İLERİ TARİHLİ ÇEKLE YAPILAN BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI

Yıl 2024, Sayı: 72, 571 - 591, 15.05.2024

Dr. Öğr. Üyesi Ayşenur Şahin Caner

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1484079

Öz

Bağışlama sözleşmesi, bağışlayanın sağlararası sonuç doğurmak üzere, malvarlığından bağışlanana karşılıksız olarak bir kazandırma yapmayı üstlendiği sözleşmedir. Bağışlama sözleşmesinin konusunu her türlü malvarlığı değerleri, mal ve haklar oluşturabilir.
Kural olarak borçlu alacaklıya borçlanılan edimi ifa ederek borcundan kurtulur. Ancak bazı istisnai hallerde borçlu borçlanılan edimden başka bir şeyi ifa ederek borcundan kurtulabilir ki bu hallerden biri de ifa amacıyla edimdir. Bağışlayanın bağışlama konusu para borcunu çekle ifa etmesi hukuki mahiyeti itibariyle ifa amacıyla edimdir. Bağışlayanın ileri tarihli çekle yaptığı ifada borç, çekin alacaklıya teslimi ile değil, paraya çevrilerek alacaklının tatmin edildiği anda ve oranda sona ereceğinden, bağışlayanın bağışlanana çeki teslim etmesi borçlandırıcı işlem, bağışlananın çeki paraya çevirerek alacağını tahsil etmesi ise tasarruf işlemidir.
Bağışlayanın bağışlama borcunu ileri tarihli çekle ifa etmesi durumunda borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemi arasına fasıla girdiğinden yapılan bağışlamanın elden bağışlama değil, bağışlama sözü verme olarak kabul edilmesi gerekir. Bu nedenle ileri tarihli çekle yapılan bağışlama sözü vermenin geri alınabilmesi için Türk Borçlar Kanunu m. 296’daki şartların gerçekleşmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Bağışlama, ifa, ileri tarihli çek, bağışlama sözü verme, bağışlamanın geri alınması

Kaynakça

• Antalya O G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/1,3, 2. Bası, Ankara 2019.
• Bilgin Y M, Mülkiyeti Devir Borcu Doğuran Sözleşmeler, Ankara 2022.
• Bucher E, Schweizerisches Oblitarionenrecht Allgeminer Teil, 2. Auflage, Zürich 1988.
• Cemal A, “Edime Uygun İfa Kuralının Bir İstisnası Olarak İfa Uğruna Edim”, Cilt:3, Sayı:5, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Yıl: 1969, ss. 239-256.
• Çöl, H.C, “İleri Tarihli Çeke İlişkin Sorunlar”, Cilt: 53, Sayı:1, Yıl: 2004, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 195-220.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Baskı, Ankara 2022.
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 7. Bası, Ankara 2019.
• Guhl T./Koller A, Das Schweizerische Obligationenrecht, 2000.
• Hatemi H/Aybay A, Eşya Hukuku, İstanbul 2020.
• İlhan A. F, Yüklemeli (Mükellefiyetli) Bağışlama, Ankara 2022.
• Kendigelen A, Çek Hukuku, 5. Bası, İstanbul 2019.
• Kendigelen A/Kırca İ, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 2019.
• Kılıçoğlu M.A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Bası, Ankara 2020.
• Kocaağa K, “Borçlanılan Edimin İfası Kuralının Bir İstisnası Olarak İfa Amacıyla Edim”, Cilt: XXIV, Sayı:1, Yıl: 2007, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Dergisi, ss. 139-162.
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht, Besondere Teil, Band I, 2012.
• Narhın Ö, “Türk Hukukunda Vadeli (İleri) Tarihli Çek ve Bunun Hukuki Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 20021.
• Oğuzman K/Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt-1, Gözden Geçirilmiş 16. Bası, İstanbul 2018.
• Poroy R/Tekinalp Ü, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 23. Bası, İstanbul 2019.
• Pulaşlı H, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 9. Bası, Ankara 2021.
• Schönenberger B, CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Auflage 3, 2016.
• Sert S S, Bağışlama Sözleşmesi, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Editör: Prof. Dr. M. Turgut Öz, Ankara 2023.
• Şahin C A, “Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerin Önemli Ölçüde Yerine Getirilmemesi Nedeniyle Mirasçılıktan Çıkarma”, 13(2), İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 506-518.
• Tandoğan H, “Sonraki Tarihli Çekler ve Uygulamada Ortaya Çıkardığı Sorunlar”, Cilt: XI, Sayı:2, Yıl:1981, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Dergisi, ss. 67- 94.
• Tandoğan H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt I/1, 4. Bası, Ankara 1985.
• Tekinalp Ü, “İleri Keşide (Vadeli) Çeklere İlişkin Bir Öneri”, Cilt: 19, Sayı: 1-2, Yıl: 1999, Prof. Dr. Aysel Çelikel’e Armağan, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, ss. 923-932.
• Tekinay S.S/Akman S/Burcuoğlu H/Altop A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 7. Bası, İstanbul 1993.
• Tongsir F, Bağışlama, Cilt: 18, Sayı: 3-4, Yıl: 1952, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, s. 903-987.
• Ülgen H/Helvacı M/Kaya A/Nomer Ertan F, Kıymetli Evrak Hukuku, 12. Bası, İstanbul 2019.
• Vardar Hamamcıoğlu G, Taşınır ve Taşınmaz Mülkiyetini Konu Alan Bağışlama Sözleşmesi, 2. Bası, Ankara 2020.
• von Tuhr A/Escher A, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, 1984.
• Weber R.H, Die Erfüllung der Obligation, Art. 68-96 OR Schweizerisches Zibilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen BK-Berner Kommentar, Auflage 2, 2005.
• Yalman S, “Edime Uygun İfa Kuralının İstisnaları”, Yıl: 1995, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Halil Cin’e Selçuk Üniversitesinde 10. Hizmet Yılı Armağanı, ss. 495-512.
• Yavuz C, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Birinci Cilt, 11. Bası, İstanbul 2022.
• Zevkliler A/Gökyayla E, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 20. Bası, İstanbul 2020.