Authority to Establish Public Service within the Framework of the Principle of Legality of the Administration, after the 2017 Constitutional Amendments

Yıl 2024, Sayı: 73, 591 - 613, 25.10.2024

Berk Yılmaz

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1573741

Öz

The principle of legality of the administration is one of the requirements of the state governed by rule of law, which requires that the activities of the administration be based on the law and not contrary to the law. This principle, accepted in the 1982 Constitution, is regulated in Article 123 of the Constitution. This article was preserved exactly as it was in the 2017 constitutional amendment. However, with the expansion of the subject area of the Presidential Decree (CBK), the scope of the principle has become controversial in doctrine. Public service is established by various regulations made by authorized bodies in order to meet general and common needs and to realize the purpose of public interest. In accordance with the principle of legality of the administration, public service is established by law. Establishing a public service by presidential decree after the 2017 Constitutional amendment is controversial. Public service can be established by establishing an administrative organization within the central administration or a public legal person. In addition, it can be established by authorizing an existing administration in one or more areas of activity by authorized bodies. In this study, it is aimed to determine the bodies authorized to establish public services in accordance with the principle of legality of the administration in terms of the organization and duties of the administration, since the activities of the administration are public services.

Anahtar Kelimeler

The Principle of Legality of the Administration, Presidential Decree, Establishment of Public Service, Law Enforcement Authority.

2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ SONRASI İDARENİN KANUNİLİĞİ İLKESİ ÇERÇEVESİNDE KAMU HİZMETİ KURMA YETKİSİ

Öz

İdarenin kanuniliği ilkesi, idarenin faaliyetlerinin kanuna dayanması ve kanuna aykırı olmamasını gerektiren hukuk devletinin gereklerinden bir tanesidir. 1982 Anayasası’nda kabul edilen bu ilke Anayasa’nın (AY.) 123. maddesinde (md.) düzenlenmektedir. 2017 anayasa değişikliğinde bu madde aynen korunmuştur. Bununla birlikte Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin (CBK) konu sahasının genişlemesiyle ilkenin kapsamı öğretide tartışmalı hale gelmiştir. Kamu hizmeti, genel ve ortak ihtiyaçları karşılamak ve kamu yararı amacını gerçekleştirmek için yetkili organların yaptıkları çeşitli düzenlemelerle kurulur. İdarenin kanuniliği ilkesi uyarınca kamu hizmeti kanunla kurulur. 2017 Anayasa değişikliği sonrası CBK ile kamu hizmeti kurulması ise tartışmalıdır. Kamu hizmeti, merkezi idare içinde idari teşkilatlanma veya kamu tüzel kişiliği kurmak suretiyle tanımlanabilir. Bunun yanında var olan bir idarenin yetkili organlarca bir veya birkaç faaliyet alanında yetkilendirilmesiyle kurulabilir. Kamu hizmeti kurulmasıyla temel hak ve özgürlükler bakımından bir sınırlama meydana gelip gelmediği yetkili organın tespitinde önemlidir. Bu çalışmada idarenin faaliyetlerinin kamu hizmeti olması dolayısıyla idarenin teşkilatlanması ve görevleri bakımından idarenin kanuniliği ilkesi uyarınca kamu hizmeti kurmaya yetkili organların tespiti amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İdarenin Kanuniliği İlkesi, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Kamu Hizmetinin Kurulması, Kolluk Yetkisi.

Kaynakça

• Akyılmaz B/ Sezginer, M/ Kaya, C, Türk İdare Hukuku, On Yedinci Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Altındağ H, İdarenin Yargısal Denetiminde Kanunilik Blokunun Genişlemesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Ardıçoğlu M A, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, C. 75, S. 3, 2017, Ankara Barosu Dergisi, s. 19-51.
• Atar Y, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”, C. 39, S. 1, 2019, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 241-259.
• Atay E E, İdare Hukuku, Dokuzuncu Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2023.
• Can O, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi Anayasa Mahkemesi Yaklaşımı”, C. 37, S. 1, 2020, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 133-192.
• Çağlayan R, İdare Hukuku Dersleri, Onuncu Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Çakmak N M, “Sanatsal Kamu Hizmetleri”, C. 14, S. 1, 2010, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 251-262.
• Derbil S, İdare Hukuku Cilt:II, İstiklâl Matbaacılık ve Gazetecilik Koll. Ortaklığı, Ankara, 1952.
• Duguit L, Kamu Hukuku Dersleri, Çev. Süheyp Derbil, İstiklâl Matbaacılık ve Gazetecilik Koll. Ortaklığı, Ankara, 1954.
• Duran L, İdare Hukuku Ders Notları, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982.
• Eren A, “Anayasa Mahkemesinin Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İçtihadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Değerlendirilmesi”, C. 36, S. 1, 2019, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 1-72.
• Evren Ç C, “Bir Danıştay Kararı Üzerine Kamu Hizmetinde Bedel Sorunu”, C. 11, S. 1, 2007, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 679-692.
• Fendoğlu H T, Anayasa Hukuku, On Birinci Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023(a).
• Fendoğlu H T, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sınırları”, S. 71, 2023(b), Adalet Dergisi, s. 607-629.
• Gözler K, İdare Hukuku Cilt I, Üçüncü Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2019(a).
• Gözler K, İdare Hukuku Cilt II, Üçüncü Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2019(b).
• Gözler K, Türk Anayasa Hukuku, Dördüncü Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2021.
• Gözler K/ KAPLAN, G, İdare Hukuku Dersleri, Yirmi Beşinci Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2023.
• Gözübüyük Ş/ Tan T, İdare Hukuku Cilt I Genel Esaslar, Yedinci Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2010.
• Gülan A, “Kamu Hizmeti Kavramı”, C. 9, S. 1-3, 1988, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, s. 147-159.
• Günday M, İdare Hukuku, On Birinci Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2017.
• Kanadoğlu K, “Yeni Siyasal Rejimin Yerel Yönetimlere Yansımaları”, C. 16, S. 1, 2019, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 39-54.
• Karahanoğulları O, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), Üçüncü Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• Karahanoğulları, O, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2022.
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları Cilt I, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1967.
• Sancakdar O/ Önüt, L B/ US Doğan E/ Kasapoğlu Turhan M/ seyhan S, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, Onuncu Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Şahin E, Yasallık İlkesi Bağlamında Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 2021.
• Tan T, “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Hizmeti Yaklaşımı”, C. 8, S. 1, 1991, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 233-252.
• Uler Y, “Anayasa Hukukunda ve İdare Hukukunda Kamu Hizmeti”, C. 15, 1998, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 252-256.
• Ulusoy A D, Türk İdare Hukuku, Beşinci Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Yasin M, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Türk İdari Teşkilat Hukukuna Etkileri”, C. 36, S. 1, 2019, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 315-333.
• Yıldırım T, “İdarenin Kanuniliği İlkesi Bağlamında Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Anayasal Sınırı, C. 36, S. 1, 2019, Anayasa Yargısı Dergisi, s. 293-314.
• Yılmaz H, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Konu Bakımından Yetki Sınırları”, C. 78, S. 1, 2020, İstanbul Hukuk Mecmuası, s. 225-263.
• Zeybek Cebeci E, “Türk İdare Hukukunda Kamu Hizmetlerinin Belirlenmesinde Objektivist ve Subjektivist Yaklaşımlar”, C. 25, S. 1, 2019, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, s. 86-96.
• ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI:
• AYM, E. 2011/149, K. 2012/187, K.T.: 22.11.2012, RG, 04.12.2013, S. 28841.
• AYM, E. 2004/114, K. 2007/85, K.T.: 22.11.2007, RG 24.12.2007, S. 26736.
• AYM, E. 1994/43, K. 1994/42, K.T.: 09.12.1994, RG 24.01.1995, S. 22181.
• AYM, E. 1985/7, K. 1985/22, K.T.: 28.11.1985, RG 21.01.1986, S. 18995.
• AYM, E. 2019/78, K. 2020/6, K.T.: 23.01.2020, RG 13.05.2020, S. 31126.
• AYM, E. 2018/123, K. 2022/138, K.T.: 9.11.2022, RG 05.04.2023, S. 32154.
• AYM, E. 2018/119, K. 2020/25, K.T.: 11.06.2020, RG 09.11.2020, S. 31299.
• AYM, E. 2019/71, K. 2020/82, K.T.: 30.12.2022, RG 24.02.2021, S. 31405.
• AYM, E. 2020/65, K. 2023/187, K.T.: 8.11.2023, RG 12.03.2024, S. 32487.
• AYM, E. 2018/118, K. 2023/180, 26.10.2023, RG 27.02.2024, S. 32473.
• AYM, E. 2021/27, K. 2023/26, K.T.: 16.02.2023, RG 21.07.2023, S. 32255.
• DANIŞTAY KARARLARI:
• Danıştay 8. Dairesi, E. 2020/6651, K. 2023/4502, K.T.: 10.10.2023.
• Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, E. 2021/113, K. 2021/111, K.T.: 15.12.2021.