Annelerin Mahremiyet Algılarının Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklarının Mahremiyetle İlişkili Davranışlarına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 527 - 556, 31.12.2024

Zehra Selen Özçelik , Hatice Yalçın , Emine Erkoç

https://doi.org/10.31679/adamakademi.1370247

Öz

Mahremiyet eğitimi; çocukların sadece cinsel gelişimleriyle değil aynı zamanda bilişsel, dil, ahlak, sosyal, duygusal gelişim alanlarını da kapsayan bir olgudur. Aynı zamanda bireyin kendini tanıması ve yaşamsal durumlarda ya da kişiler arası ilişkilerde sınır koyması ile ilişkili bir kavramdır. Bu çalışma; annelerin mahremiyet algılarının okul öncesi dönemdeki çocuklarının mahremiyetle ilişkili davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma nitel ve nicel olmak üzere iki aşamalı, ilişkisel tarama modeli ile yapılmıştır. Okul öncesi eğitim kurumlarında öğrenim gören 4-6 yaş çocuğu olan anneler çalışma grubunu oluşturmuşlardır (N=239). Demografik değişkenlerinin belirlenmesi için Bireysel Bilgi Formu; annelerin mahremiyet algılarının belirlenmesi için Mahremiyet Algısı Ölçeği ve annelerin mahremiyet algılarının çocuklarının mahremiyetle ilişkili davranışlarına etkisinin belirlenmesi amacıyla Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu uygulanmıştır. Nitel verilerin değerlendirilmesinde belirli temalar ve kavramlar çerçevesinde birleştirilmiştir. Nicel veriler Mahremiyet Algısı Ölçeğinin alt boyutları ile demografik değişkenler arasındaki farklılık ve ilişki durumlarının belirlenmesi amacıyla iki bağımsız grup arasında karşılaştırmalarda MannWhitney-U testi, üç veya daha fazla bağımsız grubun karşılaştırılmasında ise Kruskal-WallisH testi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; bireysel mahremiyet alt boyutunda; anne eğitimi, annenin çalışması ve çocuk sayısı değişkenleri arasında anlamlı farklılık saptanmıştır. Annelerin bireysel mahremiyet algıları arttıkça mekânsal mahremiyet algıları da artmaktadır. Ayrıca başkalarına ilişkin mahremiyet algıları arttıkça; dijital mahremiyet algıları da artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet algısı, okul öncesi dönem, mahremiyetle ilişkili davranışlar

The Effect of Mothers' Privacy Perceptions on the Privacy-Related Behaviors of Their Preschool Children

Öz

Privacy training; It is a phenomenon that covers not only the sexual development of children, but also cognitive, language, moral, social and emotional development areas. At the same time, it is a concept related to the individual's self-knowledge and setting limits in vital situations or interpersonal relationships. This work; This study was conducted to determine the effect of mothers' perceptions of privacy on their preschool children's privacy-related behaviors. The research was conducted with a two-stage relational survey model, qualitative and quantitative. Mothers with children aged 4-6 years studying in pre-school education institutions constituted the study group (N=239). Individual Information Form to determine the demographic variables of the study group; The Privacy Perception Scale was used to determine mothers' perceptions of privacy, and the Semi-Structured Interview Form was used to determine the effects of mothers' perceptions of privacy on their children's privacy-related behaviors. In the evaluation of qualitative data, data that were similar to each other were combined within the framework of certain themes and concepts by using content analysis. At the stage of evaluating the quantitative data, the MannWhitney-U test was used in the comparisons between two independent groups, and the KruskalWallisH test was used in the comparison of three or more independent groups in order to determine the difference and relationship status between the sub-dimensions of the Privacy Perception Scale and demographic variables. According to the results obtained; in the sub-dimension of individual privacy; significant difference was found between the variables of mother's education, mother's work and number of children. As mothers' perceptions of individual privacy increase, so does their perception of spatial privacy. In addition, as the perceptions of privacy regarding others increase; Digital privacy perceptions are also increasing

Anahtar Kelimeler

Perception of privacy, preschool period, privacy-related behaviors

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (2004). Mahremiyet açısından elektronik gözetim ve denetim: Tüketicinin denetimi, gözetimi ve online alışveriş siteleri üzerine bir uygulama. Ankara: Ankara Üniversitesi
• Altay, D. (2004). Kadın ve erkek yazarda farklı mahremiyet yaşantılarının mekân kullanımı ve toplumsal cinsiyet algısı ile ilişkilendirilerek incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Kadın Çalışmaları Anabilimdalı. İzmir
• Avaner, E. (2018). Mahremiyet nedir, mahremiyetin sağlık hizmetleri penceresinden görünürlüğü nasıldır. Türkiye Biyoetik Dergisi, 5(3), 110-116
• Aydemir, M. (2012). İşyerinde mahremiyet olgusu. İstanbul: Beta Yayınları
• Bağlı, M. (2011). Modern bilinç ve mahremiyet. İstanbul: Yarın Yayınları.
• Başol, G. (2008). Bilimsel Araştırma Süreci ve Yöntem. Kılıç, O. Cinoğlu, M. (Editörler). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde 113-143. İstanbul: Lisans Yayıncılık
• Candan, M. & Bilgili, N. (2018). Hemşire ve ebelerin hasta mahremiyetine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi. 3(3), 34-43
• Chen, J., Dunne, M. P. & Han, P. (2007). Prevention of Child Sexual Abuse in China: Knowledge, Attitudes, and Communication Practices of Parents of Elementary School Children. Child Abuse Negl. 31, 747–755. DOI: 10.1016/j.chiabu.2006.12.013
• Çalışır, D. (2011). Cinsel Eğitim Çocukluktan Ergenliğe, İstanbul: Profil Yayınları.
• Çatak, A. (2015). Mahremiyet Kavramının Farklı Anlam Alanları veya “Fıkh-I Bâtın”Da Mahremiyet Algısı. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 4(8), 92-116
• Davey, L. (2009). The Application of Case Study Evaluations. Elementary Education Online, 8(2), 1-3
• Diler, R. (2014). Mahremiyet Eğitimi ve Önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 69-98
• Fisher, C. M., Telljohann, S. K., Price, J. H., Dake, J. A. & Glassman, T. (2015). Perceptions of Elementary School Children’s Parents Regarding Sexuality Education. Am. J. Sex. Educ. 10, 1–20. doi: 10.1080/15546128.2015.1009595
• Giddens, A. (2010). Mahremiyetin Dönüşümü/Modern Toplumlarda Cinsellik, Aşk ve Erotizm. 2. Basım (Çev: İdris Şahin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gündoğdu, Y. B. (2017). Mahremiyet eğitiminin temeli insanlık şerefi: ailenin mesuliyetleri. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD). 7(2), 1-14
• Güneş, A. (2015). Nezaket ve zarafet için mahremiyet eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Huebner, A. J. & Howell, L. W. (2003). Examining the Relationship Between Adolsecent Sexual Risk-Taking and Perceptions of Monitoring, Communication and Parenting Styles. J. Adolesc. Health. 33, 71–78 DOI: 10.1016/S1054-139X(03)00141-1
• İder, S. ve Tavukçuoğlu, M. (2023). Mahremiyet eğitiminde bir ihtiyaç analizi: anne/baba eğitimi. 53/1 (2023), 21-40. https://dx.doi.org/10.51121/akif.2023.30
• Kalaman, S. (2017). Yeni Medya ve Mahremiyet Dönüşümü: Facebook Türkiye Örneği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14(1), 1-14
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılıç, (2016). Cronbach’ın Alfa Güvenirlik Katsayısı. Journal of Mood Disorders. 6(1), 1-16
• Koç, Ö., Özkan, H. ve Bekmezci, H. (2016). Annelik Rolü ve Ebeveynlik Davranışı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi. 6(2), 143-150 DOI:10.5222/buchd.2016.143
• Kozak, M. (2014). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık Liu, D. (1994). The Development Of Sex Education in China. Chin. Sociol. Anthropol. 27, 10–36.
• Livingstone, S., Blum-Ross, A. & Zhang, D. (2018). What Do Parents Think, and Do, About Their Children’s Online Privacy? Parenting for a Digital Future: Survey Report-3. Retrieved fom: http://eprints.lse.ac.uk/87954/1/Livingstone_Parenting%20Digital%20Survey%20Report%203_Published.pdf
• Mahoney, G., Macdonald, J., (2007). Responsive Teaching: Parent Mediated Developmental Intervention. Cleveland, Case Western Reserve University. s.57.
• Morawska, A., Walsh, A., Grabski, M. & Fletcher, R. (2015). Parental Confidence and Preferences for Communicating With Their Child About Sexuality. Sex Educ. 15, 235–248. DOI: 10.1080/14681811.2014.996213
• Moura, M., Maria, C., Martins, M., Lobo, A., Ribeiro, C. R. & Sequeira, C. (2015). Nurses' Perception of Privacy Protection in Haemodialysis. Revista de Enfermagem Referência, 4(6), 1-14
• Muslu, L., Kolutek, R., & Alkaya, A. (2022). Knowledge and Awareness Level of Parents Regarding Preschool Children’s Privacy According to Demographic Characteristics. Journal of interpersonal violence, 37(1-2), NP1- NP24.
• Özdemir, Ş. (2021). Mahremiyet Algısı Üzerine Bir Çalışma: Ölçek Geliştirilmesi ve Mahremiyet Algısının Benlik Kurguları ile İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı. Aksaray.
• Öztürk, D., Eyüboğlu, G., & Göçmen-Baykara, K. (2019). Mahremiyet Bilinci Ölçeği: Türkçe Geçerlik ve Güvenirlilik Çalışması. Türkiye Klinikleri Dergisi Tıp Etiği-HukukuTarihi, 27(1), 57-6
• Semiz Türkoğlu, H. (2018). Sosyal Medya Üzerinden Mahremiyet Farkındalığı ve Değişimin Ölçümlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 54, 163-189
• Şener, G. (2013). Sosyal Ağlarda Mahremiyet ve Yeni Mahremiyet Stratejileri. Yenimedya Çalışmaları I. Ulusal Kongresi (396-405). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi
• Tabata, N., Hirotsune, S. (2014). Development of the Privacy Consciousness Scale (PCS). Japanese Journal of Personality. 23(1), 49- 52
• Taşçı, A.İ. (2010), Cinsel Eğitim. İstanbul: İz Yayınları.
• Tuzcu, Y. (2016). Mahremiyet İlişkilerinin Dönüşümü: Geleneksel ve Çekirdek Ailelerde Kadın-Erkek İlişkileri. Yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin
• Tüfekçi, Z. (2008). Can you See Me Now? Audience and Disclosure Regulation in Online Social Network Sites. Bulletin of Science, Technology & Society, 28(1), 20-36. UNESCO (2018). International Technical Guidance on Sexuality Education: An Evidence-Informed Approach. Paris: UNESCO.
• Wight, D., Williamson, L. & Henderson, M. (2006). Parental Influences on Young People’s Sexual Behaviour: A Longitudinal Analysis. J. Adolesc. 29, 473–494. DOI: 10.1016/j.adolescence.2005.08.007
• Yalçın, H. (2010). Çocuk Gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 
• Yüksel, M. (2009). Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(1), 276-298
• Yüksel, H. (2021). Sosyal Medya Ortamında Mahremiyet Sorunu: Facebook ve Whatsapp Platformları. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi (KİAD), (7), 86-108