ALİ HİMMET BERKİ’NİN BİLİNMEYEN BİR ESERİ: KİTĀBÜ'L-MEHĀZİR VE'S-SİCİLLĀT

Yıl 2025, Sayı: 74, 17 - 34, 17.04.2025

Fethi Gedikli

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676580

Öz

Sahaflara uğrayıp kitap almak bazan şaşırtmaçlara açıktır. Nasibinize göre, ummadığınız, aramadığınız bir kitap, bir belge, mektup, telgraf gelir sizi bulur. 12 Aralık 2024 perşembe günü akşamı böyle oldu! İstanbul-Kadıköyde bir sahaftan aldığım evrak ve el yazmaları arasında birisinin benim için çok özel bir anlam taşıdığını, üzerine biraz araştırma yapınca anladım. Bu, Ali Himmet Berki’nin şimdiye kadar bilim âlemine meçhul kalan bir eseriydi. Heyecanla eserin başka bir nüshasının olup olmadığını araştırdım. Bir nüshası daha vardı fakat kataloğu yapılırken, hataen başkasına adına yazıldığı için, bugüne değin, dikkati çekmekten uzak kalmıştı. Üstelik, bu başkasına mal edilen eser, elimizdeki esere göre daha tam ve hataları düzeltilmiş bir nüsha idi.
Gerçekten de eserin Atıf Efendi Kütüphanesinde başka bir nüshası daha vardır. Fakat bu nüshada müellif adı Ali Himmet değil Ali Hikmet yazıldığından, bugüne kadar gözden kaçmış, hiçbir kaynakta zikredilmemiştir. El yazmasının çok iyi tanınan Ali Himmet Berki’ye ait olması ve bugüne kadar meçhul kalabilmesi de ilgi çekicidir. Ali Himmet, bu eserini erken bir tarihte kaleme almıştır. Eserden, Ali Himmet Berki biyografilerinde söz edilmediği gibi, yazarının herhangi bir yerde bu kitaptan söz ettiğine de rastlamadık . Dolayısıyla bu keşif sebebiyle büyük bir heyecan duymam tabiidir. Öte yandan, adına rağmen bu eserin ilgili eserleri değerlendiren veya onlardan söz eden yazılara girememesi de ilgi çekicidir.
İşte bu yazıda bu keşif duyurulacaktır. Eserin yeni teşhis edilmiş bir yazma olması, hakkında alan yazında bir şey olmaması nedeniyle “yazma” merkezli kısa bir inceleme yapılacak, elimdeki nüsha ile Atıf Efendi Kütüphanesindeki nüsha kısaca tanıtılacak, “İfade-i mahsusa” kısmı karşılaştırılacak ve sonunda Atıf Efendi nüshasının Fihrist kısmı ek olarak verilecektir. Böylece okuyucu eserin içeriği hakkında daha tam bir bilgi, dolayısıyla fikir edinebilecektir.

Anahtar Kelimeler

ALİ HİMMET BERKİ , İSLAM HUKUKU , OSMANLI HUKUKU , KİTĀBÜ