COVİD -19 SALGINININ KİRA VE ESER SÖZLEŞMELERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Sayı: 64, 175 - 204, 16.07.2020

Aslı Etan , İrem Melengiç

Öz

Borçlar hukukunun temel odağını, taraflara yüklenen edimlerin ifası oluşturur. Bazen taraflara yüklenemeyen sebeplerden ötürü bu edimlerin ifa edilmesi mümkün olmayabilir. Bu sebepler, sözleşme kurulmadan önce ortaya çıkabileceği gibi sözleşme kurulduktan sonra da ortaya çıkabilir. Bu makalede; sözleşmenin kurulmasından sonra ortaya çıkan ve borçluya yüklenemeyecek olan sebepler yüzünden sözleşmeye konu edimin ifa edilememesi üzerinde durulacaktır. İçinde bulunduğumuz bu olağanüstü dönemde mücbir sebep olarak adlandırılabilecek COVİD -19 salgınının sözleşmeler hukuku açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple işbu makalede TBK m. 136-137 uyarınca; borçluya yüklenemeyen sonraki imkansızlık ve geçici imkansızlık hallerini de kapsayacak şekilde, imkansızlık hükümlerinin ve TBK m. 138 kapsamında aşırı ifa güçlüğü hükümlerinin üzerinde durulacaktır. Kira ve eser sözleşmeleri açısından doğacak sonuçlar ayrıca tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

COVİD-19, mücbir sebep, aşırı ifa güçlüğü, borçluya yüklenemeyen sonraki imkansızlık, geçici imkansızlık

Kaynakça

• Altunkaya, Mehmet/ Altunkaya Mehmet, Edimin Başlangıçtaki İmkansızlığı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005
• Baysal, Başak, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 480. Maddesinin Değerlendirilmesi”, İUHFM, C. LXIX, S.1-2, İstanbul, 2011, s. 477-484
• Çavdar Pelin / Karaca Aybüke, "Türk Hukukunda Aşırı İfa Güçlüğü ve Toplu İş Sözleşmesine Uygulanabilirliği”, MÜHF – HAD Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan, İstanbul, 2017, s: 613-642
• Delipınar, Yusuf Can, "Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Geçici İmkansızlık Kavramı", İstanbul Barosu Dergisi, C.89 S.1, 2015, s:174-184
• Doğan, Gülmelahat, "Aşırı İfa Güçlüğü Nedeniyle Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanması", TBB Dergisi, S. 111, 2014, s: 9-36
• Dural, Mustafa, Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık, İstanbul, 1976
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019, 24. Baskı.
• Erzurumluoğlu, Erzan, Türk İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Borçluya Yüklenmeyen Nedenlerden Dolayı Edimin Yerine Getirilmemesi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara, 1970
• Gülekli, Yeşim, "Aşırı İfa Güçlüğü ve Alacaklının Tasavvurunun Boşa Çıkması Halinde İşlem Temelinin Çökmesi Öğretisi", İstanbul Universitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, No. 18, İstanbul, 1990, s: 43-69
• Gündoğdu, Fatih, Borca Aykırılık Hallerinden Kusurlu İmkansızlık ve Hukuki Sonuçları, Doktora Tezi, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2011
• Hatemi, Hüseyin / Gökyayla, Emre, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017, 4. Bası.
• Karaarslan, Hakan, Sürekli Borç İlişkileri ve Sürekli Borç İlişkilerinde İfa İmkansızlığı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi TC. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Özel Hukuk Bilim Dalı, İstanbul 2003
• Kaya, Ümmühan, "Sözleşmenin Uyarlanmasında Sonradan Değişen Şartlar ve Öngörülemezlik İlkesi", Cevdet Yavuz'a Armağan, İstanbul, 2012, s. 1569-1593
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip, "İşlem Temelinin Çökmüş Sayılabilmesi için Sosyal Felaket Olarak Nitelenebilecek Olağanüstü Bir Olayın Gerçekleşmesi Şart Mıdır?", Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman'ın Anısına Armağan, İstanbul, 2000
• Nomer, Haluk, N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018, 16. Bası.
• Oğuzman, Kemal / Öz, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019, 17.Bası.
• Özçelik, S. Barış, "Sözleşmeden Doğan Borçların İfasında Hukuki İmkansızlık ve Sonuçları", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 63, S. 3, 2014, ss: 569-622
• Şahin, Hale, Mücbir Sebep Nedeniyle Borcun İfa Edilememesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Ankara, 2019
• Seliçi, Özer, "Seçimlik Borçların İfası", İÜHFM, C: 34, S: 1-4, İstanbul, 1969, s: 375-399
• Serozan, Rona, "İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme", Kocayusufpaşaoğlu, Necip / Hatemi, Hüseyin / Serozan, Rona / Arpacı, Abdülkadir, Borçlar Hukuku Genel Bölüm Üçüncü Cilt, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016, 7. Bası.
• Tekdemir, Faruk, Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde Müteahhidin Temerrüdü ve Sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2018
• Tekinay, Selahattin Sulhi / Akman, Sermet / Burcuoğlu, Haluk / Altop, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993, 7. Baskı.
• Tunçomağ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku Cilt 1 Genel Hükümler, Sermet Matbaası, İstanbul, 1976, 6. Bası.
• Turan Başara, Gamze, "Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık Sebebiyle Borcun Sona Ermesi", Çankaya University Journal of Law, C:7, S:1, Ankara 2010, s:1-22
• Zevkliler, Aydın / Gökyayla, K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019, 19. Bası.