Ankara Çubuk’taki Kuruçay Medresesi ve Nukud Vakfı

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 229 - 254, 30.06.2021

Murat Çelik Mehmet Emin Yardımcı

https://doi.org/10.31679/adamakademi.822616

Öz

Osmanlı Devleti’ndeki eğitim hizmetleri her zaman sivil alanda sürdürülmüştür. Bu bakımdan toplumun eğitim ihtiyacı vakıflar eliyle görülmüştür. Osmanlı tarihi boyunca eğitim sahasındaki hizmetlerin büyük bir kısmını üstlenen vakıflar merkez ve taşrada resmi görevde olan ya da sivil statüde bulunan hayırseverler tarafından kurulmuş, daha sonra bunlara gelir getirici imkanlar aktarılmıştır. Bu sürecin resmi prosedürü mahkeme huzurunda akdedilerek bir metne dökülüp tescil edilmiştir. Başlangıçta daha ziyade gayrimenkuller bu müessesenin kaynağını oluştururken daha sonra kitap ve para gibi menkul varlıklar da bunlara eklenmiştir. Bu çalışmada eğitimin finansmanında kullanılan para vakıflarından birine ait vakfiye ele alınmaktadır. Bu çerçevede Ankara’ya bağlı Çubuk kazasının bir köyündeki Kuruçay Medresesi’ne ait para vakfının vakfiyesi araştırmaya konu edinmekte, vakfiye tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Medrese, Yükseköğrenim, Ankara, Çubuk, Para Vakfı

The Kuruçay Madrasa and Its Cash Waqf in Çubuk, Ankara

Öz

Anahtar Kelimeler

Madrasa, Higher Education, Ankara, Çubuk, Cash Waqf

Kaynakça

• Arıoğlu, İ. E. (2016). Ankara Savaşı, Yıldırım Bayezid ve Timur Üzerine Halk Anlatıları. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu (9-10 Ekim 2015, Çubuk-Ankara). Ed. Hüseyin Çınar, Tekin Önal. Ankara: Çubuk Belediyesi, 311-318.
• Avcı, Y. & Onay, M. (ty). Bütün Yönleriyle Yeşil Çubuk. Çubuk Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı.
• Baktır, M. (2009). Suffe. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 37, 469-470). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Baltacı, C. (2005). XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri: 1. 2. Basım. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Çınar, H. & Gümüşçü, O. (2002). Osmanlıdan Cumhuriyete Çubuk Kazası. Ankara: Bilge Yayınevi.
• Çınar, H. (2016). Osmanlı’dan Günümüze Çubuk Kazası’nın İdari Yapısı. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu (9-10 Ekim 2015, Çubuk-Ankara). Ed. Hüseyin Çınar, Tekin Önal. Ankara: Çubuk Belediyesi, 43-70.
• Çınar, H. (2019). Çubuk ve Kızılcahamam’da Yıldırım/Çıtak Yerleşmeleri. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi II. Uluslararası Sempozyumu (5-7 Ekim 2017). Ed. Fatih Erkoçoğlu, Necmettin Ayan, Ankara: Çubuk Belediyesi, 25-52.
• Çizakça, M. (2017). İslam Dünyasında Vakıflar, Karatay Üniversitesi Yayınları, Konya.
• Çiftçi, C. (2001). Bursa'da Vakıfların Sosyo-Ekonomik İşlevleri (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Bursa.
• Çubuk Haber. (2020). Çubuk İlçesinin Tarihçesi. http://www.cubukhaber.com/html_page.php?page=tarihi&uniq_id=1209783256 [28.01.2020]
• Çügen, İ. (2011). Müderris Hacı Ahmet Efendi Kimdir?. Kuruçay Köyü Derneği. http://kurucaykoyu.org/muderris-haci-ahmet-efendi-kimdir/ [28.01.2020]
• Çügen, İ. (2016). Müderris Hacı Ahmet Efendi (H. 1271/M. 1855-1939). Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu (9-10 Ekim 2015, Çubuk-Ankara). Ed. Hüseyin Çınar, Tekin Önal. Ankara: Çubuk Belediyesi, 441-446.
• Demir, A. (2016). Osmanlı Dönemi’nde Çubuk Kazası Vakıfları. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu (9-10 Ekim 2015, Çubuk-Ankara). Ed. Hüseyin Çınar, Tekin Önal. Ankara: Çubuk Belediyesi, 397-398.
• Dumlu, E. (2015). XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat, 44, 303-337.
• Evliya Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî (1999). Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu-Dizini, II. Kitap. Haz. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı İstanbul, Yapı Kredi yayınları.
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi. Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Hızlı, M. (1988). Osmanlı Dönemi Bursa’sında Eğitim-Öğretim Vakıflarına Genel Bir Bakış. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (7), 183-191.
• Hızlı, M. (2004). Anadolu’daki Osmanlı Medreseleri: Bir İcmal. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(4), 371-409.
• Hızlı, M. (2008). Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17 (1), 25-46.
• İpşirli, M. (2003). Medrese: Osmanlı Dönemi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 28, 327-333). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• İzgi, C. (1998). Osmanlı Medreselerinde İlim: Riyazî İlimler (1. Cilt). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kankal, A. (2016). 15. 16. Yüzyıllarda Çubuk ve Çevresinde Yerleşme ve Nüfus. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi Uluslararası Sempozyumu (9-10 Ekim 2015, Çubuk-Ankara). Ed. Hüseyin Çınar, Tekin Önal. Ankara: Çubuk Belediyesi, 17-42.
• Kankal, A. (2019). Osmanlıdan Günümüze Çubuk’ta Yer Adları Üzerine Düşünceler. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi II. Uluslararası Sempozyumu (5-7 Ekim 2017). Ed. Fatih Erkoçoğlu, Necmettin Ayan, Ankara: Çubuk Belediyesi, 1-23.
• Keleş, H. (2001). Osmanlılarda 19. Yüzyıldaki Para Vakıflarının İşleyiş Tarzı ve İktisadî Sonuçları Üzerine Bir Çalışma-Karacabey (Mihaliç) Kazası Örneği. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 189-207.
• Korkut, C. & Bulut, M. (2017). XV. ve XIX. Yüzyılar Arasında Osmanlı Para Vakıfları ve Modern Finans Kurumlarının Karşılaştırılması. ADAM Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 167-194.
• Kurt, İ. (1996). İstanbul Para Vakıfları. Türk Dünyası Araştırmaları, 101, 65-96. Kuruçay’da Bir Medrese (1985). https://dnmstm.tr.gg/_KURU%C7AY-MEDRESES%26%23304%3B.htm [28.01.2020]
• Özaydın, A. (2007). Nizamiye Medresesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (Cilt 33, 188-191). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özcan, T. (1999). Sofyalı Bali Efendinin Para Vakıflarıyla İlgili Mektupları. İslam Araştırmaları, 3, 125-155.
• Özcan, T. (2003). Osmanlı Para Vakıfları: Kanuni Devri Üsküdar Vakıfları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özcan, T. (2008). The Legitimization Process of Cash Foundations: An Analysis of the Application of Islamic Law of Waqf in the Ottoman Society. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 235-248.
• Özdemir, R. (1986). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Özlü, Z. (2016). Göynük Kırsal Kesiminde Bulunan Vakıflar ve Vakıf Görevlileri. EKEV Akademi Dergisi, 10(29), 297-310.
• Pamuk, Ş. (2002). Kuruş. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (Cilt 26, 458-459). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Salname-i Vilayet-i Ankara: 12. def’a, (1311). Matbaa-i Vilayet.
• Salname-i Vilayet-i Ankara: 13. def’a, (1318). Matbaa-i Vilayet.
• Şimşek, M. (1986). Osmanlı Cemiyetinde Para Vakıfları Üzerinde Münakaşalar. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27(1), 207-220.
• Taş, H. (2014). XVII. Yüzyılda Ankara. 2. Basım, Ankara: Türk Tarih Kurumu,
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı. 3. Basım. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yılmaz, Y. (2019). Ankara Vilayeti Salnamelerinde Çubuk. Bütün Yönleriyle Çubuk ve Çevresi II. Uluslararası Sempozyumu (5-7 Ekim 2017). Ed. Fatih Erkoçoğlu, Necmettin Ayan, Ankara: Çubuk Belediyesi, 191-207.