Türkiye’de 2004-2015 Arasındaki Demokratikleşme Politikasının Kamu Politikası Analiz Modelleri ile İncelenmesi

Yıl 2017, , 89 - 116, 30.12.2017

İsmail Kurun

https://doi.org/10.22466/acusbd.323569

Cited By: 2

Öz

Öz

Türkiye’nin
2000’li yıllarının önemli kamu politikalarından birisi, belki de en önemlisi,
Kürtlere ve Alevilere yönelik demokratikleşme politikasıdır. 2004’te gündeme
gelen bu politika yaklaşık 10 yıl sürecek bir kamusal tartışmayı da beraberinde
getirmiştir. Siyasetçiler, sivil toplum kuruluşları ve medyanın dahil olduğu bu
tartışma sonucunda yönetimdeki hükümetlerin aldığı kararlarla birlikte bazı
politikalar yürürlüğe konulmuştur. Bu makalede, 2004–2015 yılları arası Kürt ve
Alevilere yönelik demokratik açılım politikası bir kamu politikası olarak ele
alınarak Aktürk’ün geliştirmiş olduğu etnisite rejimleri tasnifi ışığında,
kurumsal analiz modeli ve süreç analizi (işlevsel analiz) modeli
perspektifinden analiz edilmektedir. Makalenin ulaştığı nihaî sonuç, bu kamu
politikalarının Türkiye’yi anti-etnik rejimden çok-etnili rejime geçirecek
derecede başarılı olduğu, ancak politikayı başlatan siyasî yönetimin ilk başta amaçladığı düzeyde başarılı
olamadığı yönündedir.

Anahtar
Kelimeler: kamu politikası; demokratikleşme; kurumsal
analiz; süreç analizi

Jel
Kodu: Z18

Anahtar Kelimeler

kamu politikası, demokratikleşme, kurumsal analiz

A Political Assessment of the Democratization Policy in Turkey Between 2004 and 2015

Öz

A significant public policy in Turkey throughout
2000s is the democratization policy towards the Kurds and Alevis. Initiated in
2004, this policy triggered a prolonged public debate, at the end of which some
policies were put into effect. Taking this democratization effort as a public
policy, this article assesses it, in light of the classification of the regimes
of ethnicity developed by Ş. Aktürk, by employing institutional analysis and process
(functional) analysis models. The finding of this article is that this public
policy has become successful to the extent that Turkey has been transformed
from anti-ethnic regime into multi-ethnic regime, but not to the extent that
the government which started this policy has initially aimed.

Anahtar Kelimeler

Democratization, Public policy analysis, Turkey

Kaynakça

• AB’den Demokratik Açılıma Destek. (2009, 2 Eylül). Dünya. 2 Ocak 2017 tarihinde erişildi.http://www.dunya.com/dunya/ab039den-demokratik-acilima-destek-haberi-88775.
• AİHM’den ‘zorunlu din dersi’ kararı. (2014, 16 Eylül). NTV. 03 Ocak 2016 tarihinde erişildi.http://www.ntv.com.tr/dunya/aihmden-zorunlu-din-dersi-karari,1ZcW9paw4kqofgpqXZs5Dw.
• AKP, Alevi açılımı yapmaktan vazgeçti. (2015, 30 Mayıs). Hür Bakış. 11 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://hurbakis.net/content/akp-alevi-acilimi-yapmaktan-vazgecti.
• Aktürk, Ş. (2015). Almanya, Rusya ve Türkiye’de Etnisite Rejimleri ve Milliyet. Çev. Volkan Eke. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Alevi dedeleri Alevi açılımını tartıştı. (2013, 30 Ekim). Haberler. 09 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.haberler.com/alevi-dedeleri-alevi-acilimi-ni-tartisti-5236704-haberi/.
• Alevi dedeleri devletten maaş istemiyor. (2008, 6 Aralık). CNN Türk. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.cnnturk.com/2008/turkiye/12/06/alevi.dedeleri.devletten.maas.istemiyor/503789.0/index.html.
• Alevi dedelerine maaş bağlanmalı. (2015, 19 Şubat). Milliyet. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi.http://www.milliyet.com.tr/alevi-dedelerine-maas-baglanmali-gundem-2016024/.
• Alevi ders kitabı hazır. (2009, 13 Mayıs). Radikal. 09 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.radikal.com.tr/turkiye/alevi-ders-kitabi-hazir-935690/. Aleviler Siyasetin Neresinde? Reha Çamuroğlu İle Söyleşi. Medyascope. 29 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://medyascope.tv/2016/11/25/aleviler-siyasetin-neresinde-reha-camuroglu-ile-soylesi/.
• Alevilik ders kitaplarına girdi. (2011, 08 Eylül). NTV. 09 Ocak 2009 tarihinde erişildi. http://www.ntv.com.tr/egitim/alevilik-ders-kitaplarina-girdi,MIOK_CZvw0mrV8JrKHRNaA.
• Anderson, J. E. (2003). Public Policymaking: An Introduction. Boston: Houghton.
• Aras vd. (2009). Türkiye’nin Kürt Sorunu Algısı - Piyasa ve Kamuoyu Araştırmaları. SETA Vakfı.
• Aşure günü resmi tatil olsun. (2010, 15 Aralık). Ortadoğu. 04 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.ortadogugazetesi.net/haber.php?id=18366.
• Bahçeli: Gül, PKK Taleplerine Cevap Veriyor. (2009, 9 Ağustos). Radikal. 1 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.radikal.com.tr/politika/bahceli-gul-pkk-taleplerine-cevap-veriyor-948958/.
• Barzani’den Demokratik Açılıma Destek.” (2010, 29 Ocak). Sabah. 27 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.sabah.com.tr/dunya/2010/01/29/barzaniden_demokratik_acilima_destek.
• Cezaevlerinde Kürtçe, ‘Suç İşleyene Kadar’ Serbest Olacak!.” (2009, 14 Ocak). Bianet. 08 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://bianet.org/bianet/insan-haklari/111928-cezaevinde-kurtce-suc-isleyene-kadar-serbest-olacak.
• Çelik, A. B. (tarih yok). “Kürt Meselesinde Aktörler ve Süreçler: Barışa Giden Farklı Seçenekleri Keşfetmek.” 12 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://research.sabanciuniv.edu/21678/1/kurt_meselesinde_aktorler.pdf.
• Çevik, H. H. (1998). Kamu Politikaları Analizi Çalışmaları Üzerine Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Amme İdaresi Dergisi, 31:2, 103-112.
• Çevik, H. H. (2007). Türkiye’de Kamu Yönetimi Sorunları. Ankara: Seçkin.
• Çevik, H. H. ve Demirci, S. (2012). Kamu Politikası: Kavramlar, Aktörler, Süreç, Modeller, Analiz, Karar Verme. Ankara: Seçkin.
• Die Türkische AKP als Vobild für die Arabische Welt?.” (2009, 11 Eylül). Bundeszentrale für Politische Bildung. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.bpb.de/apuz/31734/die-tuerkische-akp-als-vorbild-fuer-die-arabische-welt?p=all.
• Dunn, W. N. (1981). Public Policy Analysis. Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Eğitim Bir Sen’in ‘Ötekilik’ Araştırmasının Sonuçları Açıklandı.” (2010, 28 Temmuz). Haberler. 2 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.haberler.com/egitim-bir-sen-in-otelik-arastirmasinin-sonuclari-2168607-haberi.
• Erdoğan ‘Muharrem iftarına’ katılacak. (2009, 7 Ocak). Milliyet. 15 Aralık 2015 tarihinde erişildi. http://www.milliyet.com.tr/erdogan--muharrem-iftarina--katilacak/guncel/gundemdetay/07.01.2009/1043890/default.htm.
• Ergil, D. (2009). Kürt Raporu: Güvenlik Politikalarından Kimlik Siyasetine. İstanbul: Timaş.
• Erken Kalkan Kürtçe Dinler. (2004, 5 Haziran). Radikal. 08 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.radikal.com.tr/haber.php/haber.php?haberno=118484.
• Fischer, F., Gerald J. M. ve Mara S. S. (Ed.) (2007). Handbook of Public Policy Analysis: Theory, Politics and Methods. Boca Raton: CRC.
• Gözler, K. (2010, 13 Kasım). “1982 Anayasasına Göre Din Eğitim ve Öğretimi.” 20 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.anayasa.gen.tr/din-egitimi.htm.
• Günay, B. ve Türk, G. (2010). Alevi Açılımı: Türkiye’de Demokrasinin Derinleşmesi. BİLGESAM. Rapor No: 22. İstanbul.
• Hacı Bektaşi Veli Anadolu Kültür Derneği (2011). “Aleviler artık burada oturmuyor – Alevi Çalıştayları Nihaî Raporu Üstüne Bir Değerlendirme.”Ankara.
• Hacı Bektaşi Veli Dergahı İbadete Açılsın Talebi. (2015, 4 Temmuz). Sondakika. 06 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.sondakika.com/haber/haber-haci-bektas-veli-dergahi-ibadete-acilsin-talebi-7478688/.
• International Crisis Group (2012, 11 Eylül). Türkiye: Kürt Sorununun Çözümü ve PKK, Avrupa Raporu. No 219.
• İşte Dolmabahçe Mutabakatı ve 10 Maddenin İçeriği. (2015, 13 Mart). Sondakika. 27 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.antalyaajans.net/iste-dolmabahce-mutabakati-ve-10-maddenin-icerigi-makale,284.html.
• Kemal Kılıçdaroğlu Açılıma Tepki Gösterdi. (2009, 9 Eylül). Milliyet. 2 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.milliyet.com.tr/kemal-kilicdaroglu-acilima-tepki-gosterdi-siyaset-1137425.
• Kızılkaya, B. (2014). Açılımla Yaşamak: Geçmişten Bugüne Kürt Sorununun Çözümüne Dönük Devlet Politikalarının Kürtler İçin Anlamı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• KONDA (2011). “Kürt Meselesini Yeniden Düşünmek.” Ankara (24-31 Ocak 2011 tarihleri arasında www.t24.com.tr sitesinde yayınlanmıştır).
• KONDA (Mayıs 2011). “Kürt Meselesinde Algı ve Beklentiler Araştırması.” BİZ KİMİZ ’10 Bulgular Raporu. Ankara.
• Köse, S. C. (2011). Müzakereci Demokrasi Kuramı ve Toplumsal ve Politik Dönüşümün İmkanları: Kürt Açılımı Üzerine Bir İnceleme. Spektrum: Journal of Global Studies. Yer belirtilmemiş.
• Kürt Açılımı Netleşti. (2009, 12 Mayıs). Sabah. 02 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.sabah.com.tr/siyaset/2009/05/12/kurt_acilimi_netlesti.
• Kürt Açılımına PKK da Karşı: Çok Tehlikeli. (2016, 26 Ağustos). Posta. 2 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.posta.com.tr/kurt-acilimina-pkk-da-karsi-cok-tehlikeli-haberi-458.
• Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümüne Onay. (2011, 2 Mart). Sabah. 08 Ocak 2016’da erişildi. www.sabah.com.tr/egitim/2011/03/02/kurt_dili_ve_edebiyati_bolumune_onay.
• Kürtçe kanal TRT 6 yayına başladı. (2009, 1 Ocak). Yenişafak. Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.yenisafak.com/gundem/kurtce-kanal-trt-6-yayina-basladi-159947.
• Kürtçe kurs açıldı. (2004, 13 Mart). Şanlıurfa. 08 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.sanliurfa.com/haber190417-Kurtce_kurs_acildi.htm.
• Kürtçe seçmeli ders eğitimi başladı. (2012, 3 Ekim). Sabah. 08 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.sabah.com.tr/egitim/2012/10/03/kurtce-secmeli-ders-egitimi-basladi.
• Lowi, T. J. ve Ginsberg, B. (1996). American Government: Freedom and Power. New York: Norton.
• Madımak ‘Utanç Müzesi’ olsun. (2013, 2 Temmuz). Milliyet. 05 Ocak 2016 tarihinde erişildi.http://www.milliyet.com.tr/madimak-utanc-muzesi-olsun/gundem/detay/1731327/default.htm.
• Madımak kurbanları üç törenle anıldı. (2010, 3 Temmuz). Milliyet. 06 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.milliyet.com.tr/madimak-kurbanlari-uc-torenle-anildi/guncel/gundemdetay/03.07.2010/1258506/default.htm.
• Mahkemede ilk Kürtçe savunma. (2013, 31 Ocak). Aljazeera Turk. 09 Ocak 2017 tarihinde erişildi. http://www.aljazeera.com.tr/haber/mahkemede-ilk-kurtce-savunma.
• MHP Lideri Devlet Bahçeli’den Çok Sert Sözler. (2015, 1 Mart). Hürriyet. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.hurriyet.com.tr/mhp-lideri-devlet-bahceliden-cok-sert-sozler-28330193.
• Milbert, I. (2010, 27 Şubat). Les Politiques Publiques Vues dans Leur Dimension Historique et Spatiale, Atelier. Politiques Publiques.
• Mutluer, N. (2015, 18 Mart). Eski AKP’li Çamuroğlu, AK Partililer Alevileri aldattılar, aşağıladılar, alay ettiler. T24. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://t24.com.tr/yazarlar/nil-mutluer/eski-akpli-camuroglu-ak-partililer-alevileri-aldattilar-asagiladilar-alay-ettiler,11495.
• Nevşehir Üniversitesi’nin Adının Hacı Bektaşi Veli Olarak Değiştirilmesi Komisyondan Geçti. (2013, 24 Ekim). Hürriyet. 09 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.hurriyet.com.tr/nevsehir-universitesinin-adinin-haci-bektas-i-veli-olarak-degistirilmesi-komisyondan-gecti-24974977.
• Norwegian Helsinki Committee (2014). “Alevi Cemevleri Türkiye Din ve İnanç Özgürlüğü Toplumsal Tartışmaya Katkı.” Policy Paper No: 3.
• Ogan, A., Yıldırım, E. ve Karataş, V. (2010, 4-5 Aralık). Kürt Meselesinde Çözüme Bir Adım Çalıştayı. Sivil Dayanışma Platformu. İstanbul (Sirkeci Legacy Ottoman Hotel).
• Özdağ, Ü. (Ekim 2009). Kürt Açılımının Geleceği. 21. Yüzyıl Dergisi. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.21yuzyildergisi.com/assets/uploads/files/143.pdf.
• Özipek, B. B. vd. (2014, 25 Ocak). Türkiye’nin Demokratikleşmesi ve Alevi Talepleri Tespit ve Öneri Raporu. Liberal Düşünce Topluluğu.
• Sanberk, Ö. (2009). Kürt Sorununun Çözümü İçin Demokratikleşme, Siyasî ve Sosyal Dayanışma Açılımı. BİLGESAM, Rapor No: 20. İstanbul.
• Stratejik Düşünce Ensitüsü (2009). “Stratejik Düşünce Enstitüsü Alevi Raporu.” Ankara.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü (Mart 2011). “Kürt Sorunu Çözüm İçin Öneriler.” Ankara.
• Sullivan, E. ve Segers, M. (2007). Ethical Issues and Public Policy. Fischer, F., Miller, G. J. ve Mara S. S. (Ed.) içinde. Handbook of Public Policy Analysis: Theory, Politics and Methods. Boca Raton: CRC.
• T.C. Devlet Bakanlığı (2010). “T.C. Devlet Bakanlığı Alevi Çalıştayı Nihaî Rapor.” Ankara.
• Tan, A. (2013). Kürt Sorunu: Ya Tam Kardeşlik Ya Hep Birlikte Kölelik. İstanbul: Timaş.
• Taşpınar, Ö. (2012, 24 Nisan). Turkey: The New Model?. Bookings Institute. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.brookings.edu/research/papers/2012/04/24-turkey-new-model-taspinar.
• TRT ekranlarında ilk kez. (2009, 25 Aralık). Haber 7. 06 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.haber7.com/medya/haber/465682-trt-ekranlarinda-ilk-kez-video.
• TRT’den Önce Boşnakça Yayın. (2004, 5 Haziran) Hürriyet. 02 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.hurriyet.com.tr/trt-den-once-bosnakca-yayin-231248.
• TRT’nin Ana Haber Bülteni Cemevinde. (2009, 07 Ocak). NTVMSNBC. 09 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://arsiv.ntv.com.tr/news/471401.asp.
• Tuğsuz, N. (Kasım 2014). “Alevi Açılımı”nın Neresindeyiz. SETA Perspektif. Sayı 81. Ankara.
• Turkey’s Erdogan announces Kurdish reforms. (2013, 30 Eylül). BBC. 10 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.bbc.com/news/world-europe-24330722.
• Türkiye’de Alevilik – Hayatın Her Alanında Ayrımcılık Var. (2013, 13 Ocak). Milliyet. 04 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.milliyet.com.tr/turkiye-de-alevilik-hayatin-her-alaninda-ayrimcilik-var/gundem/gundemdetay/13.01.2013/1654629/default.htm.
• TÜSİAD’dan Demokratik Açılıma Destek. (2009, 1 Ekim). İlke Haber. 26 Aralık 2016 tarihinde erişildi. http://www.ilkehaber.com/haber/tusiaddan-demokratik-acilima-destek-2963.htm.
• Yaman, A. (tarih yok). Avrupa Birliği Komisyonu İlerleme Raporu’nda Alevilik. Alevi Bektaşi Araştırma Sitesi. 2 Ocak 2017 tarihinde erişildi. https://www.alevibektasi.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=758:avrupa-birlii-komisyonu-lerleme-raporlarnda-alevilik&catid=35:makale.
• Yargıtay’dan Tarihi Karar: Cemevleri İbadethanedir!. (2015, 17 Ağustos). T24. 09 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://t24.com.tr/haber/yargitaydan-tarihi-karar-cemevleri-ibadethanedir,306557.
• Yavuz Sultan Selim Köprüsü Tartışma Yarattı. (2013, 29 Mayıs). Radikal. 05 Ocak 2016 tarihinde erişildi. http://www.radikal.com.tr/turkiye/yavuz-sultan-selim-koprusu-tartisma-yaratti-1135449.