SALGIN HASTALIKLAR (PANDEMİ) SEBEBİYLE DEVLETLERİN UYGULADIKLARI LİMAN KISITLAMALARININ ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Sayı: 64, 141 - 173, 16.07.2020

Sezercan Bektaş

Öz

Salgın hastalıkların önlenmesine ilişkin tedbirler kapsamında kıyı devletlerinin limanlarında alacakları tedbirlerin nitelikleri Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanan 2005 tarihli Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nde ve diğer bazı uluslararası düzenlemelerde belirlenmiştir. Devletlerin tam egemenlik yetkilerini kullandıkları iç sularında yabancı devlet tabiiyetindeki gemilere uygulayacakları uluslararası hukuktan kaynaklanan bu kurallar, salgın döneminde devletin egemenlik yetkilerini de kısıtlamaktadır. Koronavirüs (Covid-19) salgını (pandemisi) sürecinde bazı kıyı devletlerinin egemenlik yetkileri kapsamında limanlarını yabancı devlet gemilerine tamamen kapatması, ayrımcı kısıtlamalar getirmesi, tehlike altındaki yolculara yardım etmemesi gibi uygulamaları uluslararası toplum tarafından tepki ile karşılanmıştır. Bu tipteki ağır liman kısıtlaması uygulamalarının, uluslararası hukuk tarafından kıyı devletlerine yüklenen bazı yükümlülüklerin ihlali anlamına gelmektedir. Ayrıca kıyı devletlerin salgın döneminde getirdiği ağır liman kısıtlamaları gemide bulunan yolcu ve mürettebat açısından da bazı insan hakları ihlallerini peşinden getirmektedir. Özellikle, yaşam hakkı, seyahat hürriyeti, özgürlük ve güvenlik hakkı ve özel hayatın gizliliği kapsamında gerçekleşen ihlaller, insan haklarını koruyan uluslararası sözleşmeler karşısında kıyı devletlerinin sorumluluklarını da doğurmaktadır

Anahtar Kelimeler

İç sular, Limanlar, Salgın, Uluslararası Sağlık Tüzüğü, Dünya Sağlık Örgütü

Kaynakça

• Aksar, Yusuf, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk II, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019.
• Azarkan, Ezeli, Uluslararası Sağlık Hukuku ve Uluslararası Hukuk, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Baykal, Ferit Hakan, Deniz Hukuku Çalışmaları, Alfa Yay., İstanbul, 1998.
• Bozkurt, Enver/ Poyraz, Yasin/ Selcen, Erdal Devletler Hukuku, 10.Baskı, Legem Yay., Ankara, 2018.
• Canca, Hakan Selim, Devletlerin Gemilere Müdahale Yetki ve Yükümlülükleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015.
• Doğan, Cahid, “Hastanın Aydınlatılması ve Rızasının Alınması”, Girne Amerikan Üniversitesi- KKTC Sağlık Bakanlığı- KKTC Baro- KKTC Tabipler Birliği Sağlık Hukuku Sempozyumu (2-3 Mart 2009), Girne- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010, s.119-219.
• Doğru, Osman/ Nalbant Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar - 1.Cilt, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Doğru, Osman/ Nalbant Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi – Açıklama ve Önemli Kararlar – 2, Cilt, 2.bası, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Ertuğrul, Ümmühan, "Birleşmi̇ş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine Göre Kıyı Devletinin Egemen Hakları", Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.21, S., 2017, ss.41-71.
• Kalabalık, Halil, İnsan Hakları Hukukuna Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Karan, Hakan, “Kıbrıs Ekseninde Uluslararası Deniz Hukuku Bakımından Ticaret Gemilerinin Yabancı Limanlara Uğraması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.1, S.1, 2010, ss.52-68
• Kızılsümer Özer, Deniz, “Denizden Gelen Sığınmacılar ve Uluslararası Hukuk”, Uluslararası Hukuk ve Politika, C.3, S.10, 2007, ss.75-95.
• Kuran, Selami, Uluslararası Deniz Hukuku, 4.Baskı, Beta Yay., İstanbul, 2014.
• Meray, Seha L., Devletler Hukukuna Giriş – Cilt 1, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1968.
• Miron, Alina, “Port Denials and Restrictions in Times of Pandemic: Did International Law Lose its North Star?”, EJIL: Talk!, (22.04.2020), < https://www.ejiltalk.org/port-denials-and-restrictions-in-times-of-pandemic-did-international-law-lose-its-north/> (Çevrimiçi, e.t.:06.05.2020).
• Uslu, Ferhat/ Özdemir, Ali, “Yaşama Hakkı Bağlamında Denizlerde “Geri Gönderilmeme (Non-Refoulement) İlkesi”, Ombudsman Akademik Dergisi, S.6, 2017, ss.49-78. Özman, M. Aydoğan, Deniz Hukuku –I, Turhan Yayınevi, Ankara, 2006.
• Özman, M. Aydoğan, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 1984.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri - 2. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• Samancı, Uğur, “Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) ve Hukuki Niteliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.18, 2016, ss.113-169.
• Karakul, Selman, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Sağlık Hakkı-I”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.3, S.2, 2016, ss.186-187.
• Shaw, Malcolm N., Uluslararası Hukuk, Çev. Ed. İbrahim Kaya, Tüba Yayınları, Ankara, 2018.
• Simons, Clive R., Historic Waters in The Law of the Sea, Martinus Nijhoff Publishers 2008.
• Sur, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yay., İstanbul 2019.
• Tanaka, Yoshifumi, The International Law of the Sea, Cambridge University Press, 2012.
• Tekin Apaydın, Deniz, "Düz Esas Hatların Belirlenmesinde Adaların Rolü: Adalar Saçağı Bilmecesi", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.25, S.2, 2019, ss.524-548.
• Tezcan, Durmuş/ Erdem, Mustafa Ruhan/ Sancakdar, Oğuz/ Önok, R. Murat, İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018, 7. Bası.