YOKSULLUK NAFAKASINDA SÜRE SORUNUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2024, Sayı: 72, 593 - 617, 15.05.2024

Hüseyin Bulut

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1484082

Öz

Yoksulluk nafakası Türk Medeni Kanunu m. 175’te düzenlenmektedir. TMK’da önceki kanundan farklı olarak nafaka süresiz olarak talep edilebilir hale getirilmiştir. Böyle bir talebin mümkün olması bazı problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu problemlerden birkaçı, aynı zamanda çalışmanın konusun da oluşturan, TMK m. 175’teki süresiz ifadesinin emredici olup olmadığı ve yoksulluk nafakasının süresinin belirlenmesinde hâkimin takdir yetkisinin olup olmadığı tartışmalarıdır.
Yoksulluk nafakasının süresiz olarak talep edilmesi halinde, nafakanın reddine karar verilmesinin ya da süresiz nafakaya hükmedilmesinin zorunlu olduğu fikri TMK m. 175’in süre bakımından emredici nitelikte olduğunun kabulünü gerektirmektedir. Fakat “süresiz olarak” ifadesinin emredici olduğu kabul edilirse yoksulluk nafakasının ilk talep edildiği sırada, süreli olarak talep edilmesinin mümkün olmadığının da kabul edilmesi gerekir.
Hâkimin takdir yetkisinin olmadığı kabul edilirse, yoksulluk nafakası süresiz talep edildiği takdirde hâkim ya süresiz olarak nafakaya hükmetmek ya da nafaka talebini reddetmek durumundadır. Hâkimin takdir yetkisinin olduğu kabul edilirse, yoksulluk nafakası süresiz olarak talep edilmiş olsa bile hâkim durumun gereklerine göre nafakaya süreli olarak karar verebileceği gibi talebi reddetmesi de mümkündür.
Türk Medeni Kanunu m. 175’in mevcut haliyle hâkime takdir yetkisi tanıdığını söylemek mümkün görünmemektedir. Fakat hem doktrinde hem de uygulamada neredeyse herkesin farklı bir anlam çıkardığı “süresiz olarak” ifadesinin hangi anlamda değerlendirilmesi gerektiğinin yorum yoluyla açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Yoksulluk nafakasına süresiz olarak hükmedilebilmesi ve hükümde böyle bir unsurun bulunması hem meydana getirdiği tartışmalar hem de yoksulluk nafakasının niteliği gereği uygun değildir. Modern hukuk sistemlerinde de artık kişilerin kendi geçimlerini sağlamasına yönelik düzenlemeler getirilmektedir. Modern hukuk sistemlerini takip etmek amacıyla yoksulluk nafakasının süresi bakımından bir değişiklik yapılmalıdır

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk Nafakası, Süresizlik Unsuru, Takdir Yetkisi, Süreli Nafaka, Süresiz Nafaka.

Kaynakça

• Akbulut M B, “Türk Medeni Kanunu Kapsamında Yoksul¬luk Nafakası”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti¬tüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Antalya, 2021.
• Akıntürk T, Aile Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
• Akıntürk T/ Ateş, D, Aile Hukuku, 22. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Akipek J/ Akıntürk, T/ Ateş, D, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku Birinci Cilt, 16. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Arbek Ö, “Boşanmanın Mali Sonuçları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 54, S. 1, 2005, ss. 115-163.
• Arkan S A, “Yoksulluk Nafakası”, C. 65, S. 1, 2007, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss. 287-302.
• Arsebük E, Medeni Hukuk Cilt II, Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara, 1940.
• Baran C E, “Boşanma Davasının Sonuçları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Özel Hukuk Bilim Dalı, İstanbul, 2015.
• Bonın D, “Nachehelicher Unterhalt des Ehegatten und der Kinder Sicherung der Unterhaltsbeiträge”, http://www.duribonin.ch/gewusst-wie/, N. 15, s. 1-5.
• Bozdağ G G, Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Nafaka, 1. Baskı Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• Bozovalı H, Türk Medeni Hukukunda Bakım Nafakaları, 1. Baskı, Kazancı Matbaacılık, İstanbul, 1990.
• Buchler A/ Clausen S, “Die Eigenversorgungskapazität im Recht des nachehelichen Unterhalts: Theorie und Rechtsprechung”, S. 1, 2015, FamPra.ch, ss. 1-40.
• Bulut H, Yoksulluk Nafakasının Kusur, Süre ve Yoksulluk Kavramları Işığında Değerlendirilmesi, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• Çeliktaş D, “Medeni Kanunda ve Medeni Kanun Öntasarısında Nafaka”, C. 15, Ocak 1989, Yargıtay Dergisi, ss. 650-703.
• Demir M, Türk Medeni Hukuk Öğreti ve Uygulamasında Yoksulluk Nafakası, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara, 2018, (Yoksulluk).
• Demir R, “Yoksulluk Nafakasının Sona Erme Sebepleri ve Yok¬sulluk Nafakasının Süresizliğine Dair Tartışmalar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 147, 2020, s. 221-249, (Süresizlik).
• Döndüren H, Aile İlmihali, Erkam Yayınları, İstanbul 2020.
• Dural M/ Öğüz T/ Gümüş M A, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, 15. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020.
• Dural M/ Sarı S, Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, 14. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• Hamzaçebi M, “Türk Medeni Kanununa Göre Boşanma ve Ayrılık Hallerinde Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası”, Sel¬çuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. (3-4), 2002, s. 23-48.
• Hatemi H, Aile Hukuku, 8. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Gelmez E, “Boşanmanın Mali Sonuçları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2019.
• Gençcan Ö U, Nafaka Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• Kartal N, “Türk Hukukunda Yoksulluk Nafakası”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2019.
• Kocabaş G, “Evlilik Sonrası Dayanışma İlkesi ve Bu İlkenin Sınırı Olarak Clean Break İlkesi Doğrultusunda Yoksulluk Nafakasını Belirleyici Ölçütler”, C. 19, S. 1, 2013, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ss. 357-392.
• Kulaklı E, “Yoksulluk Nafakası ve Yoksulluk Nafakasının Süresi Bağlamında Bir Mukayeseli Hukuk İncelemesi”, C. 5, S. 2, 2018, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 237-268.
• Medar A A, “Yargı Kararları Işığında Türk ve İsviçre Huku¬kunda Yoksulluk Nafakası”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üni¬versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, Ağustos, 2018.
• Odabaşı B, “Yoksulluk Nafakasında Süre Sorunu”, C. 94, S. 2, İstanbul Baro¬su Dergisi, ss. 44-82.
• Okyar K D, “Yargıtay Kararları Işığında Yoksulluk Nafakası Ödeme Yükümlülüğünün Şartları ve Ortadan Kalkması”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 2, 2016, ss. 421-434.
• Oğuzman K/ Barlas N, Medeni Hukuk, 27. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Oğuzman K/ Dural M, Aile Hukuku, 2. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1998.
• Oktay Ö S, “Türk Hukukunda Boşanma Sisteminde Revizyon İhtiyacı”, C. 35, S. 1, 2015, Public and Private International Law Bulletin, ss. 29-46.
• Öcal M, Yoksulluk Nafakasının Süresi, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Özşenol Y D, “Yoksulluk Nafakasında Süre Sınırlaması”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Özel Hukuk Anabilim Dalı, İstanbul, 2021.
• Öztan B, Aile Hukuku, 2. Baskı, Çağ Matbaası, Ankara, 1983.
• Ruhi A C, Yargıtay İçtihatlarıyla Nafaka Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• Schlüter W, BGB-Familienrecht, C.F. Müller, B. 14, Münster, 2012.
• Schmidt R, Familienrecht, Verlag Rolf Schmidt, B. 1, Bremen, 2012.
• Serin O E, “Boşanmanın Mali Sonuçları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, Konya, 2008.
• Stehlin P, Das Personen- und Familienrecht des ZGB von 1912: Eine inhaltliche Untersuchung der Gesetzeskommentare des August Egger (1875–1954), Inauguraldissertation der
• Rechtswissenschaftlichen Fakultät der Universität Bern, Bern, 2018.
• Şahin M, “Türk–İsviçre Medeni Kanunlarına Göre Evlilik Sonrası Katkının (Yoksulluk Nafakasının) Şartları (TMK m. 175–ZGB m. 125)”, C. 21, S. 3, 2017, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 75-108.
• Tekinay S S, Türk Aile Hukuku, 3. Baskı, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul, 1978.
• Tutumlu M A, Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku Cilt 2, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
• Uyumaz A, “Legal Alimony Liabilities Against Poverty, Implementation Problems and the Solution Proposals Under Turkish Law”, Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, C. 2, S. 1, 2023, ss. 51-66.
• Uzun M, Yargıtay Kararları Kapsamında Yoksulluk Nafakası, Ve¬dat Kitapçılık, 1. Baskı, İstanbul, 2013.
• Vanlıoğlu H/ Kalender F/ Hiçdönmez A/ Yüksel E A, Fıkhî Meseleler Cilt 1, Yasin Yayınevi, İstanbul 2015.
• Yağcı K, “Yoksulluk Nafakasında Süresizlik Sorunu”, C. 76, S. 1, 2018, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss. 323-358.
• Yıldırım A, “Yoksulluk Nafakası ve Yoksulluk Nafakasında Süre Sorunu”, C. 14, S. 157, 2016, Legal Hukuk Dergisi, ss. 59-89.