“İHTİYACÂT-I HÂZIRAYA MUVAFIK VE KAİDE-İ TERAKKİ VE TEKAMÜLE MUTABIK” BİR TEMYİZ KARARLARI DERGİSİ ÇIKARMAK: MECMUA-İ MUKARRERAT-I TEMYİZİYE*

Yıl 2023, Sayı: 71, 451 - 472, 20.11.2023

Rıdvan Abdurrahman Demirtaş

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391703

Öz

Alt derece mahkemelerinin kararlarını inceleyen en yüksek yargı merci olarak Mahkeme-i Temyiz’in temyizen inceleyerek verdiği kararların yayınlanması geleneği, neredeyse bu mahkemenin tarihi kadar eskiye dayanır. 1868’de kurulan -o zamanki adıyla- Divan-ı Ahkam-ı Adliye’nin kararları, ilk olarak 1873’te Ceride-i Mehâkim’de yayınlanmaya başladı. Daha sonra Ceride-i Mehâkim-i Adliye’de yayınlanmaya devam etti. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanını takiben Ceride-i Mehâkim-i Adliye’nin yayınlanması, on yedi aylık bir kesintiye uğradı. Bu durum, Mahkeme-i Temyiz kararlarının yayınlanmasına da ara verilmesi anlamına gelmekteydi. Adliye Nezareti, bu cerideyi Aralık 1909’da Ceride-i Adliye adıyla yeni bir seri olarak yayınlamaya devam etti. Böylece Mahkeme-i Temyiz kararları yeniden yayınlanmaya başladı. Bir müddet sonra, sadece temyiz mahkemesi kararlarını içeren bir yayın yapılması gündeme geldi. Bu iş için Adliye Nezareti bünyesinde birtakım çalışmalar yapıldı. Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya, Avusturya, Belçika ve Rusya gibi ülkelerdeki örnekler incelenerek zamanın ihtiyaçlarına uygun bir yayın politikası belirlenmeye çalışıldı. Mahkeme-i Temyiz’in iş yükünün fazla olması sebebiyle ayrım yapılmaksızın bütün kararların yayınlanması yerine, bunlar arasından seçilecek kararların yayınlanması usulü tercih edildi. Mahkeme-i Temyiz’in hukuk ve ceza davalarında verdiği kararlar, Mart-Nisan 1911’den itibaren her ay yayınlanmaya başladı. Başlangıçta uzun soluklu olacağına ilişkin büyük umutlar beslenen bu kararlar derlemesinin ömrü, beklenenden kısa sürdü. Hukuk davalarına ilişkin kararlar 6 yıl, ceza davalarına ilişkin kararlar ise 4 yıl boyunca yayınlanabildi.

Anahtar Kelimeler

Mecmua-i Mukarrerat-ı Temyiziye, Mahkeme-i Temyiz, Ceride-i Mehâkim, Ceride-i Mehâkim-i Adliye, Ceride-i Adliye.

Kaynakça

• Argunhan B, “Ceride-i Mehâkim’in Tanzimat Dönemi Osmanlı Hukuku Bağlamında Tahlili (1873-1875)”, Adalet Dergisi, S. 70, 2023/1, s. 613-666.
• Ceride-i Adliye, S. 44, 20 Eylül 1327/3 Ekim 1911; S. 156, Mart 1333/Mart 1917
• Ceride-i Mehâkim, S. 1, 19 Haziran 1295/1 Temmuz 1879; S. 260, 28 Temmuz 1300/9 Ağustos 1884; S. 264, 25 Ağustos 1300/6 Eylül 1884
• Çevik Y, Kadim İçtihatlar Osmanlı Yargıtayından Emsal İçtihatlar, Akademisyen Kitabevi, Ankara, 2022
• Düstur, II. Tertib, C. 3, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet, 1330; C. 6, Matbaa-i Âmire, Dersaadet, 1334
• Karaismailoğlu E/Demirtaş R A/Onat İ E, “'Her Türlü Yoksulluk İçinde Tekemmüle Doğru Bir Hatve': Ceride-i Adliye, Makale Fihristi ve Yazar Dizini (1909-1929)”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, S. 30, 2020 Güz, s. 137-216
• “Maksadımız”, İstanbul Barosu Mecmuası, S. 1, Kânunısânî 1927
• Mecmua-i Mukarrerat-ı Temyiziye Hukuk Kısmı 1327, C. 1, Selanik Matbaası, Dersaadet, 1330
• “Mecmuanın Mesleği”, Darülfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 1, Mart 1332/Mart-Nisan 1916
• [Mehmed Arif], “Ceride-i Adliye”, İlm-i Hukuk ve Mukayese-i Kavânîn Mecmuası, S. 10, 31 Kânunıevvel 1325/13 Ocak 1910, s. 284-285
• Muhamat S. 1, 10 Temmuz 1327/24 Temmuz 1911; S. 8, 10 Şubat 1327/23 Şubat 1912; “İtizar”, Muhamat, S. 37, 10 Ağustos 1330/23 Ağustos 1914; S. 38, 1 Mart 1333/1 Mart 1917
• Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye 1328 Sene-i Maliye, Selanik Matbaası, Dersaadet, 1328
• Yiğit A, “Mukarrerat-ı Temyiziyye Mecmualarında (1327/1911-1332-1916) Görülen Arazi Davalarının Tedkiki”, I. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri, Ed. Fethi Gedikli, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014, s. 449-474
• Zeynelabidinzâde Seyyid Abdülmuttalib, “Mecmua-i Mukarrerat-ı Temyiziye”, Muhamat, S. 8, 10 Şubat 1327/23 Şubat 1912