Teknolojik Yenilik, Doğal Kaynaklar ve Ekolojik Ayak İzi Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 357 - 370, 31.12.2024

Hasan Tahsin Yöyen

https://doi.org/10.22466/acusbd.1588323

Öz

Bu çalışmanın amacı “Türkiye’de teknolojik yenilikler (TY) ve doğal kaynaklar (DK) ekolojik ayak izi (EA) üzerinde etkili midir?” sorusuna cevap vermektir. Araştırmada 1984-2019 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak Toda-Yamamoto nedensellik testi uygulanmıştır. Literatürde genel itibarıyla TY’nin EA’yı azaltacağı, DK’nin ise EA’yı arttıracağı öne sürülmektedir. Ancak Türkiye özelinde gerçekleştirdiğimiz nedensellik analizi, her iki değişkenin de EA üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığını ortaya koymaktadır. Araştırma bulguları Türkiye’de teknoloji politikalarının ve doğal kaynak gelirlerinin çevresel sürdürülebilirlik üzerinde belirgin bir rol oynamadığını göstermektedir. Çalışmanın diğer bulguları arasında, EA’nın TY’nin nedeni olduğu yer alır. Bu durum, artan çevresel baskının yeni teknolojilere yönelik yatırımları teşvik ettiği şeklinde yorumlanabilir. Çalışmanın sonuçları literatürdeki TY’nin EA üzerinde etkisiz olduğuna yönelik bulguları desteklerken, DK’nin EA’yı etkilemediği sonucuyla Türkiye özelinde yeni bir katkı sunmaktadır. Söz konusu çıktılardan hareketle Türkiye’nin çevresel sürdürülebilirlik politikalarında yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve atık yönetimi gibi alanlara odaklanması, teknolojinin bu alanlardaki faydalarını arttırmaya yönelik politikalar izlemesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Teknolojik yenilik, doğal kaynaklar, ekolojik ayak izi, nedensellik analizi

The Nexus Among Technological Innovation, Natural Resources and Ecological Footprint: The Case of Türkiye

Öz

The aim of this study is to answer the question: ‘Are technological innovations (TI) and natural resources (NR) effective on ecological footprint (EF) in Türkiye?’. In the study, the Toda-Yamamoto causality test was applied using annual data for the period 1984-2019. The literature generally suggests that TI decreases EF, while NR increases EF. However, our causality analysis for Türkiye reveals that neither variable has a direct effect on EF. The findings suggest that technology policies and natural resource revenues do not play a significant role in environmental sustainability in Türkiye. Another finding is that EF is the cause of TI. This can be interpreted as increasing environmental pressure encouraging investments in new technologies. While the results of the study support the findings in the literature that TI has no effect on EF, they provide a novel contribution specific to Türkiye, concluding that NR does not affect EF. Based on these findings, it is recommended that Türkiye focus on renewable energy, energy efficiency, and waste management in its environmental sustainability policies and adopt strategies aimed at maximizing the environmental benefits of technology.

Anahtar Kelimeler

Technological innovation, natural resources, ecological footprint, causality analysis

Kaynakça

• Ahmad, M., Jiang, P., Majeed, A., Umar, M., Khan, Z., & Muhammad, S. (2020). The dynamic impact of natural resources, technological innovations, and economic growth on ecological footprint: an advanced panel data estimation. Resources Policy, 69, 101817. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2020.101817
• Akgün, E., & Özmerdivanlı, A.. (2024). Finansal gelişme, teknolojik yenilik ve ekolojik ayak izi arasındaki ilişki: E7 ülkeleri örneği. Journal of Emerging Economies and Policy, 9(1), 150-165
• Akyol, M. ve Mete, E. (2021). Çevresel teknolojik inovasyonların CO2 emisyonu üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri örneği. İstanbul İktisat Dergisi-Istanbul Journal of Economics, 71(2), 569-590. https://doi.org/10.26650/ISTJECON2021-935480
• Aktürk, E. ve Gültekin, S. (2024). Teknolojik gelişim ile ekolojik ayak izi ilişkisi: OECD ülkeleri uygulaması. Efil Journal of Economic Research, 7(1), 104-117.
• Ali, M., Joof, F., Samour, A., Tursoy, T., Balsalobre-Lorente, D., & Radulescu, M. (2023). Testing the impacts of renewable energy, natural resources rent, and technological innovation on the ecological footprint in the USA: evidence from bootstrapping ARDL. Resources Policy, 86, 104139. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104139
• Awosusi, A. A., Adebayo, T. S., Altuntaş, M., Agyekum, E. B., Zawbaa, H. M., & Kamel, S. (2022). The dynamic impact of biomass and natural resources on ecological footprint in BRICS economies: a quantile regression evidence. Energy Reports, 8, 1979-1994. https://doi.org/10.1016/j.egyr.2022.01.022
• Barak, D. ve Koçoğlu, M. (2023). Çevresel ar-ge harcamalarını hızlandırmak karbon emisyonlarını azaltır mı? çevresel kuznets eğrisi hipotezi perspektifinde panel kantil regresyon kanıtları. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(45), 768-792.
• Bashir, M. A., Dengfeng, Z., Filipiak, B. Z., Bilan, Y., & Vasa, L. (2023). Role of economic complexity and technological innovation for ecological footprint in newly industrialized countries: does geothermal energy consumption matter? Renewable Energy, 217, 119059. https://doi.org/10.1016/j.renene.2023.119059
• Chunling, L., Memon, J. A., Thanh, T. L., Ali, M., & Kirikkaleli, D. (2021). The impact of public-private partnership investment in energy and technological innovation on ecological footprint: the case of Pakistan. Sustainability, 13(18), 10085. https://doi.org/10.3390/su131810085
• Dam, M. M., Kaya, F., & Bekun, F. V. (2024). How does technological innovation affect the ecological footprint? evidence from E-7 countries in the background of the SDGs. Journal of Cleaner Production, 443, 141020. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2024.141020
• Danish., Ulucak, R., & Khan, S. U. D. (2019). Determinants of the ecological footprint: role of renewable energy, natural resources, and urbanization. Sustainable Cities and Society, 46, 101996. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101996
• Destek, M. A., & Manga, M. (2021). Technological innovation, financialization, and ecological footprint: evidence from BEM economies. Environmental Science and Pollution Research, 28(21), 21991–22001. https://doi.org/10.1007/s11356-020-11845-2
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Ergün, S., & Atay Polat, M. (2024). Türkiye’de yeşil inovasyon ve çevresel kalite arasındaki ilişkinin analizi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 16(Özel Sayı), 36-49.
• Guan, C., Rani, T., Yueqiang, Z., Ajaz, T., & Haseki, M. I. (2022). Impact of tourism industry, globalization, and technology innovation on ecological footprints in G-10 countries. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 35(1), 6688–6704. https://doi.org/10.1080/1331677X.2022.2052337
• Gupta, M., Saini, S., & Sahoo, M. (2022). Determinants of ecological footprint and PM2.5: Role of urbanization, natural resources and technological innovation. Environmental Challenges, 7, 100467. https://doi.org/10.1016/j.envc.2022.100467
• Gültekin, H. (2023). Finansal gelişme, inovasyon ve CO2 emisyonları: ARDL sınır testi yaklaşımı. Econder International Academic Journal, 7(1), 25-39.
• Jahanger, A., Usman, M., Murshed, M., Mahmood, H., & Balsalobre Lorente, D. (2022). The linkages between natural resources, human capital, globalization, economic growth, financial development, and ecological footprint: the moderating role of technological innovations. Resources Policy, 76, 102569. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102569
• Kihombo, S., Ahmed, Z., Chen, S., Adebayo, T. S., & Kirikkaleli, D. (2021). Linking financial development, economic growth, and ecological footprint: what is the role of technological innovation? Environmental Science and Pollution Research, 28(45), 61235–61245. https://doi.org/10.1007/s11356-021-14993-1
• Koçak, E. (2024). Çevresel teknolojik inovasyonun küresel ısınma üzerindeki etkisine ilişkin bir inceleme: Türkiye’den kanıtlar. Fiscaoeconomia, 8(2), 478–494. https://doi.org/10.25295/fsecon.1405227
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178. https://doi.org/10.1016/0304-4076(92)90104-Y
• Nathaniel, S. P., Yalçiner, K., & Bekun, F. V. (2021). Assessing the environmental sustainability corridor: linking natural resources, renewable energy, human capital, and ecological footprint in BRICS. Resources Policy, 70, 101924. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2020.101924
• Noordwijk, M., Pham, T., Leimona, B., Duguma, L., Baral, H., Khasanah, N., Dewi, S., & Minang, P. A. (2022). Carbon footprints, informed consumer decisions and shifts towards responsible agriculture, forestry, and other land uses?. Carbon Footprints, 1(1), 4. https://doi.org/10.20517/cf.2022.02
• Obinna, O., & Innocent, E. (2024). Does financial development lead to poverty reduction in Nigeria? evidence from a Toda Yamamoto causality test. Journal of Economics and Allied Research 9(1), 392-407.
• Oğul, B. (2022). Türkiye’de çevresel teknolojik inovasyonlar ekolojik ayak izini azaltıyor mu? ARDL sınır testi analizi. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (INIJOSS), 11(2) 409-427.
• Özarslan Doğan, B. (2023). Ekolojik sürdürülebilirlikte finansal gelişme ve teknolojik inovasyon etkisi: Türkiye’den kanıtlar. Akademik Hassasiyetler, 10(23), 200-217.
• Pata, U. K., Tiwari, A. K., & Erdogan, S. (2024). Technological innovation, globalization, and ecological quality: a disaggregated ecological footprint approach for BRICS countries. Journal of Environmental Management, 370, 122518. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2024.122518
• Qing, L., Usman, M., Radulescu, M., & Haseeb, M. (2024). Towards the vision of going green in South Asian region: the role of technological innovations, renewable energy, and natural resources in ecological footprint during globalization mode. Resources Policy, 88, 104506. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104506
• Raza, A., Habib, Y., & Hashmi, S. H. (2023). Impact of technological innovation and renewable energy on ecological footprint in G20 countries: the moderating role of institutional quality. Environmental Science and Pollution Research, 30(95), 95376–95393. https://doi.org/10.1007/s11356-023-29011-9
• Rout, S. K., Gupta, M., & Sahoo, M. (2022). The role of technological innovation and diffusion, energy consumption and financial development in affecting ecological footprint in BRICS: an empirical analysis. Environmental Science and Pollution Research, 29(25), 25318–25335. https://doi.org/10.1007/s11356-021-17734-6
• Sahoo, M., & Sethi, N. (2022). The dynamic impact of urbanization, structural transformation, and technological innovation on ecological footprint and PM2.5: evidence from newly industrialized countries. Environment, Development and Sustainability, 24(5), 4244–4277. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01614-7
• Sanatcı, Aktaş, G. & Bilgili, A. (2022). Çevre teknolojisi patentleri ve yenilenebilir enerjinin ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerine ilişkin ampirik bir çalışma. Kent Akademisi Dergisi, 15(3):1052-1068. https://doi.org/10.35674/kent 1023069
• Tekbaş, M. ve Yıldırım, M. (2023). Gelişmekte olan ülkelerde inovasyon ve ekonomik büyümenin CO2 emisyonu üzerine etkisi. Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 507-516.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector auto regression with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• United Nations. (1972). https://www.un.org/en/conferences/environment/stockholm1972 adresinden 14.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• United Nations. (2024). https://unfccc.int/cop28 adresinden 14.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Usman, M., & Hammar, N. (2021). Dynamic relationship between technological innovations, financial development, renewable energy, and ecological footprint: fresh insights based on the STIRPAT model for Asia Pacific Economic Cooperation countries. Environmental Science and Pollution Research, 28(13), 15519–15536. https://doi.org/10.1007/s11356-020-11640-z
• World Commission on Environment and Development. (1987). https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf adresinden 15.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Yağış, O. (2024). Türkiye’de teknolojik yenilikler ve ekonomik büyümenin çevre kalitesi üzerindeki etkileri: ARDL sınır testi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 103-117.
• Zeraibi, A., Balsalobre-Lorente, D., & Murshed, M. (2021). The influences of renewable electricity generation, technological innovation, financial development, and economic growth on ecological footprints in ASEAN-5 countries. Environmental Science and Pollution Research, 28(37), 51003–51021. https://doi.org/10.1007/s11356-021-14301-x