Artvin’de Nüfusun Demografik Yapısı

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 217 - 239, 31.07.2025

Erhan Berat Yakut , Zeki Koday

https://doi.org/10.22466/acusbd.1716954

Öz

Türkiye’nin doğu kesimlerinde konumlanan dağlık ve kırsal bölgeler, günümüzde hızlı demografik değişim ve dönüşümlere sahne olmaktadır. Bu çalışmada bu bölgeler içinde kalan Artvin’in 2024 yılı demografik istatistikleri dikkate alınarak nüfus yapısı göç, cinsiyet ve yaş yapısı gibi çeşitli demografik göstergeler açısından incelenmiş, ilin nüfus yapısının özellikleri sosyo-kültürel ve mekânsal boyutlarıyla analiz edilerek, göç, yerel gelişim ve sosyo-ekonomik yapı üzerine tespitler açıkça ortaya koyulmuştur. Çalışmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılmış, TÜİK verileri esas alınarak elde edilen veriler nitel ve nicel yöntemlerle değerlendirilmiştir Elde edilen bulgular, kırsal özellik taşıyan ilçelerde nüfusun düşük kaldığını, buna karşılık Hopa, Arhavi, Borçka, Kemalpaşa ve Merkez ilçelerde nüfusun yoğunlaştığını ortaya koymuştur. Cinsiyet dağılımı büyük oranda dengeli olmasına rağmen bazı ilçelerde erkek nüfusun kadın nüfusa oranla sayıca fazla olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum da büyük ölçüde kırsal kesimlerde iş seçeneklerinin genel olarak erkek ağırlıklı olması ve tersine göç hareketleri ile bağlantılı olabileceğini göstermektedir. Bu çalışma, Artvin’in nüfus yapısının toplumsal ve ekonomik planlama süreçlerinde dikkate alınmasının önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Artvin , Nüfus , Nüfus Yapısı

Demographic Structure of the Population in Artvin

Öz

The mountainous and rural regions located in the eastern parts of Turkey are currently experiencing rapid demographic change and transformation. This study examines the population structure of Artvin, a province within these regions, in terms of various demographic indicators, including migration, gender, and age structure, using 2024 demographic statistics. The characteristics of the province's population structure are analyzed in socio-cultural and spatial dimensions, clearly demonstrating findings on migration, local development, and socio-economic structure. Qualitative and quantitative research methods were employed in the study, and the data obtained from TÜİK were evaluated using both qualitative and quantitative methods. The findings revealed that the population remained low in rural districts, while the population was concentrated in Hopa, Arhavi, Borçka, Kemalpaşa, and the central districts. While the gender distribution was largely balanced, it was observed that the male population outnumbered the female population in some districts. This suggests that job opportunities in rural areas are generally male-dominated and may be linked to reverse migration movements. This study highlights the importance of considering the population structure of Artvin in social and economic planning processes.

Anahtar Kelimeler

Artvin , Population , Population Structure

Kaynakça

• Albayrak, L. ve Yılmaz, C. (2022b). Artvin yaylacılık kültüründe kadının yeri ve yerel ekolojik bilgi. Türk Dünyası Araştırmaları, 130 (257), 383–406. https://doi.org/10.55773/tda.1050296
• Aydın, E. (2023b). Hein de Haas, Stephen Castles & Mark J. Miller. Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası nüfus hareketleri. GAV Perspektif Yayınları, 2022. Türkiye Diaspora Araştırmaları Dergisi, 3(2).
• Aydın, K. (2018). Arhavi Kazası’nda İskân ve Nüfus (1486–1583) (Yayın No. 505224) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Aytuğ, H. K. (2017). AB turizm politikaları çerçevesi Artvin İl’inin sürdürülebilir turizm potansiyeli. Karadeniz Araştırmaları, 14 (56), 221–238. https://doi.org/10.12787/karam1275
• Bahçalı, S., ve Özözen Kahraman, S. (2016). Artvinlilerin göç tercihlerinde Bursa’nın yerinin sosyo-ekonomik ve mekânsal analizi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 31(33), (37–52.)
• Baki, A., ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
• Currier, C. L. (2005). Book review: state-directed development: political power and ındustrialization in the global periphery. Comparative Political Studies, 38(9), 1162-1166.
• Çavuş, A., Orhan, F., & Zaman, S. (2019). Artvin ilindeki geleneksel kırsal meskenlerin kültürel miras kaynağı olarak ele alınması ve turizme kazandırılması (Proje No. 118K358) [Proje raporu]. Artvin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi.
• Çelik, A. G. Y. K. (2021). Artvin tarihi: İlk Çağ'dan 1918'e. In M. S. Bilgin (Ed.), Artvin tarihi (1. Baskı, ss. 152-165). Akçağ Yayınları.
• Dağlı, İ., & Koldemir, B. (2009). Karadeniz’in artan stratejik önemi ve geleceği (Yayın No. 24412) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demirel, M. (2009). Artvin ve Batum göçmenleri (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan Sonra). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 40, (321-322).
• Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşerî Coğrafyası, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Yayın No:2982, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 877, Eğitim Dizisi:10, (197) Milli Eğitim Basımevi.
• Doğanay, H. (2014). Coğrafya öğretim yöntemleri (6. Baskı). Pegem Akademi
• Doğanay, H. ve Orhan, F. (2014). Artvin ilinde nüfusun başlıca özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19 (31), 1. https://doi.org/10.17295/dcd.98734
• Erder, S., & Kaska, S. (2003). Irregular migration and trafficking in women: The case of Turkey. International Organization for Migration (IOM), Geneva.
• Gibson, C. & Jung, K. (2002). Population division, historical census statistics on population Totals by race, 1790 to 1990, and by hispanic origin, 1970 to 1990, for The United States, regions, divisions, and states U.S. (6-7), Census Bureau. https://doi.org/10.1501/0000000702
• Gök, N. (2008). Artvin Livası'nın anavatan'a katılım sırasındaki işlenmesinin belgeleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 89–104. https://doi.org/10.1501/tite_0000000254
• Gül, O. (2016). Tek parti dönemi mülki idarede yapılanma çalışmaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(1), (133-151).
• Güner, İ. (2010). Nüfus Coğrafyası. Genel Beşerî ve Ekonomik Coğrafya. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Güngör, ND ve Tansel, A. (2012). Türkiye'den beyin göçü: nitelikli göçmenlerin geri dönüş niyetleri. Uluslararası Göç, 52 (5), 208–226. https://doi.org/10.1111/imig.12013
• Halfacree, K. ve Barcus, H. (2019). Nüfus coğrafyası. Elsevier e-Kitaplarında (s. 235–248). https://doi.org/10.1016/b978-0-08-102295-5.10303-8
• Haupt, A. & Kane, T. T. (2000). Populatıon Handbook. Population Reference Bureau Washington, DC
• Işık, Ş. (2008). Türkiye’de üniversitelerin kentleşme üzerine etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), (159-182)
• Kanun No: 877. (1926). Teşkilât-ı mülkiye kanunu. Kanunlar Dergisi, Cilt 4. Kabul Tarihi: 30 Mayıs 1926. Resmî Gazete, No: 404, 26 Haziran 1926. TBMM 199 no'lu Komisyon Raporu.
• Kılıç, M. (2006). Artvin ilinin değişen sosyal yapısı ve istihdama etkisi (204795) [Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kışla, İ. (2008). Sosyal politika açısından Artvin’den İstanbul’a göç (Yayın No. 217871) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kie, R., Johnston, RJ & Gillie, FB (1972). Kentsel yerleşim düzenleri. Ekonomi Dergisi, 82 (327), 1093. https://doi.org/10.2307/2230303
• Koday, S., ve Erhan, K. (2010). Çoruh vadisinde nüfusun dağılışı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 221-230.
• Koday, Z. (2010). Sınır ticaretimiz bakımından sarp sınır kapısının önemi. Journal of Turkish Research Institute, (1), (2-11).
• Küçükuğurlu, M. (2009). Türkiye'de livaların vilâyete dönüştürülmesi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(10), (23–24).
• Newman, D. (2006). Bizi ayırmaya devam eden çizgiler: Sınırsız dünyamızdaki sınırlar. İnsan coğrafyasında ilerleme, 30 (2), 143–161. https://doi.org/10.1191/0309132506ph599xx
• Orhankazi̇, S. (2021). Osmanlı Devleti İdaresinde Gönye (Gonio) Sancağı. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 15 (31), 171–188. https://doi.org/10.18220/kid.1017407
• Öğ, B., Gürer, T., Cengiz, S., Öztürk, A., Turan, E. ve Özgür, E. (2023). Doğu ve Orta Karadeniz Bölgesi yağışlarının aylık, mevsimlik ve yıllık trend analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.1330442
• Özbayrak, S. (2018). Artvin halkının göç etme eğilimleri üzerine alan araştırması, Bursa örneği (Yayın No. 605753) [Yüksek lisans tezi, Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Özbey, K., ve Özbey, İ. B. (2020). Göç, aile ve evlilik bağlamında göçmen kadınların topluma uyum süreçleri: Artvin örneği, Artvin araştırmaları 2, (157–181). Artvin Çoruh Üniversitesi Yayınları.
• Özçağlar A. (2015). Yönetsel Coğrafya. Nika Yayınevi.
• Tatar, V., Özer, M. B., ve Kartal, A. (2019). Deniz taşımacılığı ve limanların ekonomik etkileri: hopa limanı analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 138-150.
• Tuncel, M. (1991). Artvin. TDV İslâm Ansiklopedisi, (420–421). Türkiye Diyanet Vakfı.
• TÜİK. (2024). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Verileri. https://www.tuik.gov.tr
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2011). Beşerî Coğrafya, İnsan-Kültür-Mekân. Çantay Kitabevi.
• Türker, M. F., ve Öztürk, A. (2001). Artvin ili ekonomisinde ormancılık sektörünün yeri ve önemi. Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 1, (1-15)
• URL-2. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022). İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/birimler/2022-ilce-sege.pdf.
• Weeks, J. R. (2021). Population: An introduction to concepts and issues (13th ed.). Cengage Learning.
• Xiao, C., Liu, Y., Yang, Y. & Chiaka, JC (2025). Güneydoğu Asya anakarasının sınır bölgelerindeki nüfus kalıpları ve itici güçleri. Habitat International, 157, 103321. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2025.103321
• Yalçınkaya, Y., ve Kurt, İ. (2022). Çayın ekopolitiği ve Artvin ekonomisinde çay. (Ed.), M. Berberoğlu, O. Şimşek ve U. Uzun, Artvin'in ekonomik yapısı (s. 209–222). Gazi Kitabevi.
• Yılmaz, M. (2015). Türkiye’de kırsal nüfusun değişimi ve illere göre dağılımı. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(33), (161-188).
• Yüceşahi̇n, M (2009). Türkiye'nin demografik geçiş hükümetinin bir yaklaşımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 01–25. https://doi.org/10.1501/cogbil_0000000096
• Zaman, M. (2005). Orta ve Doğu Karadeniz’de balıkçılık. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 31-78.
• Zaman, M. (2018). Doğu Karadeniz bölümü sahil yöresindeki kırsal yerleşmeler ve özellikleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 833-851.
• Zaman, S., Coşkun, O. (2008). Rize İlinin nüfus coğrafyası özellikleri ve bunları etkileyen etmenler üzerine bir inceleme. A.Ü. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(2), (263-283).