ARABULUCULUKTA ÖZEL UZMANLIK UYGULAMASINA İLİŞKİN BAZI DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2022, Sayı: 68, 367 - 408, 21.06.2022

Nesibe Kurt Konca

Öz

Arabuluculuğun sırasıyla iş uyuşmazlıkları, ticari uyuşmazlıklar ve tüketici uyuşmazlıklarında dava şartı haline gelmesiyle uzman arabuluculuk uygulamasına gelişmiştir. Arabuluculuk Daire Başkanlığı, arabulucuların uzmanlık alanlarını ve uzmanlığa ilişkin usul ve esasları belirleme yetki-sini kullanmış ve dava şartı arabuluculuğa tâbi uyuşmazlıklara paralel olarak üç genel uzmanlık alanı belirlemiştir. Uzmanlaşmanın gelişmesiyle, yedi özel uzmanlık alanında, 10.05.2021 tarihi itibariyle arabuluculukta özel uzmanlık uygulamasına geçilmiştir. Adalet Bakanlığı tarafından yapılan ilana göre, dava şartı arabuluculuk başvurusuna konu uyuşmazlığın özel uzmanlık alanlarından spor hukuku, inşaat hukuku, sağlık hukuku, fikri mülkiyet hukuku, banka ve finans hu-kuku, enerji ve maden hukuku veya sigorta hu-kuku alanlarından herhangi birine girmesi durumunda, dosya adliye arabuluculuk bürosu tarafından o alanda uzman bir arabulucuya tevzi edilmektedir. Bu çalışma, esasen arabuluculukta özel uzmanlık uygulamasını konu almaktadır. Öncelikle, uzman arabuluculuk ve özel uzmanlık kavramları üzerinde durulmakta; arabuluculukta uzmanlaşmanın fayda ve sakıncaları açıklan-maktadır. Uyuşmazlığın niteliği itibariyle dâhil olduğu özel uzman arabuluculuk türünün belirlenmesi sürecinde ortaya çıkması muhtemel güçlükler ve bunun olası hukukî sonuçları incelenmektedir. Uyuşmazlığın tâbi olduğu özel uzmanlık alanının hatalı tespit edilmesinin hak düşürücü sürelerle zamanaşımına etkisi değerlendirilmektedir. Özel uzmanlık alanlarında arabulucuların hem bu sıfatı kazanmak için gösterdikleri emek hem de uyuşmazlığın niteliği gözetilerek genel uzmanlık alanlarına göre daha farklı bir ücret rejimine tâbi olmaları gereğine dikkat çekilmektedir

Anahtar Kelimeler

Özel uzmanlık, arabuluculuk, dava şartı arabulu-culuk, uzmanlaşma, adalete erişim

Kaynakça

• Akın L, “İkinci Yılında Dava Şartı Arabuluculuk Alanında Gelişmeler ve Öneriler”, 2020 10(1 ), Sosyal Güvenlik Dergisi(Journal of Social Security), ss. 1-18.
• Akil C, “Ticari ̇Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkında Usûl Hukuku Bakımından Bazı Değerlendirmeler”, Y. 11, S. 41, 2020, TAAD, ss. 307-324.
• Albayrak H, “Eşitlik Ve Tarafsızlık İlkelerinin Zorunlu Arabuluculuk Bağlamında Yeniden Değerlendirilmesi Zorunluluğu”, C.17, 2018, Etik Özel Sayı, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 12-24.
• Alexander, N, “The mediation metamodel: Understanding practice” (2008). Conflict Resolution Quarterly. 26, (1), 97-123, Research Collection School Of Law .
• Yeşilırmak A/Kekeç E K (Ed.), Temel Arabuluculuk Eğitimi Katılımcı Kitabı, Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Ankara 2019.
• Azaklı Arslan B, “Arabuluculuk Faaliyetinin Niteliği Bakımından Arabulucunun Hukukî Sorumluluğu”, C.8, S.1, Haziran 2018, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 189-223.
• Badur E, “Arabulucu Sözleşmesi”, 15.162, (2020), Terazi Hukuk Dergisi, ss. 248-265.
• Bahadır Z, “Arabuluculuk Uygulamasının Yaratacağı Usuli Sorunlar”, 7. Uluslararası Asos Congress Hukuk Sempozyumu, 2021, Asos Yayınevi (https://kongre.akademikiletisim.com/files/asos2021/asoshukuk_tam_metin_kitabi.pdf), ss. 387-398.
• Büyük, E I, "Karar İncelemesi: Ticari Dava Niteliğindeki İtirazın İptali Davasının Dava Şartı Arabuluculuğa tâbi Olup Olmadığına İlişkin Uyuşmazlığın Giderilmesine Yönelik Yargıtay 23. Hukuk Dairesi Kararının Değerlendirilmesi", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2/ 1 (Haziran 2021), ss. 777-797.
• Çil S, Arabuluculuk Sürecinde Taraf Vekilliği, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Dinç İ, Ticari Davlarda Zorunlu Arabuluculuk, Seçkin Yayıncılık Ankara, 2021.
• Dür O, Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabulucunun Hak ve Yükümlülükleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Ekmekçi Ö/Özekes M/Atalı M/Seven V, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Erdoğan E, "7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nda Öngörülen Zorunlu Arabuluculuk ve Hak Arama Özgürlüğü Açısından Değerlendirilmesi." C.14, S 55, 2017, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi , ss. 1211-1242.
• Ermenek İ, “Dava Şartının Arabulucu Tarafından Kendiliğinden Dikkate Alınması Sorunu ve Bu Kapsamda Yapılan Hataların Düzeltilmesi”, Vol.46, No.4, 2020, Yargıtay Dergisi, s.1017 – 1062 . Ermenek İ, Arabuluculuk Sürecinde Zayıf Tarafın Korunması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021
• Ermenek İ/Azaklı Arslan B, “İcra ve İflas Hukuku Açısından Ticari Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu”, 2020/148, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, ss. 135-196.
• Eryiğit H, "Ticari Dava Şartı Olan Arabuluculuk Başvurularında Nispi Ticari Davanın Tespiti", İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7 / 2 (Ocak 2021), ss. 259-288 .
• Goldberg S B/ Shaw M L., “The Secrets of Successful (and Unsuccessful) Mediators Continued, Studies Two and Three”, Negotiation Journal October 2007, ss. 393-418.
• Goldberg S B, “The Secrets of Successful Mediators”, Negotiation Journal July 2005, ss. 365-376.
• Ildır G, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003.
• Kekeç, E. Kısmet, Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• Linden J, “The Expert Mediator Versus the Subject Expert.” Nov. 2004, bkz. www.mediate.com//articles/linden20.cfm (S.e.t. 20.06.2021).
• Mustafa E, Arabuluculuk Sözleşmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019. Nadja A, “The mediation metamodel: Understanding practice” (2008). Conflict Resolution Quarterly. 26, (1), 97-123. Research Collection School Of Law, s. 105.
• Oğuzman K/Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. 1, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• Özbek M S, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• Özekes M, “Zorunlu Arabuluculuğun Hak Arama Özgürlüğü ve Arabuluculuk İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi”, Arabuluculuğun Geliştirilmesi Uluslararası Sempozyumu, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2018, ss. 111-136.
• Özekes M/Çiftçi P, “Menfi Tespit Davalarını Zorunlu Arabuluculuğa Dâhil Saymanın Gereksizliği Üzerine (İstanbul BAM Kararları Örneğinden Bir Bakış), 2020/148, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, ss. 101-134.
• Özmumcu S, “Arabulucunun Rolü, Kolaylaştırıcı ve Değerlendirici Arabuluculuk”, C.LXXI, S.1, 2013, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss. 1369-1389.
• Özmumcu S, Arabuluculuk Modelleri, “Kolaylaştırıcı ve Değerlendirici Arabuluculuk”, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Paslı A, “Ticari İşletme ve Ticaret Şirketleri Bakımından Zorunlu Arabuluculuğun Değerlendirilmesi: Türk Ticaret Kanunu 5/A maddesinin yorumlanması,” Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk, Editör: Ceyda Süral, Mehmet Ertan Yardım, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Peksan S/Delen M/Yorgun S, “İş Hukukunda Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması ve Arabulucuların Görüşlerine İlişkin Bir Araştırma,” 2020, 64(1), Çalışma ve Toplum, s. 321-346.
• Selçuk S, “Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Dava Şartı”, 8.16, 2020, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 1173-1213.
• Tanrıver S, “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, Ankara, 2020/147, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, ss. 111- 142.
• Tanrıver S, Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, Yetkin Yayınları Ankara, 2022.
• Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku, Cilt II-Temel Kavramlar ve İlk Derece Yargılaması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Taşpolat Tuğsavul M, Türk Hukukunda Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• Toraman B, “Takip Hukukuna Özgü Bazı Davaların Dava Şartı Arabuluculuğa Tâbi Olup Olmadığı Sorunu”, C.5, S.1, Nisan 2020, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 3141-3170.
• Uysal M, “Alman ve Türk Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuğun Tanımı, Türleri ve Zorunlu Arabuluculuk”, Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi 15, No. 44, 2019, ss. 885-960.
• Yeend N N/Clarke A, “The Power of Collaboration: An Expert’s Role in Developing a Mediation Brief”, Value Examiner, July / August 2020, ss. 22-24.
• Yılmaz A, “Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri”, 2018/1, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 219 - 238.
• https://www.mediate.com/divorce/pg86.cfm