BEYLERBEYİ BELGELERİNDE DİPLOMATİK DEĞİŞİM: MEKTUPTAN BUYURULDUYA GEÇİŞ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 45 - 58, 30.06.2020

Ekrem Tak

Öz

Buyuruldular Osmanlı bürokrasisinde sadrazam, vezir, defterdar, kazasker, beylerbeyi gibi üst düzey görevlilerinin padişah adına kendilerinden alt kademede çalışan görevlilere gönderdikleri emirleri ihtiva eden belgeler için kullanılan bir terimdir. Bu çalışmada buyuruldu yazmakla yetkili bu üst düzey yöneticilerden beylerbeyilerin yazmış oldukları buyuruldular üzerinde durulacaktır. Fatih Kanunnamesi ile kendilerine buyuruldu yazma yetkisi verilen beylerbeyilere ait diplomatik özellikler açısından buyuruldu diyebileceğimiz belgeler ancak XVII. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamaktadır. Bu sebeple bu çalışmada beylerbeyilerin yazmış oldukları emirlerin XV. ve XVI. yüzyıllarda mektup olarak isimlendirilmesi gerektiği, diplomatik özellikleri açısından klasik buyuruldu formunu ancak XVII. yüzyıldan itibaren almaya başladığı örnek belgelerle gösterilecektir. Beylerbeyi mektuplarından beylerbeyi buyuruldusuna geçiş sürecinde diplomatik özellikler açısından her iki belge türünün de aynı dönemde yazıldığı örnek belgelerle gösterilecektir. Çalışmada ayrıca her iki belge türünün de diplomatik özelliklerine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Beylerbeyi buyuruldusu, Diplomatik

DIPLOMATIC CHANGE IN BEYLERBEYI DOCUMENTS: TRANSITION FROM THE LETTER TO BUYURULDU

Öz

Buyuruldu, an administrative order, is a term used in the Ottoman Bureaucracy for the documents containing written orders issued by high-ranking officials such as grand vizier, vizier, minister of finance (defterdar), Chief judge (kazasker), commander in chief (beglerbegi) and addressed to the lesser officals working on behalf of Sultan. The aim of this study is to focus on the administrative orders (buyuruldu) issued by beglerbegi, one of high officers who were authorized to issue the order. Based on relevant administrative documents, It will be argued that the orders issued by beglerbegi between XV and XVI must be named as “letters” as they were only formed as buyuruldu in terms of diplomatic features since XVII century.

Anahtar Kelimeler

: Administrative Order (Buyuruldu), Beglerbegi Letter

Kaynakça

• Açıkel, A. (2004). Şerʻiyye sicillerine göre tokat’ta ihtida hareketleri (1772-18797). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, XI/23, 171-193.
• Aydın, İ. (2015). 1780-1782 (1195-1197) tarih ve 4 numaralı kütahya şerʻiyye sicili. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Çakmak, Ş. (1996). 39 numaralı amasya şerʻiyye sicili h. 1149-1151 (m.1736-1739). Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Gökbilgin, T. (1992). Osmanlı paleografya ve diplomatik bilimi. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• İpşirli, M. (1992). Beylerbeyi, TDV İslam Ansiklopedisi içinde, (c.6 , s.69-74). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Kütükoğlu, M. S. (1992). Buyruldu. TDV İslam Ansiklopedisi içinde, (c.6, s.478-480). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Kütükoğlu, M. S. (1994). Osmanlı belgelerinin dili (diplomatik), İstanbul: Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.
• Oral, M.Z. (1954). Balaban paşa buyurultusu. Fatih ve İstanbul, c.II/7-12, 7-12.
• Skopje, V.V.B. (/1986). Aus athos-turcica: eine urkunde şehab ed-din şahin paşa’s, des wesirs und statthalters von rumelien; aus dem jahre 1453, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes (WZKM), 76, 65-72.
• Taş, H. (2006). XVII. Yüzyılda Ankara. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Uzunçarşılı , İ.H. (1995). Buyruldı. Belleten, V/19, 298-318.