A COMPARISON BETWEEN OTTOMAN CASH WAQFS AND MODERN FINANCIAL INSTITUTIONS BETWEEN 15th AND 19th CENTURIES

Yıl 2017, , 167 - 194, 31.12.2017

Cem Korkut , Mehmet Bulut

https://doi.org/10.31679/adamakademi.356273

Cited By: 6

Öz

Most of the services provided by modern states to their citizens today were provided by the waqfs during the Ottoman period. The fact that the influence of Islamic religion on the social life was high was one of the most important factors driving people to establish the waqfs. The waqfs founded by philanthropists financed such social needs as religious services, education and infrastructure. The cash waqfs (CWs) were one of the waqf types that financed the needs of the society. The CWs whose capital was cash money provided financial sources to entrepreneurs who were in need of cash according to Islamic methods. The CWs continued to function until the last period of the Ottomans. That the Ottomans used CWs to carry out the functions of the modern financial institutions of Europe is important to understand the Ottoman economic and financial mentality. By using the primary sources, this study aims to analyze the Ottoman economic mentality through studying CWs. In addition, the financial institutions operating in Europe in the same period will be examined and a comparison will be made between the two economic mentalities.

Anahtar Kelimeler

cash waqfs, the economic mentality of Ottomans, Rumelia, modern financial institutions, Islamic economics and finance

XV. VE XIX. YÜZYILLAR ARASINDA OSMANLI PARA VAKIFLARI VE MODERN FİNANS KURUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Günümüzde modern devletler tarafından vatandaşlara sağlanan çoğu hizmetler, Osmanlı döneminde vakıflar tarafından sağlanıyordu. İslâm dininin toplumsal hayat üzerindeki etkisinin yüksek olması insanları vakıf kurmaya iten önemli etkenlerin başında geliyordu. Hayırseverler tarafından kurulan vakıflar, dini hizmetler, eğitim, altyapı vb. toplumsal ihtiyaçları finanse etmekteydi. Para vakıfları, toplumun ihtiyaçlarını finanse eden vakıf türlerinden birisidir. Sermayesi nakit paradan oluşan bu vakıflar ihtiyacı olan girişimcilere İslâmî usullere göre finansman sağlamıştır. Para vakıfları Osmanlıların son dönemlerine kadar işleyişini devam ettiren kurumlar olmuştur. Osmanlıların, aynı dönemde Avrupa’daki modern finansal kurumların gelişmesine karşı para vakıfları ile bu kurumların işlevlerini yerine getirmesi, Osmanlı iktisadi ve finansal zihniyetini anlamak açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı birincil kaynaklarından incelenen para vakıfları ile Osmanlı iktisadi zihniyetini analiz etmektir. Ayrıca aynı dönemde faaliyet gösteren ve para vakıfları ile çağdaş olarak Avrupa’da faaliyet gösteren finansal kurumlar da incelenecek ve iktisadi zihniyetler arasında karşılaştırma yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

para vakıfları, Osmanlı iktisadi zihniyeti, Rumeli, modern finans kurumları, İslam iktisadı ve finansı

Kaynakça

• Çam, M. (2014). Vakıf Müessesi ve Para Vakıfları. Lira – Bülten, 35-41.
• Çağatay, N. (1969). Osmanlı İmparatorluğu'nda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları ve Bankacılık. Vakıflar Dergisi(9), 39-56.
• Çizakça, M. (2013). Gerçekten de Suçlu Şeriat mıydı? 1 2, 2017 tarihinde Academia.edu: https://www.academia.edu/4588011/Gercekten_de_Suclu_Seriat_miydi adresinden alındı
• Özcan, T. (2000). İbn Kemal'in Para Vakıflarına Dair Risâlesi. İslâm Araştırmaları Dergisi(4), 31-41.
• A History of Banking in all the Leading Nations (Cilt III). (1896). New York: Journal of Commerce and Commercial Bulletin.
• Berki, A. H. (1962). Vakıf Kuran İlk Osmanlı Padişahı. Vakıflar Dergisi(5), 127-129.
• Bulut, M. (2015). Ahlak ve İktisat. ADAM AKADEMİ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı: 2, s. 109-127.
• Bulut, M., & Korkut, C. (2016). Finansal İstikrar ve Para Vakıfları Etkisi: Rumeli Para Vakıfları Örnekleri. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 55-76.
• Döndüren, H. (1992). İslâm Bankacılığı ve Risk Sermayesi. İslâmi Araştırmalar Dergisi, 6(1), 17-31.
• Gökbilgin, M. T. (1952). XV.-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı: Vakıflar, Mülkler, Mukataalar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 508, Üçler Basımevi.
• Hamitoğulları, B. (1982). Çağdaş İktisadi Sistemler Oluşum ve Değişim Aşamaları ile Strüktürel ve Doktrinal Bir Yaklaşım (3 b.). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kudat, A. (2015). Bir Finans Enstrümanı olarak Nukud Vakfı ve In‘Ikad Formülasyonu. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 1(2), 55-81.
• Macleod, H. D. (1866). The Theory and Practice of Banking (2. b., Cilt 1). Londra: Longmans, Green, Reader & Dyer.
• S. A. (1910/1328). İngiltere ve Âlem-i İslâm . İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Sıddıki, M. (1982). Recent Works on History of Economic Thought in Islam: A Survey. International Center for Research in Islamic Economics, Research Series in English No.12. Jeddah: King Abdulaziz University.
• Sayı, A. (1987). Faiz ve Faizin Tarihi Gelişimi. A. Tabakoğlu, & İ. Kurt içinde, Faizsiz Yeni Bir Banka Modeli (Faizsiz Kredileşme Sistemi) (s. 19-37). İstanbul: İslâmî İlimler Araştırma Vakfı Yayınları.
• Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi. (2011). Behcetü'l-Fetâvâ. (S. Kaya, B. Algın, Z. Trabzonlu, & A. Erkan, Dü) İstanbul: Klasik Yayınevi.
• Tabakoğlu, A. (2010). İslâm İktisadı ve Modern Kapitalizm. Sosyal Piyasa Ekonomisi ve İslâm'daki Algılanışı (s. 91-133). Ankara: Konrad-Adenauer-Stiftung e.V.