A Critique of the Tax Administration's Approach to the Taxation of the Usufruct Rights

Yıl 2024, Sayı: 73, 459 - 480, 25.10.2024

Kader Melis Topçu

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1573659

Öz

The right of easements, which are a type of limited real rights, can be analysed as the right of easements in favour of a person and the right of easements in favour of immovable property. The right of easements in favour of immovable property established on an immovable property in favour of another immovable property are easements other than those that are stipulated by the Law to be established in favour of a person. The right of easements attached to the person are easements that are inextricably linked to the person and do not pass on to the heirs. One of the these easements that are inextricably linked to the person and do not pass to the heirs is the usufruct right.
The right of usufruct grants the owner the right to use and benefit from the property in question. This right is inextricably bound to its owner. Therefore, it cannot be transferred to another person. There are regulations on usufruct right, which is a very important issue in terms of property law, in many tax laws, especially Income Tax Law No. 193, Corporate Tax Law No. 5520, Inheritance and Gift Tax Law No. 7338 and Tax Procedure Law No. 213.
The tax administration gives specialisations contrary to the regulations in the aforementioned Laws regarding the taxation of usufruct rights, and taxes the situations that cannot be taxed within the scope of the GVK, KVK and VİVK by ignoring the principle of legality of taxes. For this reason, in this study, the approach of the tax administration, which we think is erroneous, will be examined and our opinion on this issue will be tried to be conveyed together with its justifications.

Anahtar Kelimeler

The Right of Usufruct, Property, Income Tax, Corporate Tax, Inheritance and Gift Tax.

İNTİFA HAKKININ VERGİLENDİRİLMESİ BAKIMINDAN VERGİ İDARESİNİN YAKLAŞIMINA İLİŞKİN BİR ELEŞTİRİ

Öz

Sınırlı ayni hakların bir çeşidi olan irtifak hakları, kişi lehine irtifak hakları ve taşınmaz lehine irtifak hakları şeklinde incelenebilir. Bir taşınmazda diğer bir taşınmaz lehine kurulan taşınmaz irtifakları, mutlaka kişiye bağlı olarak kurulmaları öngörülenler haricinde kalan irtifaklardır. Kişiye bağlı irtifaklar ise kişiye ayrılmaz bir biçimde bağlanan ve mirasçılara intikal etmeyen irtifaklardır. Söz konusu bu irtifaklardan biri intifa hakkıdır.
İntifa hakkı, mülkiyet hakkından sonra sahibine konusu olan eşya üzerinde kullanma ve yararlanma hakkı vermektedir. Bu hak, sahibine ayrılmaz bir biçimde bağlıdır. Bu nedenle mirasçılara intikal etmez ve bir başkasına devredilemez. Eşya hukuku bakımından oldukça önemli bir konu olan intifa hakkına ilişkin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (Bundan sonra ‘GVK’ şeklinde kullanılacaktır), 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (Bundan sonra ‘KVK’ şeklinde kullanılacaktır), 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu (Bundan sonra ‘VİVK’ şeklinde kullanılacaktır) ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (Bundan sonra ‘VUK’ şeklinde kullanılacaktır) başta olmak üzere birçok vergi kanununda düzenlemeler bulunmaktadır.
Vergi idaresi, intifa hakkının vergilendirilmesine ilişkin hususlarda anılan Kanunlarda yer alan düzenlemelere aykırı özelgeler vermekte ve GVK, KVK ve VİVK kapsamında vergilendirilmesi mümkün olmayan durumları, vergilerin yasallığı ilkesini de göz ardı ederek vergiye tabi tutmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada vergi idaresinin hatalı olduğunu düşündüğümüz yaklaşımı irdelenecek ve bu konudaki düşüncemiz gerekçeleriyle birlikte aktarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İntifa hakkı, Mülkiyet, Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Veraset ve İntikal Vergisi.

Kaynakça

• Akman İnce N / Öcal Apaydın B, “İsviçre ve Alman Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Taşınmaz Lehine İrtifak Haklarının İçeriğinin İncelenmesi” C. XVIII, S. 2, 2021, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 813-842.
• Alp M A, “Gerçek Kişilerin Sahip Olduğu Taşınmazlar Üzerinde İntifa Hakkı Tesisinin Gelir Vergisi Açısından Durumu” 2012, C.35, S. 282, Vergi Sorunları Dergisi.
• Antalya O G, “Giriş Temel Kavram ve İlkeler”, Eşya Hukuku, Cilt: IV/1, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi Ankara, 2021, s. 115, Antalya O Gökhan(edr), ss. 47-186.
• Apaydın Öcal B, Roma Hukukundan Günümüze Taşınmaz lehine İrtifak Hakları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara, 2013.
• Aren S, Veraset Vergisi Üzerine Bir Deneme, Güney Matbaacılık, Ankara, 1952.
• Aslanpınar B, Gayrimenkullerde Miras ve Bağışın Vergilendirilmesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2021.
• Ateş Gizem Z, “Eşya Üzerinde Kurulan İntifa Hakkının Konusunda Meydana Gelen Değişikliklere Dayalı Sonuçlar” C.31, S. 2, 2023, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi ss. 907-948.
• Batı M, Vergi Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Canarslan G, “Tüketilebilen Eşya Üzerinde Kurulan Mülkiyet Hakkı” C. 14, S .1, 2019, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 1-29.
• Ceylan E/ Doğan M/Akipek Öcal Ş/ Özdemir H, vd. Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Dereli Z, “Roma Hukukundan Günümüze İntifa Hakkı Sahibinin Hakları” C.1, S. 7, 2011, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss. 123-146.
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2021.
• Erişgen Söğütlü Ö, Roma Hukukuna Giriş, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• Erol C/ İnan A N, “Ayni Hak Kavramı Taksimi ve Eşya Hukukunun Konusu”, C.21, S.1, 1964, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 345-367.
• Güloğlu N, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Şerh ve İzahları, Özyürek Matbaası, İstanbul, 1955.
• Kaneti S, Vergi Hukuku, Özdem Kardeşler Matbaası, İstanbul, 1986/1987.
• Karahasan M R, Yeni Türk Medeni Kanunu, II. Cilt, Beta Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Karakoç Y, Türk Miras Hukuku Açısından Veraset ve İntikal Vergisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi, İzmir, 1990.
• Maç M/ Jamali Tarık, Veraset Hibe ve Ölüm, Denet Yayınları, İstanbul, 1999.
• Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Beyanname Düzenleme Kılavuzu: Gelir Vergisi Kanunu, Acar Basım, İstanbul, 2022.
• Mehmet A, Eşya Hukuku: Zilyetlik ve Tapu Sicili, 13. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• Oğuzman K / Seliçi Ö/ Özdemir O S, Eşya Hukuku 10. Baskı, Filiz Yayınevi, İstanbul, 2004.
• Öncel M/ Kumrulu A/ Çağan N vd, Vergi Hukuku, 31. Baskı Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Özbilen A B, “İrtifak Hakkının Kullanıldığı Yerin Değiştirilmesi” C.77, S. 2, 2019, İstanbul Hukuk Mecmuası, ss. 475-502.
• Özen B, Eşya Üzerinde İntifa Hakkı, Vedat Kitapçılık, 2008, İstanbul.
• Pala O, “Taşınmaz Üzerinde Gerçekleştirilen İntifa Hakkı Tesisi Karşılığında Elde Edilen Gelirin Niteliği ve Beyanı: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Resmi İnternet Sitesi’nde Yer Alan İki Zıt Özelge” S. 365, 2012, Vergi Dünyası, ss.103-113.
• Polater S, “İntifa Hakkının Denkleştirilmesi ve Tenkisi” C. 8, S. 2, 2018, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 138-166.
• Sütçü Sert S, “Özel Borç İlişkileri”, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023, ss. 54-174, Turgut Öz(edr).
• Şahin H, Ülkemizde İntifa Hakkının Vergilendirilmesi ve Değerlendirilmesi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2018.
• Toprak Aldemir İ, ‘İntifa Hakkının Sona Ermesi ve İade Yükümlülüğünün Üçüncü Kişilere Karşı İleri Sürülmesi’ C. 2, S.71, 2023, Adalet Dergisi, ss. 915-954.
• Turut Ş, “İntifa Hakkının Tesisi ve Kullandırılmasından Sağlanan Kazançların Vergilendirilmesi”, S. 34, 2006, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi.
• Yaylak C, “Kamulaştırmanın Sınırlı Ayni Haklara Etkisi” C.6, S. 2, 2017, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss. 84-101.
• İnternet Kaynakları
• TBMM,https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d04/c002/tbmm04002017ss0038.pdf .
• TBMM,https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d11/c009/tbmm11009078ss0315.pdf .
• Mehmeti S, ‘Possible Influences of Islamic Law on Some Institutions of English Common Law’. https://www.researchgate.net/publication/362304429
• Metcalfe Alex, “The Muslims of Sicily under Christian Rule” https://www.researchgate.net/publication/236145055.
• Parry Bay Clive, “İngiliz Hukuk Sistemi”, Çev. Fazıl H. Sur), (A.Ü.H.F.D.) C. I. S. 3, Maarif Matbaası, Ankara 1944.
• Pollock, Sir Frederic and Maitland, Frederic William, The History English Law Before the Time of Edward I, Cambridge at the University Press, 1898, Volume I.
• Potz Richard, “Islam and Islamic Law in European Legal History”. https://www.semanticscholar.org/paper/Islam-and-Islamic-Law-in-European-Legal-History-and-Potz/f0db82b7ea5c2777a9800a22ae0cd402aa39ddfb.
• Power, David S, Hukuk Toplum ve Kültür, Çev. İsmail Eriş, Klasik Yayınları, (Birinci Basım) İstanbul 2014.
• Stephens J E R, “İngiltere’de Jürili Mahkemenin Ortaya Çıkışı”, (Çev. Muzaffer Dülger) İstanbul Hukuk Mecmuası, Yıl 2017, C. 75.
• Suleiman Haitam, “The Islamic Trust Waqf: a Stagnant or Reviving Legal Institution”, Electronic Journal of Islamic and Middle Eastern Law | Vol. 4/32, (2016).
• Şahin S, Normonlar Döneminde Sicilya Adası, (11-12. Yüzyıllar), “Basılmamış Doktora Tezi”, Elazığ, 2012.
• Vinogradoff Paul, Ortaçağ Avrupası’nda Roma Hukuku, Yayına Hazırlayan: Mehmet Tevfik Özcan, Göçebe Yayınları, İstanbul 1997.
• Watanabe Lisa, “The Possible Contribution of Islamic Legal Institutions to the Emergence of a Rule of Law and the Modern State in Europe”, the Role of the Arab-Islamic World in the Rise of the West, (Ed. Nayef R. F. Al-Rodhan), 2012.
• Watt Montgomery, İslâm’ın Avrupa’ya Tesiri, Çev. Hulûsi Yavuz, Coşkun Ofset, İstanbul 1986.
• Yelkenci I, “Cezalandırıcı Tazminat Kavramına İngiliz Hukuku Odaklı Bir Bakış”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 28, S. 2, Aralık 20222, Aralık 2022.