“DİNCİ” TEKELCİLİK OLARAK RADİKALİZM: GÜLENİST HAREKETİN “ÖTEKİ” ALGISI ÜZERİNDEN ELEŞTİREL ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 329 - 326, 31.12.2019

Adem Çaylak , Cansu Kaymal

https://doi.org/10.31679/adamakademi.638677

Cited By: 1

Öz

Literatürde toplumsal ve siyasal düzeni temelden değiştirmeyi hedefleyen, “köktencilik” anlamına gelen radikalizm, bu çalışmada kültürel tekelcilik ya da tekçilik olarak kavramlaştırılmış ve etnosentrik bir söylem ve davranış kodu olarak değerlendirilmiştir. Tekelcilik, “dinci” ya da “sekülerist” olabilir. İkisinde de radikal bir düşünce veya grup, hakikati yalnızca kendisinin temsil ettiği, kendi düşüncesinin iyi, doğru ve istikamet üzere olduğu kanaatindeyken; ötekilerinin kötü, yanlış ve heretik olduğu iddiasındadır. Dinci veya sekülerist radikalizm; kendi felsefesine uygun olarak seçtiği birtakım değerleri kutsayıp dogmalaştırarak “biz-ötekiler”, “iyi-kötü”, “mü’min-kafir”, “ilerici-gerici” düalizmi oluşturur.

Radikalizmde, kendini mutlak doğrunun temsilcisi olarak görme sonucu ortaya çıkan düalizm, “sekülerist” veya “dinci” cemaatlerde net biçimde görülür. Gülen Hareketinin inanç sistemi çerçevesindeki cemaat, bu çalışmada kastedilen radikalizmin Türkiye’deki en çarpıcı örneklerindendir. Bu çalışmada Gülenist hareketin “dinci” tekelleşmesini sağlayan teolojik felsefe, zihniyet dünyası ve hareket tarzı analiz edilmiştir. Gülen Hareketi üzerinden, dinci radikalizm; tektipleştirici ve dogmatik yönleriyle incelenmiştir. Hareketin kendi “öz”ü üzerinden kendi dışındaki düşünce ve akımları nasıl “ötekileştirip” tekelci bir radikalizm üretebildiğinin arka plan unsurları açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Radikalizm, “dinci” tekelcilik, Gülenist “tekelcilik”

RADICALISM AS A “RELIGIOUS” MONOPOLISM: A CRITICAL ANALYSIS OF THE GULENIST MOVEMENT THROUGH ITS PERCEPTION OF THE “OTHER”

Öz

Radicalism, which aims to fundamentally change the social and political order, is conceptualized as “cultural monopolism” and evaluated as an ethnocentric discourse and code of behavior in this study. Monopolism may be “religious” as well as “secularist”. In both, a radical thought or group believes that only they themselves represent the truth, and that their own thought is good, right or in the right direction; while other’s is bad, wrong and heretical. Religious or secularist radicalism creates the dualism of “we-others”, “good-bad”, “believer-infidel” and “progressive-reactionary” by blessing and dogmatizing certain values that it choosed in accordance with its own philosophy.

In radicalism, dualism which emerges as a result of see itself as the representative of absolute truth, is clearly seen in “secularist” or “religious” congregations. The congregation that emerged within the framework of the Gulen Movement’s belief system, is one of the most striking examples of radicalism in Turkey which we point out in this study in Turkey. This study analyzes the theological philosophy, the world of mentality and the style of movement that have enabled the “religious” monopolization of the Gulenist movement. Religious radicalism is analyzed with a focus on its uniforming and dogmatic aspects through the Gulen movement. In this context, we try to reveal the background elements of how this movement can “marginalize” external thoughts, and currents, and, produce a monopolistic radicalism through “its esence”.

Anahtar Kelimeler

Radicalism, “religious” monopolism, Gulenist “monopolism”

Kaynakça

• Acar, Ç. (2016). Fetullahçı Terör Örgütü. Profil Yayıncılık. İstanbul.
• Altıntaş, R. (2005). Din ve Sekülerleşme. Pınar Yayınları. İstanbul.
• Arpacı, I. (2017). Dini Radikalizmin Nedenlerini Tersinden Sorgulamak: Milli Görüş Neden Radikalleşmedi?. Turkish Studies International Academic Journal, 12(8), 11-28.
• Bauman, Z. (2017). Cemaatler: Güvenli Olmayan Bir Dünyada Güvenlik Arayışı. Çev. N. Soysal. Say Yayınları. İstanbul.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Bulaç, A. (2007). Din-Kent ve Cemaat: Fethullah Gülen Örneği. Ufuk Kitap. İstanbul.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. Paradigma. Ankara..
• Çayır, K. (2016). Türkiye’de Ulusal Kimliği Yeniden Tanımlama Yolunda Özcülük, Çokkültürlülük ve Kültürlerarası Eğitim. Eğitim-Bilim-Toplum, 14(55), 77-101.
• Çaylak, Â. (2016a). Gülenizm’in Soykütüğü. Savaş Yayınları. Ankara.
• Çaylak, Â. (2016b). Kemalist Bedeni Tahkim Eden Muhafazakâr İslamcılık Ruhu. http://www.adaletedavet.com/kemalist-bedeni-tahkim-eden-muhafazakar-islamcilik-ruhu
• Çaylak, Â. (2016c). İslâmcı Siyasette İktidar ve İtikat. Birikim, 328, 27-36.
• Çaylak, Â. ve Çelik, Â. (2009). Osmanlı ve Cumhuriyet Modernleş(tir)mesinde Tarih, Din ve Etnisite Algısı. Türkiye’nin Politik Tarihi. Der. Adem Çaylak vd. Savaş Yayınları. Ankara, 93-133.
• Çifci, Y. (2019). Politik Aşırılık Biçimleri. Maarif Mektebi Yayınları. Ankara.
• Çobanoğlu, Y. (2012). Altın Neslin Peşinde: Fethullah Gülen’de Toplum, Devlet, Ahlak, Otorite. İletişim Yayıncılık. İstanbul.
• Çobanoğlu, Y. (2016). Cemaati İnceleyen Akademisyenle 40 Soruda Fethullah Gülen’in Zihnine Yolculuk. http://t24.com.tr/haber/cemaati-inceleyen-akademisyenle-40-soruda-fethullah-gulenin-zihnine-yolculuk,354845 (15.10.2019)
• Demir, H. (2018). Ezoterik Bir Kült Cemaatin Radikalleşmesi. 2. Baskı. Ay Yayınları. Ankara.
• Ekinci, İ. (2018). Sekülerleşme ve Din. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1). 320-337.
• Erdoğan, L. (2006). Küçük Dünyam. Doğan Kitap. İstanbul.
• Gramsci, A. (2007). Hapishane Defterleri. Çev. Adnan Cemgil. Belge Yayınları. İstanbul.
• Gülalp, H. (1994). İslâmcı Radikalizmin Toplumsal ve Tarihsel Kökenleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 86-91.
• Gülen, M. F. (2013). Sohbet-i Canan. İzmir. Nil Yayınları.
• Gülen, M. F. (2011). Yeşeren Düşünceler. Çağ ve Nesil 6. İzmir. Nil Yayınları.
• Gülen, M. F. (2009). Fasıldan Fasıla 4. İzmir: Nil Yayınları.
• Gülen, M. F. (1999). Yeşeren Düşünceler. İzmir: Nil Yayınları. Gülen, M., F. (1996). Buhranlar Anaforunda İnsan. Çağ ve Nesil 2. Töv Yayınları. İstanbul.
• Gülen, M. F. (1979). Maarifimizde Muallim. Çağ ve Nesil 1. (Sızıntı Dergisi, Aralık 1979),https://books.google.com.tr/books?id=y7tyCwAAQBAJ&pg=PT6&lpg=PT6&dq=maarifimizde+muallim&source=bl&ots=krP7Pvj-RG&sig=ACfU3U1SxpcbqjqvIZVO7xYDle5b1MDOBg&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjS2dDL3MLmAhUixosKHZTAAyIQ6AEwAnoECAgQAQ#v=onepage&q=madenler&f=false, (04.02.2018)
• Gülen, M., F. (1976). Asrın Getirdiği Tereddütler. Günümüzde Fen ve Tekniğe Ait Meselelerle İslâm’ı Anlatmak Yaygın Hâldedir. Bunu Nasıl Görürsünüz?. (14 Aralık 1976, İzmir Bornova Merkez Cami), www.fgülen.com. (08.11.2018).
• Güler, İ. (2017). (The) Cemaat-Hizmet Hareketi ve Fetö’leşmeyi Anlamak. http://www.islamianaliz.com/h/56672/ilhami-guler-yazdi-the-cemaat-hizmet-hareketi-ve-fetolesmeyi-anlamak (23.10.2019).
• Harari, Y., N. (2018). 21. Yüzyıl İçin 21 Ders. Çev. Selin Siral. Kolektif Kitap. İstanbul.
• Hür, A. (2011). Siyasetin Leitmotivi Fethullah Gülen. https://t24.com.tr/haber/gulen-cemaati-askerci-dislayici-milliyetci-devletci-bir-yapi,186255 (10.09.2019).
• Işıklı, A (1998). Said Nursi Fethullah Gülen ve Laik Sempatizanları. http://mulkiye.org.tr/wp-content/uploads/2015/09/21.pdf (16.08.2019).
• Koçak, K. (2012). Gülen Mutlakiyetçiliği: Otoritarizm, Askerî Nizam ve Kışla Disiplini. Birikim Dergisi, 282, 48-51.
• Kurum, M., & Avcı, E. (2018). “Radikalizm ve Aşırıcılıktan Terörizme: Siyasal Şiddetin Araçsallaştırılması”. Güvenlik Stratejileri, 28, 37-90.
• Laçiner, Ö. (1995a). Postmodern Bir Dinî Hareket: Fethullah Hoca Cemaati. Birikim Dergisi, 76. 3-11.
• Mardin, Ş. (1993). Türkiyede Din ve Siyaset. İletişim Yayıncılık. İstanbul.
• Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de Toplum ve Siyaset ‘Makaleler I’. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Neumann, P. R. (2008). “Introduction”, Perspectives on Radicalisation and Political Violence: Papers from the First International Conference on Radicalisation and Political Violence. 17-18 January 2008, International Center for Study of Radicalisation and Political Violence, London, 3-7.
• Sarıkaya, M. S. (1998). Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Dini Tarikat ve Cemaatlerin Toplumdaki Yeri. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 93-102.
• Şeriati, A. (2012). Dine Karşı Din. Fecr Yayınları. Ankara.
• Türkdoğan, O. (2005). İslami Değerler Sistemi ve Max Weber. IQ Kültür ve Sanat Yayınları. İstanbul.
• Üstel, F. (2005). Makbul Vatandaşın Peşinde. İletişim Yayınları. İstanbul.
• Yavuz, M. H. (2005). Neo-Nurcular: Gülen Hareketi. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. Cilt:6. 2. Baskı. 295-307, T. Bora ve M. Gültekingil (Editörler). İletişim Yayınları. İstanbul.
• Yeğen, M. (2002). Kemalizm ve Hegemonya. Kemalizm. Der. Ahmet İnsel. İletişim Yayıncılık, İstanbul, 56-74.
• Yıldırım, Ö. (t.y.). İkicilik (Düalizm) Nedir?. http://www.felsefe.gen.tr/felsefe_sozlugu/i/ikicilik_dualizm_nedir_ne_demektir.asp. (12.8.2019).
• Yıldız, A. (2001). Ne Mutlu Türküm Diyebilene! Türk Millî Kimliğinin Etno-seküler Sınırları. İletişim Yayınları. İstanbul.
• https://en.oxforddictionaries.com/ (7.9.2019)
• http://www.tdk.gov.tr/ (4.10.2019)
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2017). Fethullahçı Terör Örgütünün (FETÖ/PDY) 15 Temmuz 2016 Tarihli Darbe Girişimi ile Bu Terör Örgütünün Faaliyetlerinin Tüm Yönleriyle Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. http://altinoz.com.tr/wp content/uploads/2017/05/Rapor_26.05.pdf. (5.9.2019).