ASKERİ CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN FİRAR SUÇLARININ OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2020, Sayı: 64, 297 - 330, 16.07.2020

Olgun Değirmenci Alkın Karakurumer

Öz

Ordular insan unsuruna gereksinim duyan mekanizmalardır. Gerek savaşacak insanın eğitilmesi sırasında gerekse de savaş esnasında, askeri personelin istenilen yerde ve zamanda bulunması gereklidir. Bundan dolayı askeri personelin izinsiz olarak görev yerini terk etmesi cezalandırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğundan itibaren günümüze kadar firar suçunun askeri ceza kanunlarında cezalandırıldığı görülmektedir. Söz konusu düzenlemeler diğer mevzuatta yaşanan değişimler, ordunun disiplininin sağlanmasındaki gereklilikler ve uygulamada çıkan sorunlar dikkate alınarak yapılmıştır. Değişiklikleri doğuran ihtiyacın ortaya konması, gelecekte yapılacak kanunlaştırmalar bakımından da önem arz etmektedir. Çalışmada Osmanlı İmparatorluğundan günümüze kadar, askeri ceza kanunlarında yer alan firar suçları incelenmiştir. Söz konusu suçlar incelenirken askeri ceza kanunlarında düzenlenme nedenlerinin yanı sıra tarihsel gelişimi de ortaya konmaya çalışılmıştır. Değişiklerin gerekçeleri kanun tasarılarının gerekçeleri ve kanunlaştırma sırasındaki hazırlık çalışmaları incelenmek suretiyle çalışmaya yansıtılmıştır. Özellikle gerekçelerin yetersiz kaldığı durumlarda, değişikliği doğuran nedenler sosyal, siyasal ve askeri gelişmeler de dikkate alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Askeri Ceza Kanunları, Askeri Suç, Disiplin, Türk Silahlı Kuvvetleri, Firar Suçu, Tarihsel Gelişim

Kaynakça

• Akdeniz, Yasin, Askeri Ceza Hukukunda Firar Suçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Ankara, 2007.
• Aksu, Cevat, Dar-ı Şura-yı Askeri (Kuruluşundan 1876 Yılına Kadar), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Ankara, 2004.
• Bağdatlı, Selahattin, Hukuk Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul, 1997.
• Değirmenci, Olgun, Askeri Ceza ve Disiplin Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015, 3. Baskı.
• Değirmenci, Olgun, “Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Kapsamında Disiplin Amirinin Takdir Yetkisinin Sınırları”, Ceza Hukuku Dergisi, S. 29, 2015, ss.7-37.
• Değirmenci, Olgun / Tanrıverdi, Battalgazi, Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Şerhi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017, 3. Baskı.
• Demirağ, Fahrettin, Askeri Ceza Kanunu, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2000.
• Demirağ, Fahrettin, Türk Ceza Kanununun Genel Hükümleri Işığında Askeri Ceza Kanunu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016. Demirel, Hakkı, “Ölüm Cezası”, AÜHFD, C. 12, S. 1-2, 1955, ss. 152-171.
• Dönmezer, Sulhi / Erman, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C. 1, Der Yayıncılık, İstanbul, 1997, 14. Baskı.
• Duran, Gökhan Yaşar, “Askerî Ceza Kanununda Firar ve İzin Tecavüzü Suçları (AsCK m. 66)”, BÜHFD, C. 14, 2019, ss.529-601.
• Ergül, Ozan, “Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir”, Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Yıldırım Uler’e Armağan, Lefkoşa, 2014, ss. 65-86.
• Erman, Sahir, Askeri Ceza Hukuku Umumi Kısım ve Usul, Yeniden Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1983, 7. Baskı.
• Erman, Sahir, Askeri Yargıtay’ın 80’inci Kuruluş Yılı Sempozyumu, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1994.
• Ertosun, Orhan, “Askeri Yargıtay’ın Tarihçesi, Görev ve Yetkileri ile Sorunları”, Danıştay Dergisi, S. 11, 1975, ss.56-60.
• Feyzioğlu, Metin, “Ölüm Cezası Üzerine Düşünceler ve Anayasa Değişikliği ile 4771 Sayılı Kanun’un Getirdiği Yeni Düzenlemeler”, Ankara Barosu Dergisi, C. 4, 2002, ss.13-35.
• Gemalmaz, Semih, “The Death Penalty in Turkey (1920 – 2001): Facts, Truths and Illusions”, Criminal Law Forum 13, 2002, ss. 91-122.
• Gözübüyük, Şeref / Kili, Suna, Türk Anayasa Metinleri (1839-1980), AÜSB Yayınları, Ankara, 1982.
• Işık, İhsan, “Karşılaştırmalı Askeri Yargı Sistemleri”, Askeri Adalet Dergisi, S. 119, 2004, ss. 97-135.
• İpeksümeroğlu, Niyazi, “Askeri Kaza Sistemine Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1-2, 1951, ss. 466-494.
• Karakurumer, Alkın, Osmanlı İmparatorluğunda Askeri Ceza ve Disiplin Hukuku, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Çankırı, 2018.
• Koca, Mahmut / Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019, 12. Baskı.
• Köprü, Orhan, Türkiye’de Askeri Yargı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Ankara, 1988. Köprü, Orhan, “Türkiye’de Askeri Yargının Doğuşu ve Gelişimi”, Askeri Adalet Dergisi, S. 89, 1994, ss.1-13.
• Nolte, Georg / Krieger, Heike, Comparison of European Military Law Systems, in: European Military Law Systems, Edited by Georg Nolte, De Gruyter Recht, Berlin, 2003. Orgun, İhsan, Askeri Temyiz Mahkemesi Tarihçesi, K.K.K. Yayınları, Ankara, 1956.
• Özcan, Hüseyin, Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Seçkin Kitabevi, Ankara, 1985, 6. Baskı.
• Seviğ, Vasfi Raşid, Askeri Adalet, Birinci Kısım, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1955.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005, 3. Baskı.
• Taşkın, Rifat, Askeri Ceza Kanunu Şerhi, Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1943.
• Topal, Cengiz, Firar Suçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Ankara, 2013. Ulukanlıgil, Metin, Tanzimat’tan Günümüze Askeri Yargı ve Askeri Temyiz Mahkemesinin Gelişimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncüyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Van, 2003.
• Yerdelen, Erdal, “Mütemadi Suç”, TAAD, S. 18, 2014, ss. 113-152.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Akademi Matbaası, Ankara, 1985, 3. Baskı.
• Yolyapan, Aydoğan, “Osmanlı Devletinde Askeri Yargının Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dergisi, 1999, s. 159, (http://www.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/dergi9/c3_s9_aydogan_yolyapan.pdf), Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 10 Nisan 2019, ss.145-168.