ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ARŞİV OKURYAZARLIĞI BECERİLERİNİN İNCELENMESİ

Nuray Toy; Hilal Çiftçi

doi:10.53474/ad.1022942

Araştırma Makalesi

SURVEYING THE ARCHIVE LITERACY SKILLS OF ÇANKIRI KARATEKIN UNIVERSITY STUDENTS

Yıl 2021, , 158 - 177, 31.12.2021

Nuray Toy , Hilal Çiftçi

https://doi.org/10.53474/ad.1022942

Öz

Ulusların kültürel belleklerini oluşturan arşiv kaynakların kullanılabilmesi için çeşitli becerilere ihtiyaç duyulmaktadır. Arşiv kaynaklarını bilme, erişme, kullanma, değerlendirme ve paylaşma becerilerinin tamamı arşiv okuryazarlığı olarak adlandırılmaktadır. Çalışma, Çankırı Karatekin Üniversitesi(ÇAKÜ) Tarih bölümü ve Türk Dili Edebiyatı (TDE) bölümü son sınıf öğrencilerinin arşiv okuryazarlığı becerileri hakkındaki mevcut durumunu tespit etmek ve farkındalık oluşturmak amacıyla hazırlanmıştır. Tarih ve TDE bölümü öğrencilerinin diğer bölümlere oranla arşiv kaynaklarını daha fazla kullandıkları ve mesleki hayatları boyunca da kullanacakları düşünüldüğü için bu iki bölüm tercih edilmiştir. Çalışmanın amacı doğrultusunda Çankırı Karatekin Üniveristesi’nde eğitim gören 104 Tarih, 93 Türk Dili ve Edebiyatı bölümü öğrencisine anket uygulanmıştır. Katılımcıların ankete vermiş oldukları yanıtlar SPSS istatistik programında analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda Tarih ve Türk Dili ve Edebiyatı bölümü öğrencilerinin arşiv kaynaklarını kullanma başka bir ifadeyle arşiv okuryazarlığı becerilerinin yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Arşiv kaynaklarının kullanımına yönelik bilgi ve becerileri kapsayan arşiv okuryazarlığı becerilerinin başlı başına bir eğitim programı kapsamında, ders içeriğine entegre edilmiş şekilde ya da bölümlerde bir ders olarak okutulması önerilmektedir. Ayrıca kütüphanecilik ve arşivcilik toplulukları tarafından arşiv okuryazarlığı becerilerinin ve standartlarının belirlenmesi de önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arşiv kaynakları, Arşiv okuryazarlığı, Birincil bilgi kaynakları, Birincil kaynak okuryazarlığı

Kaynakça

ALA. (1989). Presidential Committee on Information Literacy: Final Report. 04 Haziran 2020 tarihinde http://www.ala.org/acrl/publications/whitepapers/presidential adresinden erişildi.
ALA. (2018). Guidelines for Primary Source Literacy, 06 Mayıs 2019 tarihinde https://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/standards/Primary%20Source%20Literacy2018.pdf adresinden erişildi.
Archer, J., Hanlon, A. ve Levine, J. A. (2009). Investigating primary source literacy. Journal of Academic Librarianship, 35(5), 410-420.
Arlı, M. ve Nazik, H. (2003). Bilimsel Araştırmaya Giriş. Ankara: Gazi Kitabevi.
Aziz, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Balcı, A. (1997). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Bilgisayar Yayıncılık.
Beaufort County Community College Library (2021, Temmuz). Primary & Secondary Sources, 15 Şubat 2020 tarihinde https://beaufortccc.libguides.com/c.php?g=1004187&p=7273306 adresinden erişildi.
Binark, İ. (1980). Arşiv ve Arşivcilik Bilgileri. Ankara: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı.
California State University Meriam Library. (2019). Primary Source Literacy Instruction Modules, 20 Mayıs 2020 tarihinde https://library.csuchico.edu/ adresinden erişildi.
California Southern University Library (2021). Primary Source Literacy, 10 Nisan 2021 tarihinde https://libraries.usc.edu/collection/primary-source-literacy adresinden erişildi.
College of Charleston Library. (2020). Primary Source Literacy, 15 Mayıs 2021 tarihinde https://libguides.library.cofc.edu/c.php?g=392008&p=2662580 adresinden erişildi.
Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2017). Bellek Kurumlarında Dijitalleştirme ve Dijital Koruma: Türkiye’deki Uygulamaların Analizi. Bilgi Dünyası, 18(1), 49-91.
Danies III, J. G. ve Nimer, C. L. (2015). In search of primary source literacy: Opportunities and challenges. RBM: A Journal of Rare Books, Manuscripts, and Cultural Heritage, 16(1), 19-34. 16.04.2020 tarihinde http://rbm.acrl.org/index.php/rbm/article/view/433/433 adresinden erişildi.
Demir, F. A. (2009). Değişen Dünyada Arşivlerin Farklı Amaç ve Uygulamalarına Bir Bakış: Geleceğin Arşivciliğine Öngörüler. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
Karakaş, H. S., Rukancı, F. ve Anameriç, H. (2009). Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
Keskin, İ. (2009).Yerel Tarih Çalışmalarında Kullanılan Arşiv Kaynaklarının Üretildiği Kurumlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 47, 209-247.
Keskin, İ. (2013). Yapılandırmacı Öğretim Bakımından Arşiv Kaynaklarının Önemi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(5), 1-29.
Morris, S., Mykytiuk, L. J. ve Weiner, S. A. (2014). Archival Literacy for History Students: Identifying Faculty Expectations of Archival Research Skills. The American Archivist, 7(2), 394-424.
Özcoşar, İ. (2018). Arşiv Araştırmalarında Etik. Sosyal Bilimlerde Etik Sorunlar içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Polat, C. (2019). Kültürel Miras Kurumu Arşivlerin Etkin Kullanımında ve Kültürel Belleğin Korunmasında Yetkinlik: Arşiv Okuryazarlığı. Oruç, H., Yıldırır, M., ve Kadıoğlu, S. (eds.). 2. Uluslararası Osmanlı Coğrafyası Arşiv Kongresi. 20-24 Kasım 2017, İstanbul. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Dairesi Başkanlığı.
Rahman, M. ve Shoeb, Z. H. (2020). Redesigning Archive Literacy Service by Using Social Media as a Tool: Cases in Japan Archive Centers. Annals of Library and Information Studies, 67, 118-124.
Society of American Archivists. (2005). Dictionary of Archives Terminology, 18 Kasım 2020 tarihinde https://dictionary.archivists.org/index.html adresinden erişildi.
Texas University Library (2021). Primary Source Literacy, 06 Nisan 2020 tarihinde https://guides.lib.utexas.edu/toolkit/primarysources adresinden erişildi.
TDK. (2019). Türkçe Sözlük, 5 Kasım 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
Vilar, P. ve Šauperl, A. (2017). Archivists About Students as Archives Users. Information Research, 22(1).