ULUSLARARASILAŞMANIN ANAYASA HUKUKUNA ETKİSİ

Yıl 2023, , 1069 - 1085, 20.11.2023

İrem Alpözen

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391734

Öz

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin yıkılması sonucu tek kutuplu dünya düzenine geçilmesi ve küreselleşmenin etkisiyle 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren uluslararasılaşma tartışmaları kendini göstermiştir. Uluslararasılaşmanın etkisiyle devletlerin uluslararası hukukun etkisi altında anayasal düzenlemeler yapması ve dünya anayasalarının git gide birbirine benzer hükümler içermeye başlamasıyla da anayasa hukukunun uluslararasılaştığı konusunda görüşler ortaya koyulmuştur. Özellikle insan hakları hukukuna ilişkin uluslararası metinlerin anayasalara etkisiyle, insan haklarına ilişkin maddelerin dünya anayasalarının çoğunda neredeyse birebir aynı olması durumu kendini göstermiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin madde metinleri pek çok dünya anayasasında neredeyse birebir aynı şekilde yer almaktadır. Normlar hiyerarşisine göre uluslararası hukuk metinlerinin anayasalara eş değer veya anayasaların üstünde kabul edildiği devletlerde uluslararası hukuk kurallarının anayasal nitelikte kabul edilmesi de anayasa hukukunun uluslararasılaştığını göstermiştir. Bunun yanı sıra uluslararası hukukun bir anayasası olup olamayacağı da tartışılmıştır. Her ne kadar anayasa kavramı günümüzde salt iç hukuka özgü bir kavram olarak değerlendirilmese de, bölgesel anlamda bir anayasa denemesi olan Avrupa Birliği Anayasası girişiminin başarısız olmasıyla bu tartışmalar son bulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler, Uluslararasılaşma, anayasa, anayasa hukuku

Kaynakça

• Apaydın D, “Monizm-Düalizm İkileminde Türk Hukuk Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın Nedenleri ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme”, C. 9, S. 1, 2018, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 533
• Arsava A.F, “Uluslararası Hukukun Anayasallaşması Sürecinde AB Örneği”, 165, 2023, TBB Dergisi, ss.305- 320, ss. 307.
• Atay E. E, “Anayasa Kavramının Tanımı, Hazırlaması ve Değiştirilmesi Arasındaki İlişki”, C.12, S.1-2, 2008, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 506.
• Bilir F, “Anayasanın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri”, C. 13, S. 1, 2005, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 78.
• Bradley C A, “Self-Execution and Treaty Duality”, 2008, 2009 Supreme Court Review 131-182; cf Carlos Manuel Vasquez, “Treaties as Law of the Land: The Supremacy Clause and the Judicial Enforcement of Treaties”, 2008, 122 Harvard Law Review, ss. 599-695, ss. 628-644.
• Fendoğlu H T, İnsan Hakları Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2017, ss. 124.
• Fombad C.M, “Internationalization of Constitutinal Law and Constitutionalism in Africa”, C. 60, S. 2, 2012, The American Journal of comparative Law, ss. 441.
• Habermas J, “Die postnationale Konstellation und die Zukunft der Demokratie”, C. 7, S.23, 1998, Blatter für Deutsche und Internationale Politik.
• Kontacı, A E, “Avrupa Birliği Anayasası ve Düşündürdükleri’ Siyasi Entegrasyon Temelli Bir Kavramlaştırma Denemesi”, C. 10, S. 2, 2019, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 650-659, s.s.652.
• Oğuzlar Ö, “Avrupa Anayasası”, S.65, 2006, TBB Dergisi, s. 177.
• Özkan I, “Uluslararası Hukuk - Ulusal Hukuk İlişkileri”, 8, 2013, Journal of Yaşar University, ss. 2127-2175, ss.2129
• Pernice I, “Europaisches und Nationales Verfassungsrecht”, 60, 2001, VVDStRL ss. 149.
• Rodriguez G.C, “Zur ‘Verfassung’ der Europaisches Gemeinschaft”, 1996, EuGRZ, ss. 125 vd.’dan aktaran Arsava, 2023, ss. 307.
• Saunders C, “The Impact of Internationalisation on National Constitutions”, No. 671, 2014, Melbourne Legal Studies Research Paper, ss. 1.
• Siller HC, “Why Europe Does Not Need a Constitution”, 2007, Grin Verlag ss.1.
• Turpin British Government and the Constitution. Text, Cases and Materials, 4. Aufl. 1999,18
• Tülen H, “3.10.2001 Tarihli ve 4709 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa Değişiklikleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, C. 5, s. 1-4, , 2001, AÜEFD, ss. 191- 244, s.s. 192.
• Yeh J/ Chang, W, Decade of Changing Constitutionalism in Taiwan: Transitional and Transnational Perspectives”, 2014, Cambridge University Press, ss.141-168.