Burhan Cahit Morkaya's Forgotten Revolution Novel: The Caravan Is Marching

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 113 - 133, 31.07.2024

Bilal Kas

https://doi.org/10.22466/acusbd.1501775

Öz

Ottoman Westernization movements also coincide with the official ideology after the Republic. Gazi Mustafa Pasha directs the revolutions. Western revolutions are tried to be adopted by the people. With the idea of continuation of the revolutions and preventing a return to the past, the political power wants literary figures to reflect the revolutions in their works. This desire is in the form of reflecting the social life of the period to a certain extent in Burhan Cahit Morkaya's popular novels, and in some of his novels it is in the form of direct defense of the government. In Kervan Yürüyor, Burhan Cahit expresses the benefits of the revolutions to the public and writes a revolution novel with the old-new, modern-traditionalist conflicts it creates. While many Ataturk reforms that left their mark on the 1930s took place in the novel, the most important emphasis among them is the establishment of a secular lifestyle in social life. Based on the novel, it has also been evaluated that the political power of the period had close relations with the artists and what the relationship between politics and literature meant for the Ataturk Era.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Era Novel, Burhan Cahit Morkaya, Populer Novel, Hat Law

Burhan Cahit Morkaya’nın Unutulmuş İnkılap Romanı: Kervan Yürüyor

Öz

Osmanlı’nın son iki yüz yılına damgasını vuran Batılılaşma hareketleri, Cumhuriyet’in ilanı ardından resmî ideolojiyle de örtüşür. Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın yönlendirmeleriyle inkılaplar birbiri ardına hayata geçirilir. Kaynağında modern Batılı devletlere yetişme isteğini barındıran inkılaplar, nüfusunun çoğunluğu eğitimsiz halka benimsetilmeye çalışılır. İnkılapların ve iktidarın meşruluğunun devam etmesi ve eski cemaat yapısına dönüşün yaşanmaması fikirleriyle siyasi iktidar, devrin edebiyatçılarından inkılapların edebî eserler kanalıyla halka tanıtılması ve kanıksatılmasını ister. Bu istek, Burhan Cahit Morkaya’nın popüler romanlarında devrin sosyal hayatının belli ölçülerde yansıtılması şeklinde olduğu gibi kimi romanlarında da doğrudan iktidarın savunuculuğu biçimindedir. Burhan Cahit, Kervan Yürüyor’da inkılapların halka faydalarını dile getirir ve yarattığı eski-yeni, modern-gelenekçi çatışmalarıyla bir inkılap romanı kaleme alır. Romanda 1930’lu yıllara damgasını vuran birçok Atatürk inkılabı yerini alırken bunların arasında en çok laik yaşam tarzının toplum hayatında tesisi üzerinde durulur. Romandan hareketle devrin siyasi iktidarının sanatçılarla yakın ilişkiler içinde olduğu, siyaset-edebiyat münasebetinin Atatürk Devri için nasıl bir mana taşıdığı da değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Devri Türk romanı, Burhan Cahit Morkaya, Popüler roman, siyaset-edebiyat ilişkisi, Şapka kanunu

Etik Beyan

Etik beyan gerektiren bir araştırma değildir.

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Adıvar, Halide E. (2019). Vurun kahpeye. Can Yayınları.
• Akgün, S. (1981). Şapka kanunu, Tarih Araştırmaları Dergisi, 14(25), 69-79.
• Altan, Ç. (1965). Atatürk’ün sosyal görüşleri. Dönem Yayınları.
• Arat, Zehra F. (1998). 75 yılda kadınlar ve erkekler. İçinde, Ayşe B. Hacımirzaoğlu (Ed.) Kemalizm ve Türk kadını (51- 70). Tarih Vakfı Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1997). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Aysal, N. (2011). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e giyim ve kuşamda çağdaşlaşma hareketleri, ÇTTAD, X/ 22, 3- 32.
• Belge, M. (2009). Sanat ve edebiyat yazıları. İletişim Yayınları.
• Çelik, T. (2019). Edebiyat öğretiminde muhafazakâr kanon, folklor/edebiyat, 25/97, 95-132.
• Çıkla, S. (2004). İnkılâp edebiyatı, Hece [Hayat-Edebiyat-Siyaset Özel Sayısı], 8/ 90/91/92; 435-441
• Çıkla, S. (2007). Türk edebiyatında kanon ve inkılâp kanonu, Muhafazakâr Düşünce, 4/ 13-14, 47-68.
• Çıkla, S. (2021). Türkiye’de rejim ve edebiyat. Kitabevi Yayınları.
• Eskin, Ş. (2017). Cumhuriyet Türkiyesi'nde (1923-1950) ulusal kimlik ve hafıza inşası bağlamında edebiyat faaliyetleri [Yayımlanmış doktora tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Erhat, A. (2023). Osmanlı münevverinden Türk aydınına. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• [Ertem] Sadri E. (1933). İnkılapçı sanat, geri sanat, Varlık, 1 Eylül 1933, 50.
• Güntekin, Reşat N. (1968). Yeşil gece. İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Karaosmanoğlu, Yakup K. (1971). Panorama I- II. Remzi Kitabevi.
• Kas, B. (2024). Kervan Yürüyor. İçinde, Tefrikalarda Kalan Bir Devrim Romanı: Kervan Yürüyor. Dorlion Yayınları.
• Kırkpınar, L. (1998). 75 yılda kadınlar ve erkekler. İçinde, Ayşe B. Hacımirzaoğlu (Ed.), Türkiye’de toplumsal değişme sürecinde kadın (13- 28). Tarih Vakfı Yayınları.
• Kongar, E. (1983). Atatürk üzerine. Hil Yayınları.
• [Morkaya] Burhan C. (1933). Lozan, Mudanya, Ankara. Kanaat Kütüphanesi.
• Morkaya, Burhan C. (2024). Kervan yürüyor. (Haz. Bilal Kas), Dorlion Yayınları.
• Nayır, Yaşar N. (1933). Cemiyetçi edebiyat, Milliyet, 26 Haziran 1933, 4.
• Nayır, Yaşar N. (1935). Roman ve hayat, Aydabir, 1 Teşrinievvel 1935, 1/2, 61-78.
• Nayır, Yaşar N. (1937). Edebiyatımızın bugünkü meseleleri. Kanaat Kitabevi.
• Öcal, O. (2006). Burhan Cahit Morkaya’nın 1925- 1928 yılları arasında neşrettiği yedi romanı, TÜBAR, XX, Güz, 165- 183.
• Safa, P. (1933). İstenilen edebiyat, Cumhuriyet, 19 Haziran 1933, 3.
• Sevengil, Refik A. (1933). Bizim istediğimiz edebiyat. Burhanettin Matbaası.
• Türkeş, Ö. (2009). Modern Türkiye’nin doğuşu- II. İçinde, A. İnsel (Ed.), Güdük bir edebiyat kanonu (425- 448). İletişim Yayınları.
• Yücebaş, H. (1960). Edebiyatımızda Atatürk. Kültür Kitabevi.
• Vâ- Nû, M. (1987). Bir dönemin tanıklığı. Cem Yayınları.