Galleye Müstehak Vakıf Evlatlığının Tespiti Davası

Yıl 2021, Sayı: 66, 595 - 624, 18.05.2021

Yaşar Fatih Mengüç

Öz

Mülga 05 Haziran 1935 tarihli ve 2762 sayılı Kanun, mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi’nin yürürlük tarihinden önce vücut bulmuş esnaf vakıfları, cemaat vakıfları ve yönetimi vakıf evlatlarına bırakılmış vakıflar ile mazbut vakıfların hukukunu belirlemiştir. Vakıflarla ilgili düzenlemeler zamanla değişse de Birinci Teşrin (17 Şubat) 1926 tarihli 743 sayılı Türk Kanunu Medenîsi’nin yürürlük tarihinden önce kurulmuş olan zürrî vakıf niteliğindeki mazbut ve mülhak vakıflarda, vakıf evlatlarının galle üzerindeki hakları korunmuştur. Bugün yürürlükte bulunan 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nda ve 20 Ağustos 2013 tarih 28741 sayılı Vakıflar Yönetmeliği’nde de bu kapsamda olanların haklarını ne şekilde kullanacaklarına dair usûl ve esaslar mevcuttur. Vakıf evladı olduğu kesinleşmiş mahkeme kararıyla tespit edilmiş kişi, vakfiyedeki koşulları da sağlaması halinde galle fazlasını almaya müstehak olduğunun tespitini de isteyebilir. Bu taleplerini ayrı ayrı yapabileceği gibi birlikte de yapabilir. Kişinin, vakıf evladı olduğunun tespiti ile vakfın gallesinden kendisine düşen payı talep ederek açtığı davaya “galleye müstehak vakıf evlatlığının tespiti davası” denir. Yazımızda bu davanın koşullarını ve sonuçlarını incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Galle, vakıf evladı, zürri vakıf, vakıf senedi, galleye müstehak evlat.

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Ankara, 1988.
• Akgündüz, Ahmet, İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesi, OSAV Yayınları, İstanbul, 1996.
• Akgündüz, Ahmet, “Galle”, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 1996.
• Akın, Zeki, "Vakıf ve Tesis Müesseselerinin Genel Olarak Bünyeleri, Hukuki Hüküm ve Neticeleri", Adalet Dergisi, Adalet Bakanlığı Yayınları, Yıl: 44, S.1, Yeni Cezaevi Matbaası, Ankara, 1953, s. 51-67. ; S.2, 1953, s. 183-203.
• Aksoy, Elif, “Objektif Dava Birleşmesi”, TBB Dergisi, S.117, Ankara, 2015, ss.201-232.
• Ali Haydar Efendi, Tertîbü’s-Sunûf fî Ahkâmi’l-Vukûf, Şirket-i Mürettibiye Matbaası, İstanbul, 1340.
• Anayasa Mahkemesi’nin 29 Kasım 2018 tarihli 2015/7288 Bşv.Nolu kararı ve 26 Aralık 2013 tarih 2013/70-166 E.K sayılı Kararı.
• Atar, Fahreddin, İslam Adliye Teşkilatı, DİB Yayınları: 184, Ankara, 1979.
• Berki, Ali Himmet, Vakıflar, Cihan Kitaphanesi, İstanbul 1940.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslamiyye ve Islahât-ı Fıkhiyye Kâmusu, İstanbul, 1951.
• Çınar, Ömer, “Mazbut ve Mülhak Vakıflarda Galle (Gelir) Üzerinde Vakıf Evlatlarının ve Diğer İlgililerin Hak Sahipliği ve İntifa Hakkı Hayrından Fazla Olan Mülhak Vakıfların Aile Vakfına Dönüştürülmesi” MÜHF Dergisi, C.22, S. 3, İstanbul, 2016, ss. 828-855.
• Çiftçi, Cafer, Bursa’da Vakıfların Sosyo-Ekonomik İşlevleri: Avarız Vakıfları, Hirfet Vakıfları, Para Vakıfları, Selatin Vakıfları, Gaye Kitabevi, Bursa, 2004.
• Doğan, Murat, Vakıflarda Mal Varlığı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2000.
• Düstur, Üçüncü Tertip, C. I-III-V,Teşrinevvel 1340, Nemci İstikbal Matbaası, İstanbul, 1931.
• Ekinci, Ekrem Buğra, Osmanlı Mahkemeleri, Arı Sanat Yayınları, İstanbul, 2004.
• Ekinci, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku, Arı Sanat Yayınları, İstanbul, 2008.
• Hadislerle İslam, DİB Yayınları, C. I (M4223 Müslim, Vasiyyet, 14), İstanbul, 2020, 4. Baskı. https://www.ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/Vak%C4%B1flar_Genel_M%C3%Bcd%C3%Bcrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC,“çevrimiçi”, “Erişim Tarihi: 23.01.2021” .
• https://www.vgm.gov.tr/kurumsal/tarihce/vakif-deyimleri-ve-terimleri-sozlugu; “çevrimiçi”, “Erişim Tarihi: 23.01.2021”.
• https://turkishstudies.net/turkishstudies? mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=465133459_16Sa%C4%9F%C4%B1rYusuf-trh_285-301.pdf&key=16140 “çevrimiçi”, “Erişim Tarihi: 21.02.2021”.
• İnalcık, Halil, Devleti Aliyye -I , Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012, 51. Basım.
• İslamoğlu Abdullah, Adalet Dergisi Sayı: 62-63, Adalet Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2019, s.71.
• Karakoç, Sarkis, (Haz.) M. Akif Aydın, Külliyât-ı Kavânîn, C.1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2006.
• Koschaker Paul, Çev.: Kudret Ayiter, Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, İzmir, 1993.
• Kuran-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali, Hadimül Haremeyn Mushafı Şerif Basım Kurumu, Medine, 2013.
• Kuran-ı Kerim, Türkiye Diyanet Vakfı/86-D, İstanbul, 2011.
• Ortaylı, İlber, Osmanlı Devletinde Kadı, TAA Yayınları, Ankara, 2015.
• Özyakışır, Özkan, “Galleye Müstehiklik (Hak Kazanma)” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (İnÜHFD-C.10 Sayı: 2) , Malatya, 2019, ss. 387-399.
• Öztürk, Nazif, Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1995.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz/ Özekes, Muhammet, Medeni Usul Hukuku, Onikilevha Yayınları, İstanbul, 2019, 7. Baskı.
• Sakaoğlu, Necdet, Türk Anadolu’da Mengücekoğulları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
• Sapanoğlu, Süleyman, Tapulu Taşınmaz Mülkiyetinin Tapu Dışı Yollardan Kazanılması, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
• Söğüt, İpek Sevda, “Roma ve Türk Hukuku’nda Aile Fideikomisisi (Fideicommissum Familiae Relictum) Kavramı”, TBB Dergisi (Yıl: 32 Sayı: 147) , Ankara, 2020, ss. 155-171.
• Torun, Adnan, Balkanlarda Osmanlı Vakıfları ve Eserleri Uluslararası Sempozyumu, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları-107, Ankara, 2012, s. 305.
• Yargıtay 8’inci ve 18’inci Hukuk Daireleri’nin ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Örnek Kararları ile 20. HD’nin Kararı.
• Yener, Murat Serhat, Uygulamada Açıklamalı Örnek Kararlı Eski Vakıf Davalarına Giriş Vakfiyeden Doğan Evladiye, Galle, Tevliyet, Ücret ve Sıla Davaları, Kartal Yayınevi, Ankara, 2004.
• Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara, 1992, 4. Baskı.