BİREYSEL BAŞVURU YOLU: MİSYONU, VİZYONU VE UYGULANMASI

Yıl 2022, Sayı: 68, 53 - 92, 21.06.2022

Recai Akyel

Öz

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve Türk iç hukukunda yer alan bireysel başvuru kurumunun sağlıklı anlaşılabil-mesi açısından; öncelikle bireysel başvu-ru kurumunun tanımı, misyonu, vizyonu, kapsamı ve gelişimi anlatılmış; bunun yanı sıra, Türk hukuk sisteminde bireysel başvuru yolunun yer alışı, gelişimi ve günümüzdeki görünüşü sistematik bir boyutta ele alınmıştır. Bu genel bilgiler ışığında Türkiye’de uygulanmakta olan bireysel başvuru sistemi ile ilgili isabetli değerlendirmelerin yapılacağı ifade edilmiştir.
Bireysel başvuru yolunun, bireyin hakla-rını koruyan uluslararası mekanizmalar bağlamında konumunun belirlenmesinin önemli olduğu kabul edilmiştir. Günümüzde bireysel başvuru yolunun, Avrupa ülkelerinin bir kısmında, karşı karşıya kalınan ırkçılık, yabancı düşmanlığı, islamofobi gibi ayrımcılık düşüncelerinden kaynaklanan hak ihlallerine karşı bireylerin hak arama mücadelesinde etkin ve pozitif rolünün olabileceği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Bireysel Başvuru, Anayasa, Temel Hak ve Hürriyetler., Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Bireysel Başvuru, Anayasa, Temel Hak ve Hürriyetler.

Kaynakça

• Anayurt Ö, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Seçkin, Ankara, 2004.
• Arsava A F, “Uluslararası Hukuk Ve BM Teşkilatındaki Değişimler”, (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/155577)
• Ankara Üniversitesi, ‘İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması, Ulusal Düzeyde Korumadan Uluslararası Düzeyde Korumaya Geçiş' 2020, (https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=5365)
• Avrupa İslamofobi Raporu 2018, (https://www.islamophobiaeurope. com/wp-content/uploads /2020/06/ intro- eir-2019.pdf)
• Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun (30.03.2011 tarihli ve 6216 Sayılı), (http://www.resmigazete.gov.tr) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü, (http://www.anayasa.gov.tr) Anayasa Mahkemesi Yıllık Rapor 2019, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Nisan 2020, Ankara.
• Avrupa Konseyi; (http://www.mfa.gov.tr/avrupa-konseyi_.tr.mfa)
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi; (https://www.echr.coe.int)
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Sorular ve Cevaplar; AİHM Yazişleri Müdürlüğü Yayını, (http://www.echr.coe.int)
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, AYM, 2019, ortak proje kapsamında basılmış kitap.
• Akyel R, “Stratejik Yargı Yönetimi”, 2019, S.13, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, s.87.
• Akyel R, “Actual Issues and Prospects of The TurkishConstitutional Justice”, The International Conference on the occasion of the 25. Anniversary of the Constitutional Court of Mongolia, Constitutional Justice: Current Issues, Prospects, Mongolia, 2017, ss.152-166.
• Arslan Z, 25.07. 2019 tarihli, yeni üye yemin töreni konuşması. Benedek W, ‘İnsan Haklarını Anlamak', Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, 2014.
• Bireysel Başvuru İstatistikleri, Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, (http://www.anayasa.gov.tr)
• Çatal B, ‘İnsan Haklarının Korunmasında Ulusal, Bölgesel ve Uluslararası Mekanizmalar', 2018, C. 1, S.1, Selçuk Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dergisi, s. 69-99
• Doe N, “Law and Religion in Europa”, Oxford Universirt Press, 2011. Görünüm, Anayasa Mahkemesi Aylık Faaliyet Dergisi, S.21, Ankara, Mayıs 2020,
• Gözübüyük A Ş/Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• Harris O'Boyle and Warbrick, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Avrupa Konseyi, Ankara, 2013.
• Harris, O'Boyle and Warbrick, “Law of the European Convention on Human Rigths”, OXFORD Press, UK, 2018
• Howard, E, Law and the Wearing of Religious Symbols, Rout- ledge Taylor & Francis Group, 2012.
• (http://conventions.coe.int) (http://www.anayasa.gov.tr) (https://www.echr.coe.int)
• İnceoğlu S (ed.), “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme”, Avrupa Konseyi, Ankara, 2013.
• Koç M İ/Kaplan R, Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Rehberi, T.C. Anayasa Mahkemesi, Ankara, 2017.
• Koç M İ/Demirbaş M E, Bireysel Başvuruda İdari İnceleme Aşaması, Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi, AYM, Ankara. Pazarcı H, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2018.
• Şirin T, Bireysel Başvuru Usul Hukuku, Avrupa Konseyi, 2018.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Gerekçeli, Anayasa Mahkemesi, Ankara, 2018.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (http://www.resmigazete.gov.tr)
• Uitz R, Freedom of Religion, Council of Europa Publishing, Belgium, 2007.
• Yılmazoğlu Y E, Bireysel Başvuru Rehberi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Yokuş S, Türkiye'de Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• (http://www.insanhaklarisavunuculari.org/basvurmekanizmalari/index. html)