CUMHURİYET DÖNEMİNDE BİREYSEL VE TOPLU İŞ HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER

Yıl 2023, Sayı: 71, 119 - 160, 20.11.2023

Muhammed Fatih Uşan , Hatice Hilal Tiritoğlu Ersoy

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391351

Cited By: 2

Öz

Türk hukuku açısından, iş hukukunun esas itibarıyla gelişimi, Cumhuriyetin ilanından sonraya tekabül etmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonraki ilk yıllarda, bireysel iş hukuku alanında işçilere sosyal koruma sağlayan önemli kanunlar kabul edilmiş, toplu iş ilişkileri alanında ise bu gelişmeye rastlanılmamış ve hatta sendikal özgürlüklere yönelik yasaklayıcı bir tutum izlenmiştir. Bunun sebebi, bireysel iş ilişkilerinin siyasal gelişmelerden toplu iş ilişkilerine kıyasla daha az etkilenmesi olarak belirtilebilir. Böylece Cumhuriyet döneminde, bireysel iş hukuku alanındaki gelişmeler istikrarlı bir şekilde gerçekleşirken toplu iş hukuku alanındaki gelişmeler oldukça yavaş seyretmiştir. Mahiyetleri ve gelişim aşamaları farklı olduğundan, Cumhuriyet döneminde iş hukukundaki gelişmeleri bireysel ve toplu iş hukukundaki gelişmeler olarak iki başlık altında incelemek yerinde olur. Çalışmamızda, Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar bireysel ve toplu iş ilişkilerini düzenleyen temel kanunlar mukayeseli olarak incelenmiş ve anılan kanunların birbirleriyle bağlantılarına yer verilmiştir. Bu suretle, süreç içerisinde bireysel ve toplu iş hukukundaki gelişmeler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel İş Hukuku, Toplu İş Hukuku, Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu, Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu.

Kaynakça

• Akyiğit E, Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2021.
• Akyiğit E, Toplu İş Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Alpagut G, “6356 Sayılı Yasa’nın Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu İş Uyuşmazlıklarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi – Uluslararası Normlara Uyum”, C.9, S.35, 2013, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, ss.25-55.
• Astarlı M, “6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Sendikal Güvenceler Konusunda Getirdiği Değişiklikler ve Hukuki Sonuçları”, C.17, S.2, 2013, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.141-184.
• Aydın U/Keskin Ö, “2821 Sayılı Kanundan 6356 Sayılı Kanuna: Türkiye’de Sendikalar Hukukunun Dönüşümü”, C.1, S.2, 2015, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.1-41.
• Başbuğ A/Yücel Bodur M, İş Hukuku, 6. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Bedük M N, Deniz İş Sözleşmesi, Ekin Yayınevi, Bursa, 2012.
• Ceylan Ö, “3008 Sayılı İş Kanunu’ndan 931 Sayılı İş Kanunu’na: Türkiye’de Bireysel İş Hukukunun Kurumsallaşması”, C.4, S.1, 2019, Emek Araştırma Dergisi, ss.85-102.
• Civan O E, “3008 Sayılı İş Kanunu”, Atatürk Ansiklopedisi, 2021, (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/, s.e.t. 01.08.2023).
• Çelik N/Caniklioğlu N/Canbolat T/Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 35. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2022.
• Demircioğlu M/Centel T/Kaplan H A, İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 21. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Ekmekçi Ö, Toplu İş Hukuku, Güncellenmiş 5. Bası, Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2023.
• Ekmekçi Ö/Yiğit E, Bireysel İş Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Erdoğan C, Kamu Görevlilerinin Sendikal Hakları, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Gülmez M, Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), 2. Bası, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 1991.
• Güneş B/Mutlay F B, “Yeni Borçlar Kanununun “Genel Hizmet Sözleşmesi”ne İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi”, C.3, S.30, 2011, Çalışma ve Toplum Dergisi, ss.231-288.
• Güzel A, “3008 Sayılı İş Yasasının Önemi ve Başlıca Hükümleri”, S.35-36, 1986, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, ss.165-222.
• Kaneti S, “931 Sayılı İş Kanunu Açısından Önemli Bir Eser”, S.5, 1968, Adalet Dergisi, ss.307-314.
• Kar B, İçtihatları ve Mevzuatı ile Deniz İş Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• Karaçöp E/Yamakoğlu E, “6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hükümleri ve İş Kanunları ile İlişkisi”, C.10, S.38, 2013, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, ss.83-148.
• Karakoç Y, “1475 Sayılı İş Kanununda Yapılan Son Değişiklikler Üzerine”, C.2, S.2, 1984, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.443-452.
• Karaman M H, “Deniz İş Kanunu Kapsamında Çalışan İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Hakkı”, S.40, 2018, Sicil İş Hukuku Dergisi, ss.114-131.
• Kaya P A, “4857 Sayılı İş Yasası’nın Türk İş Hukuku’nda Meydana Getirdiği Yenilikler”, C.5, S.2, 2003, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, ss.1-6, (http://www.isguc.org/, s.e.t. 04.08.2023).
• Kayık A, “Basın İş Kanunu Kapsamındaki Gazetecilerin İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlanma Koşulları, C.9, S.2, 2014, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.153-172.
• Köme Akpulat A, “Gazetecinin Başka İşte Çalışma Serbestisi ve Sınırları: Basın İş Kanunu’nun 13. Maddesi Kapsamında Bir İnceleme”, C.10, S.1, 2019, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.224-236.
• Mollamahmutoğlu H/Astarlı B/Baysal U, İş Hukuku, Güncellenmiş 7. Baskı, Lykeion Yayınevi, Ankara, 2022.
• Oğuzman K, “931 Sayılı Yeni İş Kanununun Özellikleri”, C.33, S.3-4, 1967, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss.215-227.
• Özdemir E, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Dersleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• Öztürk Ö, “Deniz İş Hukukunda Fazla Çalışmanın Esasları”, C.5, S.2, 2019, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.209-238.
• Sevimli K A, İş Hukukunda Kaptan, Türkiye Denizciler Sendikası Eğitim Yayınları, İstanbul, 2001.
• Soyer P, “İş Kanunu Tasarısının Çalışma Sürelerinde Esneklik Sağlayan Düzeltmeler”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku’na İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Sempozyumu, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2003, ss.185-198.
• Sur M, “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi”, C.4, S.39, 2013, Çalışma ve Toplum Dergisi, ss.317-356.
• Sur M, İş Hukuku Toplu İlişkiler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 10. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2022.
• Sümer H H, Bireysel Basın İş Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2020.
• Sümer H H, İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş 26. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Süzek S, İş Hukuku, 22. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2022.
• Şahlanan F, “Genel Hükümler ve Temel Kavramlar”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku’na İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Sempozyumu, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2003, ss.25-38.
• Şakar M, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 14. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Tiritoğlu Ersoy H H, “Türkiye’de Ev Hizmetlerinde Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği”, C.III, S.2, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, Prof. Dr. M. Fatih UŞAN’a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı, 2022, ss.1545-1586.
• Tulukçu N B, İş Mahkemeleri Kanunu ve Arabuluculuk Hükümlerine Göre İş Güvencesi İşe İade, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• Tuncay A C, “931 Sayılı İş Kanununun Uygulama Alanı”, C.34, S.1-4, 1968, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss.400-414.
• Tuncay A C, “İş Sözleşmesinin Türleri ve Yeni İstihdam Biçimleri”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku’na İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Sempozyumu, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2003, ss.125-145.
• Tuncay A C/Savaş Kutsal B/Bozkurt Gümrükçüoğlu Y, Toplu İş Hukuku, Revize Edilmiş 8. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2023.
• Uşan M F, Çıraklık Sözleşmesi, Mimoza Yayınevi, Konya, 1994.
• Uşan M F/Erdoğan C, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Yavuz C, “Yeni (6098 sayılı) Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hizmet Sözleşmeleri”, S.2, 2011, İzmir Barosu Dergisi, ss.47-102.
• Yılmaz E, “Genel Kanun – Özel Kanun İlişkisi” (Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu Bağlamında)”, S.22, 2011, Sicil İş Hukuku Dergisi, ss.22-31.
• Yuvalı E, “Toplu İş Sözleşmesi Türleri Bakımından Eski 2822 Sayılı TSGLK ve Yeni 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Mukayesesi”, C.7, S.3-4, 2012, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.99-120.
• Yürekli S, “Deniz İş Kanunu’nun Yer İtibarıyla Kapsamı”, C.IX, S.1-2, 2005, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.613-631.
• Yürekli S, Türk Borçlar Kanununa Göre Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.