TRABZON PUBLIC LIBRARIES AS PART OF CITY CULTURE in the LIGHT of COMPETENCIES and NECESSITIES

Yıl 2022, , 97 - 128, 31.12.2022

Erdinç Alaca

https://doi.org/10.53474/ad.1091617

Öz

The aim of this study is to reveal the relationship between public libraries and city culture in the context of competencies and requirements in Trabzon public libraries. This relationship is evaluated in Trabzon province and district public libraries in the context of qualifications and requirements. Statistics and data on service types of Trabzon provincial and district public libraries were obtained from the Statistics and Data Analysis Branch of the General Directorate of Libraries and Publications, and the data were analysed by content analysis method. The differences in personnel, collection, user, budget and building characteristics among libraries and the inability to meet the standards for these elements can affect the realization process of cultural roles and responsibilities negatively. The negativity created by this situation is felt more intensely especially in the district public libraries. Within the scope of the study, it has been tried to explain to what extent the Trabzon provincial and district public libraries can meet the public library standards, how the provincial and district public libraries differ in terms of statistical data, how the services developed in the provincial and district public libraries differ in terms of type and content. In addition, attention has been drawn to what needs to be done in order for the provincial and district public libraries to contribute more to the city culture. As a result of the study, it was determined that Trabzon public libraries could not meet the standards especially in terms of personnel, collection and building elements. In addition, it has been revealed that the activities carried out in the libraries are insufficient in terms of number and type. For sustainable library-city culture interaction some recommendations have been developed, such as; personnel, collection, building, user elements should be improved, library activities should be improved in terms of quantity and quality, an effective cooperation network between individuals and institutions should be established and public relations practices should be given importance.

Anahtar Kelimeler

City culture, public library, library services, public library standards

YETERLİLİKLER ve GEREKLİLİKLER IŞIĞINDA ŞEHİR KÜLTÜRÜNÜN PARÇASI OLARAK TRABZON HALK KÜTÜPHANELERİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, halk kütüphanelerinin şehir kültürü ilişkisini yeterlilikler ve gereklilikler bağlamında Trabzon halk kütüphaneleri özelinde ortaya koymaktır. Trabzon il ve ilçe halk kütüphanelerine ait istatistikler ve hizmet türlerine ilişkin veriler Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü İstatistik ve Veri Analizi şubesinden temin edilmiş ve içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Personel, derme, kullanıcı, bütçe ve fiziki alan gibi özelliklerin kütüphaneler arasında farklılık göstermesi, bu unsurlara ilişkin standartların yeterince sağlanamaması kültürel rol ve sorumlulukların hayata geçirilmesi sürecini olumsuz etkileyebilmektedir. Bu durumun yarattığı olumsuzluk özellikle ilçe halk kütüphanelerinde daha yoğun hissedilmektedir. Çalışma kapsamında Trabzon il ve ilçe halk kütüphanelerinin halk kütüphanesi standartlarını ne düzeyde karşılayabildiği, il ve ilçe halk kütüphanelerinin istatistiksel veriler açısından nasıl farklılıklar gösterdiği, il ve ilçe halk kütüphanelerinde geliştirilen hizmetlerin tür bakımından nasıl farklılıklar gösterdiği açıklanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte, il ve ilçe halk kütüphanelerinin şehir kültürüne daha fazla katkı sağlayabilmesi adına neler yapılması gerektiğine dikkat çekilmiştir. Çalışma sonucunda Trabzon halk kütüphanelerinin özellikle personel, derme, bina unsurları açısından standartları sağlayamadığı saptanmıştır. Ayrıca kütüphanelerde gerçekleştirilen etkinliklerin sayı ve tür bakımından yetersiz olduğu da ortaya çıkarılmıştır. Sürdürülebilir kütüphane-şehir kültürü etkileşimi için personel, koleksiyon, bina, kullanıcı unsurlarının iyileştirilmesi, kütüphane etkinliklerinin nicel ve nitel açıdan iyileştirilmesi, bireyler arası ve kurumlar arası etkin işbirliği ağı oluşturulması ve halkla ilişkiler uygulamalarına önem verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kent kültürü, halk kütüphanesi, kütüphane hizmetleri, halk kütüphanesi standartları

Kaynakça

• Akkaya, M. A. ve Polat, C. (2020). Kent kültür ve geleneği ile değerlerinin oluşumu ve aktarımında halk kütüphanelerinin yeri ve önemi: Niceliksel verilerle İzmir örneği. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 110-137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/54441/684522 adresinden erişildi.
• Akman, İ. (2000). Bilgi çağı ve halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 14(3), 355-356. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/812/805 adresinden erişildi. Alaca, E. (2015a). Trabzon’da halk kütüphaneleri ve halk kütüphanelerinin şehir kültürüne katkısı. Uluslararası Karadeniz Havzası Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 227-241. https://docplayer.biz.tr/17942650-Uluslararasi-karadeniz-havzasi-halk-bilimi-arastirmalari-dergisi-u-k-h-a-d.html adresinden erişildi.
• Alaca, E. (2015b). Halk kütüphanelerinde yenilikçi hizmet geliştirme süreci: Bartın Ulus Kültür ve Sanatevi Halk Kütüphanesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Alaca, E. (2021). Türkiye’de halk kütüphaneleri için yenilikçi örgüt kültürü ve stratejisi. İstanbul: Hiperyayın.
• Altay, A. (2018). Yerel bellek kurumları olarak halk kütüphaneleri: Türkiye’de durum. H. Odabaş ve M. A. Akkaya (Ed.). Halk kütüphaneleri: Geçmişten geleceğe yönelimler ve yeni roller (s. 349-368) içinde. İstanbul: Hiperyayın.
• Altay, A. ve Yankova, I. (2016). Türkiye’deki il halk kütüphanelerinin yerel kültür açısından değerlendirilmesi. N. Özel ve T. Çakmak (Yay. haz.). Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi (17-20 Eylül 2014, İstanbul) Bildiriler Kitabı (s. 445-451) içinde. Ankara: Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği. https://unak.org.tr/yayin/unak-2014-uluslarasi-kulturel-mirasin-ve-kultrel-bellek-kurumlarinin-yonetimi-kongresi-bildiri-kitabi/ adresinden erişildi.
• Anameriç, H. (2008). Osmanlılarda kütüphane kültürü ve bilimsel yaşama etkisi. OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), 19, 53-78. http://eprints.rclis.org/11106/ adresinden erişildi.
• Atılgan, D. (2012). Nevşehir’de kültür ve kütüphaneler. A. Öger (Ed.). I. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri (16-19 Kasım 2011, Nevşehir) içinde (s. 329-352). Nevşehir: Nevşehir Üniversitesi. https://dosyalar.nevsehir.edu.tr/1e2edf2721d253311606fadb9d40d410/1_uluslararasi_nevsehir_tarih_ve_kultur_sempozyumu-2.pdf adresinden erişildi.
• Bayram, O. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle ilçe halk kütüphanesi gezici kütüphane hizmeti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Belli, A. ve Aydın, A. (2017). Kent kültürü ve kentlilik bilincinin oluşumunda üniversitelerin rolü: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(39), 422-434. https://asosjournal.com/DergiTamDetay.aspx?ID=6566 adresinden erişildi.
• Cengiz, E. (2017). Halk kütüphanelerinde derme geliştirme politikaları: Türkiye’de halk kütüphaneleri üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Cengiz, E., Külcü, Ö. ve Yılmaz, B. (2019). Türkiye’deki halk kütüphanelerinin derme geliştirme açısından değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 20(1), 1-24. https://doi.org/10.15612/BD.2019.709 adresinden erişildi.
• Çakın, İ. (1986). Kütüphanenin toplumsal konumu ve işlevleri. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 35(1), 8-16. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1337/1329 adresinden erişildi.
• Dündar, A. (2001). Tarih boyunca Trabzon havalisinde kütüphaneler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8(17), 305-312. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/32664 adresinden erişildi.
• Ersoy, O. (1966). Halk kütüphanelerimiz üzerine bir araştırma. Ankara: Güven Matbaası.
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği. (2012, 11 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 28170). https://teftis.ktb.gov.tr/TR-264032/halk-kutuphaneleri-yonetmeligi.html adresinden erişildi.
• Hayta, Y. (2016). Kent kültürü ve değişen kent kavramı. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-184. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/713306 adresinden erişildi.
• Hazırlar, M. A. (2004). Halk kütüphanelerinde iç mimari (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ignatow, G. (2011). What has globalization done to developing countries’ public libraries? International Sociology, 26(6), 746-768. https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0268580910393373 adresinden erişildi.
• The International Federation of Library Associations and Institutions. (2007). Halk kütüphanesi hizmeti: Gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri. P. Gill ve diğerleri (Yay. haz.). (B. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Köse, Y. (1970). Halk kütüphaneleri Türkiye’de neden yavaş gelişiyor (Yayımlanmamış bitirme tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kütüphane Hizmet Esasları. (2012). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/4857,ek-kutuphane-hizmet-esaslari.pdf?1 adresinden erişildi.
• Odabaş, H. (2009). Van ilinde halk kütüphanelerinin diğer bazı illere göre durumu: Karşılaştırmalı analiz. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(42), 65-81. https://odabashuseyin.files.wordpress.com/2011/04/van-ilinde-halk-kc3bctc3bcphanelerinin-dic49fer-bazc4b1-illere-gc3b6re-durumu.pdf adresinden erişildi.
• Odabaş, H., Akkaya, M. A. ve Polat, C. (2020). Kent kültürü ve yaşamında yenilikçi kütüphaneler ve kütüphane hizmetleri. Arşiv Dünyası, 7(1), 26-44. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ad/issue/55174/741500 adresinden erişildi.
• Oğuz, E. (2010). Türkiye’de kültür politikaları ve kütüphaneler: 1923-1980 (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Polat, C. (2009). Kültürel kalkınmada halk kütüphanelerinin önemi ve Bitlis’te halk kütüphaneleri: Karşılaştırmalı bir analiz. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/importance-of-the-public-libraries-in-cultural-development-and-public-libraries-in-btls-province-a-comparative-analysis.pdf adresinden erişildi.
• Saydam, A. (2006). Trabzon’da halkın kitap sahibi olma düzeyi. Milli Eğitim Dergisi, 34(170), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36942/422514 adresinden erişildi.
• Şahin, G. (2007). Halk kütüphanelerinin toplumsal rolü ve Etimesgut İlçe Halk Kütüphanesinin kullanım etkinliğinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şeşen, Y. (2016). Kent arşivi kültürü ihtiyacımız. Türk Kütüphaneciliği, 30(1), 108-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48657/618834 adresinden erişildi.
• Taşkın, N. ve Altay, A. (2020). Şehir kültürü ve halk kütüphaneleri: Bartın örneği. T. Karakök ve H. Demir (Ed.). Edebiyat–kültür ve tarih araştırmaları (s. 207-242) içinde. İstanbul: Hiperyayın.
• Taşkın, Ü. (2009). 1317 (1899-1900) Maarif Salnamesi’ne göre Trabzon vilayeti’nde eğitim kurumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7), 243-262. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/accordng-to-1317-18991900-maarif-salname-in-trabzon-education-foundations.pdf adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. (2021). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr adresinden erişildi.
• Withers, F. N. (1974). Standards for library service: An international survey. The Unesco Press. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000011390 adresinden erişildi.
• Yılmaz, B. (1996). Halk kütüphanesi kullanımı: Sosyo-ekonomik bir çözümleme. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
• Yılmaz, B. (2005). Türkiye’deki kültürel yaşam: Sayısal bir değerlendirme. http://openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/10065/milliyetsanat2005%28561%2966-68%20%281%29.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Yılmaz, B. (2008). İlkçağ Anadolu uygarlıklarında sosyo-ekonomik ve kültürel yapı bağlamında kütüphane/arşiv kurumu. Türk Kütüphaneciliği, 22(3), 351-376. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/527/520 adresinden erişildi.
• Yılmaz, B. (2009). Türkiye’de kültür politikası ve kütüphane. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği Ankara Şubesi.
• Yılmaz, B. (2013). Halk kütüphaneleri: Araştırmalar ve görüşler. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği Ankara Şubesi.