Uluslararası Taşımacılık Sözleşmeleri Açısından İnsansız Gemilerde Denize Elverişliliğe Genel Bir Bakış

Yıl 2021, Sayı: 66, 417 - 443, 18.05.2021

Mustafa Nalbant

Öz

Deniz taşımacılığı dünya ticaretinde çok önemli bir yere sahiptir. İnsansız gemilerin ise gelecekte bu sektörde kritik konumda olacağı öngörülmektedir. Uzun süredir insansız gemilerle ilgili hem özel sektör hem de devletler tarafından çalışmalar yürütülmektedir. Belirtmek gerekir ki insansız gemilerle ilgili teknik çalışmalar yapılırken, hukuki yönlerinin tartışılması ve yapılacak düzenlemeler için öneriler sunulması, sektörün insansız gemilere olan güvenini artıracaktır. Bu çalışmada, hem deniz hukukunun temel taşlarından biri olan hem de onun kadar eski bir tarihe sahip olan denize elverişlilik kavramına insansız gemilerde nasıl yaklaşılacağı ile ilgili değerlerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmeleri ise denizde mal taşınmasını düzenleyen en önemli uluslararası anlaşmalarından olan Lahey-Visby Kuralları, Hamburg Kuralları ve Rotterdam Kuralları’na göre yapmıştır. İnsansız gemilerde denize elverişlilik kavramı ile ilgili genel bir bakış açısı ortaya konulmaya çalışılmış ve gemide mürettebatın bulunmaması ve ekipmanların durumuna ilişkin yorumlar yapılmıştır. Denize elverişliliğin geleneksel gemilerde nasıl ele alındığına değinerek, denize elverişliliğin amacının gemilerin güvenli bir şekilde seyrüsefer etmesi olduğu belirtilerek, insansız gemilerde de bu hususun odak noktası olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Denize elverişlilik, insansız/otonom gemiler, uluslararası taşımacılık sözleşmeleri, yapay zeka, deniz yoluyla mal taşınması

Kaynakça

• 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 1968 tarihli “Konşimentoya Dair Bazı Kaidelerin Birleştirilmesi Hakkında 25.08.1924 tarihli Brüksel Sözleşmesi’nin Tadiline Dair Protokol” (Lahey / Visby Kuralları)
• 1978 Tarihli “Birleşmiş Milletler Denizde Eşya Taşıma Sözleşmesi” (Hamburg Kuralları) 'About MUNIN' (http://www.unmanned-ship.org/munin/about/) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Alize 1954 v Allianz Elementar Versicherungs AGCMA CGM Libra [2019] 1 Lloyd's Rep. 595 Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu 'Status' (https://uncitral.un.org/en/texts/transportgoods/conventions/hamburg_rules/status) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Burges and Another v Wickham and Another [1863] 2 WLUK 88
• Chwedczuk Michal, 'Analysis of the Legal Status of Unmanned Commercial Vessels in US Admiralty and Maritime Law' Journal of Maritime Law & Commerce S. 4, 2016, s. 143
• Clyde & Co ve IMarEst, “The impact of technological change on the shipping industry” (Teknoloji ve Denizcilik Raporu, Kasım 2017)
• Compania Maritima San Basilio SA v Oceanus Mutual Underwriting Association (Bermuda) Ltd [1976] 2 Lloyd's Rep. 171
• Crowley, Top Five Advantages of Ocean Freight Shipping (https://blog.crowley.com/advantages-of-ocean-shipping) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Daniels v Harris [1874] 11 WLUK 4 Delgado Rodrigez, “The Legal Challenges of Unmanned Ships in the Private Maritime Law: What Laws would you change?” M Musi (ed), Port, Maritime and Transport Law Between Legacies of the Past and Modernization, 2018 s 499. ss. 493-524
• Demand Shipping Co Ltd v Ministry of Food, Bangladesh (The Lendoudis Evangelos II) [2001] 2 Lloyd's Rep. 304
• Fathom World, “Rolls Royce Remains Bullish on Autonomous Ships Within Decade” 2017 (https://fathom.world/ten-years-until-autonomous-ships-says-rolls-royce-expert/ ) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• F.C. Bradley & Sons Ltd v Federal Steam Navigation Co. [1926] 3 WLUK 125 Frith Jake, 'Human Errors Accounts For %75 of Marine Liability Losses' (https://www.maritimejournal.com/news101/insurance,-legal-and-finance/human-error-accounts-for-75-of-marine-liability-losses) “Erişim Tercihi 03.03.2021”
• Foxton David ve diğerleri, “Scrutton on Charterparties and Bills of Lading”, Sweet Maxwell & Thomson Reuters, Londra, 2020, s. 7-025.
• Gafurov Salimzhan and Klochkov Evgeniy, “Autonomous Unmanned Underwater Vehicles Development Tendencies” ProcediaEngineering, S.106, 2015, s.106, ss. 141-148
• (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187770581500942X) “Erişim Tarihi 03.03.2021” Ghaderi Hadi, 'Autonomous technologies in short sea shipping: trends, feasibility and implications' Transport Reviews, S. 39(1). 2019
• International Chamber of Shipping, “Shipping and World Trade Overview” (http://www.ics-shipping.org/shipping-facts/shipping-and-world-trade) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• IMO,“Autonomous Shipping” (http://www.imo.org/en/MediaCentre/HotTopics/Pages/Autonomous-shipping.aspx) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Jiang Jason “Yara Birkeland tipped to launch late next year” (https://splash247.com/yara-birkeland-tipped-to-launch-late-next-year/) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Kampantais Nıkolaos, Tez Adı: Seaworthiness in autonomous unmanned cargo ships, Erasmus University Rotterdam, 2016
• Kara Hacı, Deniz Hukuku, Oniki Levha, İstanbul, Ekim 2020. Kassem Ahmad Hussam, The Legal Aspects of Seaworthiness: Current Law and Development (University of Wales Swansea 2007) s. 15
• Kirchner Anders, Tez Adı: Rise of the Machines – A Legal analysis of Seaworthiness in the context of autonomous shipping, Lund University, 1 Eylül 2019
• Marine insight, 'Rolls-Royce Opens Autonomous Ship R&D Centre in Finland' (https://www.marineinsight.com/shipping-news/rolls-royce-opens-autonomous-ship-rd-centre-finland/) “Erişim Tarihi 01.03.2021”
• Maritime Unmanned Navigation Through Intelligence in Networks, “Welcome to the MUNIN Project” (http://www.unmanned-ship.org/munin/) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Maxine Footwear Co v Canadian Government Merchant Marine [1959] 3 W.L.R. 232 McFadden v. Blue Star Line, ve M.D.C., Ltd. v. N.V. Zeevaart Maatschappij, [1962] 1 Lloyd's Rep. 180 M.D.C., Ltd. v. N.V. Zeevaart Maatschappij, [1962] 1 Lloyd's Rep. 180
• MT 'Cape Bonny' Tankschiffahrts GmbH & Co KG v Ping an Property and Casualty Insurance Co of China Ltd, Beijing Branch [2018] 1 C.L.C. 564
• Nıkkei Asian Review, “Japan aims to launch self-piloting ships by 2025” (https://asia.nikkei.com/Tech-Science/Tech/Japan-aims-to-launch-self-piloting-ships-by-2025) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Notteboom Theo ve Cariou Pierre, 'Slow steaming in container liner shipping: is there any impact on fuel surcharge practices?' The International Journal of Logistics Management, S. 24, 2013. s. 73-86
• Ortiz de Rozas J.M., tez adı: The production of unmanned vessels and its legal implications in the maritime industry Oslo Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Oslo, 2014
• Ovcina Jasmina, “Naval Dome: 400% increase in attempted hacks since February 2020” (Offshore Energy, 5 Haziran 2020) (https://www.offshore-energy.biz/naval-dome-400-increase-in-attempted-hacks-since-february-2020/) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Owners of Cargo Lately Laden on Board the Makedonia v Owners of the Makedonia (The Makedonia) [1962] 1 Lloyd's Rep. 316
• Papera Traders Co Ltd and Others v Hyundai Merchant Marine Co. Ltd. And Another (The Eurasian Dream) [2002] 1 Lloyd’s Rep 719
• President of India v West Coast Steamship Company (The Portland Trader) [1963] 2 Lloyd's Rep. 278 Riverside Meat Co Pty Ltd v Lancashire ShippingCo Ltd (The Muncaster Castle) [1961] 1 Lloyd’s Rep 57
• Rolls Royce , 'Rolls-Royce demonstrates world’s first remotely operated commercial vessel' (https://www.rolls-royce.com/media/press-releases/2017/20-06-2017-rr-demonstrates-worlds-first-remotely-operated-commercial-vessel.aspx) “Erişim Tarihi 02.03.2021”
• Rui Li, 'On the Legal Status of Unmanned Ships' China Oceans Law Review, S. 165, 2019
• Sharma, A.v.raghav, Tez Adı: Maritime autonomous surface ships: caught between the devil’s advocate and the deep blue sea, World Maritime University, 2019
• Tamamen veya Kısmen Deniz Yoluyla Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmelerine İlişkin BM Andlaşması (Rotterdam Kuralları)
• UNCTAD, Review of Maritime Transport 2020 s 1. (https://unctad.org/system/files/official-document/rmt2020_en.pdf) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Skredderberget A, “The first ever zero emission, autonomous ship” Mart 2018 (https://www.yara.com/knowledge-grows/game-changer-for-the-environment/) Erişim Tarihi 03.03.2021
• Stilgoe Jack “Who Killed Elaine Herzberg” (onezero.medium.com/who-killed-elaine-herzberg-ea01fb14fc5e) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Şamlı Yetiş, Kübra, Lahey-Lahey/Visby, Hamburg Ve Rotterdam Kuralları’nda Sefere Elverişlilik, İÜHFM 2013, C. LXXI, S. 2, s. 479-496.
• Yıldırım G, Anadolu Ajansı, Türkiye’nin ilk insansız deniz aracı tanıtıldı, Ekim 2020 (https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyenin-ilk-silahli-insansiz-deniz-araci-tanitildi/2022082) “Erişim Tarihi 03.03.2021”
• Wang Feng, 'The warranty of seaworthiness and cyber risk of unmanned ships', Journal of Business Law, S. 4, 2020, s. 311-325