ŞERİF MARDİN’DE İSLAM DİN SOSYOLOJİSİ –BİR GİRİŞ DENEMESİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 145 - 174, 30.12.2018

Ejder Okumuş

https://doi.org/10.31679/adamakademi.429175

Cited By: 1

Öz

Din sosyolojisi alanında dikkat çekici çalışmalarıyla bilinen Şerif Mardin (1927-2017), araştırmalarını genel olarak İslam dini örneğinde yapmıştır. Buna bağlı olarak denilebilir ki, Mardin, din sosyolojisi alanındaki yaklaşımlarını da İslam dininden hareketle ortaya koymuştur.Türkiye’de tanınmış bir din sosyoloğu olan Mardin, İslam dininin toplumsal boyutlarıyla ilgiliönemli bilimsel çalışmalar yapmıştır. Genel olarak din, İslam, toplum, bilgi, fikir,ideoloji, kültür, modernleşme, sekülerleşme, toplumsal değişim, Osmanlı, Türkiye, siyaset, laiklik vb. olgu vekavramlar, Mardin’in çalışmalarında ağırlıklı bir yere sahiptir. Bu kavramlar ekseninde ele alınan en merkezî konu ise İslam ve Müslümanlar çerçevesinde din-toplum ilişkileridir.Mardin’in İslam’ın toplumsal boyutları üzerine yaptığı çalışmalara ve bu çalışmalarda ortaya koyduğu sosyolojiye İslam din sosyolojisi demek mümkündür. Bu çalışma, sosyolog Şerif Mardin’in İslam din sosyolojisini ele alma ve anlama denemesidir. Konu, Şerif Mardin’in önemli bir yönünü ele alması itibariyle özgündür ve önemlidir. Araştırmada yazar, kaynak olarak öncelikle Mardin’in kendi çalışmalarına, saniyen konuyla ilgili diğer kaynaklara başvurmaktadır.Araştırmacı, Şerif Mardin’in Osmanlı ve Türkiye bağlamında yaptığı çalışmalarda İslam örneğinde bir din sosyolojisi ortaya koyduğu sonucuna varmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şerif Mardin, Türkiye, İslam, sosyoloji, İslam din sosyolojisi

THE ISLAMIC SOCIOLOGY OF RELIGION IN ŞERIF MARDIN –AN ENTRY TRIAL

Öz

Şerif Mardin (1927-2017) known for his remarkable studies in the sociology of religion has generally done his researches in the case of religion of Islam. Consequently, it can be said that Mardin introduced his approaches in the sociology of religion in the context of the religion of Islam. Mardin, a well-known sociologist of religion in Turkey, has made important scientific studies about the social dimensions of Islamic religion. The facts and concepts such as religion, Islam, society, knowledge, ideas, ideology, culture, modernization, secularization, social change, Ottoman, Turkey, politics and secularism have a mainly located in Mardin's works. It can be said that the most central issue that is taken up on the basis of these concepts is religion-society relations in the frame of Islam and Muslims. In this case, Mardin's works on the social dimensions of Islam and the sociology that he has put forth in these studies can be called Islamic sociology. This study is an attempt to consider and understand Serif Mardin’s sociology of Islam. The subject of this research is unique and important as it deals with an important aspect of Şerif Mardin. In the research, the writer first refers to Mardin’s own works, secondly to other sources related to the topic. The researcher concludes that Mardin Mardin revealed a sociology of religion in the case of Islam in his studies in the context of Ottoman and Turkey. 

Anahtar Kelimeler

Şerif Mardin, Turkey, Islam, sociology, the Islamic sociology of religion

Kaynakça

• Canatan, K. (2005). İslam Sosyolojisi. Beyan Yayınları. İstanbul.
• Geertz, C. (1973). The Interpretations of Cultures: Selected Essays. Basic Books. New York.
• Geertz, C. (1983). Islam Observed. The University of Chicago Press. Chicago.
• Geertz, C. (1987). Religion as a Cultural System. Religion and Ideology (ss. 66-75). Manchester University Press. Manchester.
• Mardin, Ş. (1977). Din Sorunu Yeni Bir Düzeye Ulaşırken. Milliyet Gazetesi. 6.1.1977.
• Mardin, Ş. (1983). İslâmcılık. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi (ss. 1400-1404). c. v. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1990a). Siyasal ve Sosyal Bilimler – Makaleler 2. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1990b). Siyasi İlimler-Sosyal İlimler. Siyasal ve Sosyal Bilimler – Makaleler 2 (ss. 37-44). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991a). Türk Modernleşmesi – Makaleler 4. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991b). Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991c). 2000’e Doğru Kültür ve Din. Çev. G. Aygen Tosun. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 213-237). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991d). Modern Türkiye’de Din. Çev. Hasan Ünal. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 81-113). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991e). Modern Türkiye’de Din ve Siyaset. Çev. Mustafa Erdoğan. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 124-145). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991f). Türkiye’de Din ve Laiklik. Çev. Mustafa Erdoğan. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 37-80). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991g). Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma. Türk Modernleşmesi – Makaleler 4 (ss. 23-81). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991h). İslâmcılık. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 11-24). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1991i). İslâmcılık. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (ss. 25-36). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1992a). Din ve İdeoloji. 5. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1992b). Türkiye’de Toplum ve Siyaset – Makaleler 1. 3. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1992c). Din İbtidaîliği. Türkiye’de Din ve Siyaset – Makaleler 3 (245-251).2. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1992d). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri. Türkiye’de Toplum ve Siyaset – Makaleler 1. 3. bs. İletişim Yayınları. İstanbul. 34-76.
• Mardin, Ş. (1992e). Din ve Devlet Sosyolojisi Konusunda Söyleşi. Söyleşi yapan: Ali Bayramoğlu. Türkiye’de Toplum ve Siyaset – Makaleler 1 (118-157). 3. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1993a). Bediüzzaman Said Nursî Olayı, Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim. 3. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1993b). Türk Tarihinde Nakşibendî Tarikatı. Çağdaş Türkiye’de İslâm. (ss. 71-98). Haz. Richard Tapper. Sarmal Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1995a). İdeoloji. 3. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1995b). Kollektif Bellek ve Meşrûiyetlerin Çatışması. Avrupa’da Etik, Din ve Laiklik (ss. 7-14). Çev. S. Dolanoğlu & S. Yılmaz. Metis Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (ty.). Tanzimat ve Aydınlar. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi (ss. 46-54). c. I. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1996). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1998). Modern Türk Sosyal Bilimleri Üzerine Bazı Düşünceler. Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik (ss. 54-69). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin Siyasî Fikirleri 1895-1908. 15. bs. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (2011a). Türkiye, İslâm ve Sekülarizm – Makaleler 5. Çev. Elçin Gen & Murat Bozluolcay. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (2011b). 19. ve 20. Yüzyıllarda Osmanlı’da ve Türkiye’de İslâm. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm – Makaleler 5 (ss. 43-108). Çev. Elçin Gen & Murat Bozluolcay. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (2011c). Kitle Toplumunda İslâm: Uyumla Kutuplaşma Karşı Karşıya. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm – Makaleler 5. (ss. 159-166). Çev. Elçin Gen & Murat Bozluolcay. İletişim Yayınları. İstanbul.Mardin, Ş. (2011d). Operasyonel Kodlarda Süreklilik, Kırılma ve Yeniden İnşa: Dün ve Bugün Türk İslâmî İstisnacılığı. Türkiye, İslâm ve Sekülarizm – Makaleler 5 (ss. 167-200). Çev. Elçin Gen & Murat Bozluolcay. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Mardin, Ş. (B. Toprak, A. Y. Sarıbay, F. Keyman, N. Subaşı & H. Ş. Tuksal ile) (2013). “Mahalle Baskısı, Ne Demek İstedim? (Söyleşi). Söyleşi yapan: Ruşen Çakır. http://www.rusencakir.com/Prof-Serif-Mardin-Mahalle-Baskisi-Ne-Demek-Istedim/2028 [29.05.2013].
• Mardin, Ş. (2017a). Kendi Kalemiyle Şerif Mardin’in Biyografya ve Bibliyografyası. Kitap Belleten. 9-13. Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Tahir Toros Arşivi. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/14238/001582275010.pdf?sequence=1 [Erişim: 10.02.2017].
• Okumuş, E. (2005). Dinin Meşrûlaştırma Gücü. Ark Kitapları. İstanbul.
• Okumuş, E. (2013). İslâm Sosyolojisi Üzerine Tartışmalar –Bir Giriş Denemesi-”. İslâm ve Sosyoloji (ss. 103-110). Ensar Yayınları. İstanbul.
• Okumuş, E. (2015). Toplumsal Değişme ve Din. 4. bs. İnsan Yayınları. İstanbul.
• Okumuş, E. (2016a). Clifford James Geertz’in Din Görüşü. Çağdaş Sosyal Teoride Din. Hece Yayınları. Ankara.
• Okumuş, E. (2016b). Toplum Bağlamında Din – Kültür Etkileşimi. Kaşılaştırmalı Dinî Araştırmalar, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 11(7). 269-292. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9661 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/300014155_14Okumu%C5%9FEjder-kda-269-292.pdf, p.269-292 [Erişim: 15.12.2016].
• Okumuş, E. (2017). Türkiye’nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat. 3. bs. İnsan yayınları. İstanbul.
• Subaşı, N. (1995). Türk Aydınının Din Anlayışı – 1980 Sonrası Örneği-. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Subaşı, N. (1996). Türk Aydınının Din Anlayışı. Yapı ve Kredi Yayınları. İstanbul.
• Şeker, M. F. (2007). Cumhuriyet İdeolojisinin Nakşibendilik Tasavvuru - Şerif Mardin Örneği -. Dergah Yayınları. İstanbul.
• Weber, M. (1985). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev. Zeynep Aruoba. Hil Yayınları. İstanbul.
• Yıldırım, Y. (2007). Şerif Mardin Düşüncesi Işığında Türk Modernleşmesi Açısından Sivil Toplum ve Osmanlı Kaynakları. Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. İstanbul.