analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış. 2021;20(62):167-190.
• 9. Durukan S, Çetin A, Şahin İ. Seçilmiş hastanelerde karşılaştırmalı poliklinik gider yeri birim maliyetleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2007;10(1):19-47.
• 10. Kaplan RS, Porter ME. How to solve the cost crisis in health care. Harv Bus Rev. 2011:89(9):46-52.
• 11. Ildır A. Sağlık İşletmelerinde Maliyet Analizi ve Performans Yönetimi. Ankara, Türkiye: Seçkin Yayıncılık; 2008.
• 12. Slagmulder R, Cooper R. Strategic cost management: expanding scope and boundaries. Journal of Cost Management. 2003;17(1):23-30.
• 13. Şakrak, M. (1997). Maliyet yönetimi. İstanbul, Yasa Yayınları.
• 14. Cooper R, Kaplan RS. How cost accounting distorts product costs. Strategic Finance. 1988;69(10):20.
• 15. Horngren CT, Datar SM, Rajan MV. Cost accounting: A managerial emphasis. Pearson Education Limited;2012.
• 16. Ostadi B, Daloie RM, Sepehri MM. A combined modelling of fuzzy logic and Time-Driven Activity-Based Costing (TDABC) for hospital serfvvices costing under uncertainty. Journal of Biomedical Bnformatics. 2019;89:11-28. doi:10.1016/j.jbi.2018.11.011
• 17. Kaplan RS, Anderson SR. Time-driven activity-aased costing: a simpler and more powerful path to higher profits. 55995th Edition. Harvard Business Press; 2007.
• 18. Fidanza A, Schettini I, Palozzi G, et al. What ıs the ınpatient cost of hip replacement? A time-driven activity based costing pilot study in an Italian Public Hospital. Journal of Clinical Medicine. 2022;11(23):6928. doi:10.3390/jcm11236928
• 19. Yaman Ö. Hastanelerde Maliyet Yönetim Sistemi ve Bir Uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye :İstanbul Üniversitesi; 2009.
• 20. Özen İ. Hastane İşletmelerinde Etkin Maliyet Yönetimi ve Uygulaması [Doktora Tezi]. İstanbul, Türkiye: Marmara Üniversitesi; 2010.
• 21. Karakullukçu E. Artvin Kamu Hastanelerinde Çalışan Yöneticilerin İleri Maliyet Yönetimi Yaklaşımları Konusundaki Algılarının Belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon,Türkiye: Avrasya Üniversitesi;2016.
• 22. Çarıkçı O, Acar D. Hastane yöneticilerinin ileri maliyet yönetimi yaklaşımlarına ve hastane maliyetlerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20(3):275-298.
• 23. Çil Koçyiğit S, Doğan E, Sula HH. Hastane işletmelerinde stratejik maliyet yönetiminin uygulanabilirliğini tespit etmeye yönelik bir araştırma: Ankara ili özel hastaneler örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış. 2019;18(56):63-86.
• 24. Erli U. Stratejik Maliyet Yönetimi Kapsamında Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Analizi ve Bir Sağlık İşletmesinde Uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Aydın, Türkiye: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi; 2019.
• 25. Bekçi İ, Özal H. Stratejik maliyet yönetiminin sağlık sektöründe uygulanabilirliğine yönelik bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 2014;2(3):78-97.
• 26. Ting BL, Kalish LA, Waters PM, Bae DS. Reducing cost and radiation exposure during the treatment of pediatric greenstick fractures of the forearm. Journal of Pediatric Orthopaedics. 2016;36(8):816-820. doi:10.1097/BPO.0000000000000560
• 27. Anzai Y, Heilbrun ME, Haas D, et al. Dissecting costs of CT study: application of TDABC (time-driven activity-based costing) in a tertiary academic center. Academic Radiology. 2017;24(2):200-208. doi:doi.org/10.1016/j.acra.2016.11.001
• 28. Tseng P, Kaplan RS, Richman BD, Shah MA, Schulman KA. Administrative costs associated with physician billing and insurance-related activities at an academic health care system. Jama. 2018;319(7):691-697. doi:10.1001/jama.2017.19148
• 29. Shankar PR, Parikh KR, Heilbrun ME, et al. Cost implications of oral contrast administration in the emergency department: a time-driven activity-basedcosting analysis. Journal of the American College of Radiology. 2019;16(1):30-38. doi:10.1016/j.jacr.2018.07.021
• 30. Yun BJ, Prabhakar AM, Warsh J, et al. Time-driven activity-based costing in emergency medicine. Annals of Emergency Medicine. 2016;67(6):765-772. doi:10.1016/j.annemergmed.2015.08.004
• 31. Berthelot S, Mallet M, Baril L, et al. P017: A time-driven activity-based costing method to estimate health care costs in the emergency department. Canadian Journal of Emergency Medicine. 2017;19(1):83-83. doi:10.1017/cem.2017.219
• 32. Akbulut F, Gençtürk M. Faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemleri ile geleneksel maliyetleme yönteminin karşılaştırılması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2021;24(3):435-456.
• 33. Deal NS, Babber PA, Thaker NG. Time driven activity based costing in emergency medicine. Annals of Emergency Medicine. 2016;68(6):785-786. doi:10.1016/j.annemergmed.2015.08.004
• 34. Baker JJ. Activity-Based Costing and Activity-Based Management for Health Care. Maryland: Aspen Publisher Inc;1988.