UZAY KAYNAKLARININ KULLANIMINA İLİŞKİN BM PERSPEKTİFİ

Yıl 2022, Sayı: 69, 351 - 372, 12.12.2022

Onur Utku Sevim

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1217798

Cited By: 1

Öz

Uzay yarışının başlangıcından itibaren Ay, Mars ve diğer gök cisimleri ile derin uzayda keşfedilen kaynaklardan en efektif şekilde yararlanılması devletlerin ve şirketlerin orta ve uzun vadeli planlamalarında esaslı bir yer tutmaktadır. Çünkü geleceğin dünyasında uzay ekonomisinin temel yapı taşlarını oluşturan uzay kaynaklarının, nominal değer taşımasının yanı sıra astropolitik güç dengelerine de doğrudan etki yaptığında kuşku bulunmamaktadır. Bu sebeple çalışmada, genel bir bakış açısıyla uluslararası uzay hukuku kaynakları ile netliğe kavuşturulamayan pek çok konu gibi kavramsal olarak uzayın sınırı, uzay kaynaklarına değinilmiştir. Bunun dışında uzay teknolojisinin süreç içerisinde gelişimi ekseninde dış uzayda keşfedilen uzay kaynaklarının kullanımı hususunda Birleşmiş Milletler’in ve devletlerin bakış açıları özelinde bir incelemeye de yer verilmiştir. Bu yönde çalışma kapsamında, ağırlıklı olarak uzay kaynaklarının kullanılması keşfi, işletilmesi ve kullanılması arasındaki hassas paradigmaya vurgu yapılarak, Türkiye’de ulusal uzay hukuku ve astropolitik stratejiye etkilerinin ele alınması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uzay kaynakları, keşif-kullanım-işletme, uluslararası uzay hukuku, Türk uzay operasyonları.

Kaynakça

• “Building blocks for the development of an international framework on space resource activities” (A/AC.105/C.2/L.315), Uniteds Nations, (https://documents-dds-y.un.org/doc/UNDOC/LTD/V20/008/95/PDF/ V2000895.pdf?OpenElement), (s.e.t. 08.07.2022).
• Butchard P, International Regulation of Space, Commons Library Research Briefing, 26 January 2022, (commonslibrary.parliament.uk), (s.e.t. 18.07.2022).
• Committee on the Peaceful Uses of Outer Space Sixty-fifth session Vienna, 1–10 June 2022, (https://www.unoosa.org/oosa/oosadoc/data/ documents/2022/aac.105/aac.1051260_0.html), (s.e.t. 05.07.2022).
• Çakır T, ‘Uluslararası Uzay İstasyonuna İlişkin Anlaşmada Patent Hukuku Alanındaki Kanunlar İhtilafı Kuralı’, C. 6, S. 2, 2020, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, s. 239-251.
• Danışman Seyitoğlu Z, Uzay Hukukunda Devlet Egemenliği ve Mülkiyet, ,Adalet Yayınevi, 2019
• Doğan Ayten S, ‘Uzay Hukukunda Milli İktisaba Konu Olmama İlkesinin Yeniden Değerlendirilmesi’, Yüksek Lisans Tezi, Ankara-2022, s. 33.
• Dolman Everest C., Astropolitic: Classical Geopolities in the Space Age, Frank Cass Publishers 2002)
• Duke Michael B., Space Resources/Lunar Exploration of Resource Utilization, Nasa Scientific and Technical Information Program, Washington D.C., 1992, s. 15.
• Erdem T, ‘Uluslararası İlişkilerde Yeni Perspektif: Astropolitiğe Giriş’, C. 20, S. 1, 2018, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 431-446.
• The Establishment of a Working Group on Potential Legal Models for Activities in Exploration, Exploitation and Utilization of Space Resources, Committee on the Peaceful Uses of Outer Space. ESA Space Resources Strategy, 23 May 2019, published by ESA, p. 15, (https://sci.esa.int/documents/34161/35992/1567260390250-ESA_Space_Resources_Strategy.pdf), (s.e.t. 20.07.2022).
• Executive Order 13914 of April 6, 2020, Encouraging International Support for the Recovery and Use of Space Resources, (https://www.federalregister.gov/documents/2020/04/10/2020-07800/encouraging-international-support-for-the-recovery-and-use-of-space-resources), (s.e.t. 20.07.2022).
• Gökçe G, Uzay Hukuku Dünü, Bugünü, Yarını, On İki Levha Yayınları, 2022.
• Kaya İ S, “Chicago Sözleşmelerinin Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, C. 7, S. 2, 2016, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 187-200.
• Kara A U, “Özel Uzay Yatırımlarının Uluslararası Uzay Hukukuna Uygunluğunun İncelenmesi: “Starlınk” Projesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, 2021.
• Law of July 20th 2017 On The Exploration And Use Of Space Resources, (https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2017/07/20/a674/jo/en), (s.e.t. 04.07.2022).
• May A, The Space Business: From Hotels in Orbit to Mining Moon –How Private Enterprise is Transforming Space (Türkçe: Uzay Turizmi ve Ticareti, Çev: Fatih Şekerci), Icon Books Ltd, 2018.
• Milli Uzay Programı Strateji Belgesi 2022-2030, (Türkiye Uzay Ajansı-2022)
• NASA Lunar Petrographic Educational Thin Section Set C Meyer - 2003, p. 46, (https://curator.jsc.nasa.gov/lunar/letss/regolith.pdf), (s.e.t. 06.07.2022).
• Öz A, “Hava ve Uzay Hukukunda Tahkimin Gelişimi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015.
• Dempsey P Stephen - Manoli M, Suborbital flights and the delimitation of air space vis-à-vis outer space: functionalism, spatialism and state sovereignty, 29 Mart 2018, UN Doc A/AC.105/C.2/2018/CRP.9.
• Reinhardt D, ‘The Vertical Limit of State Sovereignty’, (2007) 72 (1), Journal of Air Law and Commerce, ss. 65-137.
• Report of the Legal Subcommittee on its sixty-first session, held in Vienna from 28 March to 8 April 2022 is declared by Committee on the Peaceful Uses of Outer Space Sixty-fifth session Vienna, 1–10 June 2022 (https://www.unoosa.org/oosa/oosadoc/data/documents/2022/aac.105/aac.1051260_0.html), (s.e.t. 05.07.2022).
• Sorgucu A, Hava ve Uzay Hukuku (Air & Space Law), Adalet Yayınevi, 2019.
• Space Station Agreement Between the Unıted States Of Amerıca And Other Governments, Signed at Washington January 29, 1998, (https://www.state.gov/wp-content/uploads/2019/02/12927-Multilateral-Space-Space-Station-1.29.1998.pdf), (s.e.t. 24.06.2022).
• Sivolella D, Space Mining and Manufacturing: Off-World Resources and Revolutionary, Engineering Techniques, Springer Praxis Books in Space Exploration, Springer Nature Awitzerland AG 2019. Şahiner O, “Hava Ve Uzay Hukukunun Gelişimi Açısından Türkiye’nin Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır, 2006.
• U.S. Commercial Space Launch Competitiveness Act, H.R. 2262 (2015–2016), Title IV « Space Resource Exploration and Utilization », (https://www.congress.gov/bill/114th-congress/house-bill/2262/text), (s.e.t. 07.07.2022).
• The Artemıs Accords: Principles For Cooperatıon In The Civil Exploration And Use Of The Moon, Mars, Comets, And Asteroıds For Peaceful Purposes, signed Date: 13th October 2020, Place: 71st International Astronautical Congress (https://www.nasa.gov/specials/artemis-accords/ img/Artemis-Accords-signed-13Oct2020.pdf ), s 4-5, (s.e.t. 24.06.2022).
• United Nations, Office for Outer Space Affairs, “Space Law Treaties and Principles”, (http://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/ treaties.html), (s.e.t. 05.07.2022).
• (https://www.nasa.gov/specials/artemis-accords/index.html), (s.e.t. 05.07.2022).
• (https://www.britannica.com/science/regolith), (s.e.t. 22.06.2022).
• (https://www.trthaber.com/haber/dunya/fransa-artemis-anlasmasini-imzaladi-686612.html), (s.e.t. 08.07.2022).
• 13 December 1996 51/122, General Secretary Decission - Space Benefits Declaration; (https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/ principles/space-benefits-declaration.html), (s.e.t. 06.07.2022).
• Luxemburg Space Resources Week 2022, 03-05.2022 (https://space-agency.public.lu/en/agenda/2022/space-resources-week.html) (s.e.t. 05.07.2022).
• (https://tua.gov.tr/tr/haberler/tua-ozel-davetle-abd-ye-teknik-ziyaret-gerceklestirdi), (s.e.t. 05.07.2022).