5E Modeline Dayalı Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Örnek Bir Etkinlik Tasarımı: “Küresel Isınmayı Nasıl Önleriz?”

Yıl 2024, , 84 - 104, 19.12.2024

Gülşah Günşen , Bahar Dağ

https://doi.org/10.47214/adeder.1586035

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuklarına yönelik 5E eğitim modeline uygun şekilde küresel ısınmanın nedenleri, sonuçları ve küresel ısınmayı önlemeye yönelik farkındalık kazandıracak etkinlik planı tasarlamak ve etkinliğin basamaklarını uygulamalı şekilde açıklamak ve çocuklarla uygulama deneyimlerini sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda 5E modeli basamaklarını içeren (dikkat çekme, araştırma-keşfetme, açıklama, derinleştirme ve değerlendirme) “Küresel Isınmayı Nasıl Önleriz” başlıklı etkinlik planı tasarlanmıştır. Araştırmada, tasarım ve geliştirme olarak adlandırılan araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma 2023-2024 güz dönemi eğitim öğretim yılında Marmara Bölgesi’nde bir il merkezindeki bağımsız bir anaokulunda bulunan 60-72 aylık 22 çocuk ile gerçekleştirilmiştir. Etkinliğin uygulanması dört saat sürmüştür. “Küresel Isınmayı Nasıl Önleriz” 5E modeline dayalı etkinlik planının okul öncesi öğretmenlerine çocuklara çevre bilinci kazandırma, çocuklarda çevresel sorunlara yönelik farkındalık kazandırarak problem çözmelerini sağlama noktasında ve çocuk merkezli bilim eğitimi desteğini sunan eğitim modellerinden 5E eğitim modelinin uygulama aşamalarına örnekler sunması açısından rehberlik edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi etkinlik planı, 5E modeli, küresel ısınma

Etik Beyan

Yapmış olduğunuz araştırma ile ilgili başvurunuz, Trakya Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu'nun 24.01.2024 tarihli toplantısında alınan 01/44 numaralı kararı ile uygun görülmüştür. 26.01.2024 Gereğini bilgilerinize rica ederim.

Destekleyen Kurum

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

Kaynakça

• Akın, G. (2007). Küresel çevre sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences, 31(1).
• Aksan, Z., & Çelikler, D. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının küresel ısınma konusundaki görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 49-67.
• Aral, N., Kandır, A. ve Can Yaşar, M. (2000).Okul öncesi eğitim ve ana sınıf programları. İstanbul: Ya-Pa.
• Atasay, E. (2006). Çevre için eğitim ve çocuk doğa etkileşimi. Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Ayvacı, H. Ş., Devecioğlu, Y. & Yiğit, N. (2002). Okul öncesi öğretmenlerinin fen ve doğa etkinliklerindeki yeterliliklerinin belirlenmesi. www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK-5. 5.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara.
• Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32(1), 21–27
• Bayar, F. (2005). İlköğretim 5. sınıf fen bilgisi öğretim programında yer alan ısı ve ısının maddedeki yolculuğu ünitesi ile ilgili bütünleştirici öğrenme kuramına uygun etkinliklerinin geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bilen, K., Ergün, A., & Şimşek, V. (2021). Okul öncesi döneme yönelik bir STEM etkinliği: Paraşüt tasarlama. Scientific Educational Studies, 5(2), 126-158.
• Brody, M. (2005). Learning in nature. Environmental Education Research, 1/(5), 603-621.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Bybee, R. W. (2009). BSCS 5E öğretim modeli ve 21. yüzyıl becerileri. Colorado Springs, CO: BSCS , 24 .
• Charlesworth, R., & Lind, K. K. (2003). Math and science for children. Albany, NY: Delmar.
• Chawla, L. (1998). Önemli yaşam deneyimlerinin yeniden gözden geçirilmesi: Çevresel duyarlılığın kaynaklarına ilişkin araştırmaların gözden geçirilmesi. Çevre eğitimi Dergisi , 29 (3), 11.
• Collins, A., Joseph, D. & Bielaczyc, K. (2004). Design research: Theoretical and methodological issues. Journal of the Learning Sciences, 13(1), 15–42.
• Çakır, Ö. (2016). Ekoloji temeli çevre eğitiminin okul öncesi dönemde çevre bilinci gelişimine katkısı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Çardak, O., Dikmenli, M. & Saritas, Ö. (2008). Effect of 5E instructional model in student success in primary school 6th year circulatory system topic. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 9(2), 1-11.
• Dass, P. (2015). Teaching STEM effectively with the learning cycle approach. K-12 STEM Education, 1(1), 5-12.
• Davis, J. (1998) Young children, environmental education and the future. Early Childhood Education Journal, 26 , (2), 117– 123
• Demir, S., & Şahin, F. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının 5e yöntemini kullanarak deney yapma ile ilgili görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(35), 385-397.
• Doğan, S., (2005). Türkiye’nin küresel iklim değişikliğinde rolü ve önleyici küresel çabaya katılım girişimleri.,C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (2), 57-73.
• Ergin, İ. (2009). 5E Modeli’nin öğrencilerin akademik başarısına ve hatırlama düzeyine etkisi: “Eğik atış hareketi” örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18, 11- 26.
• Grimm N., Faeth S., Golubiewski N., Redman C., Wu J., Bai X., Briggs J. (2008). Global Change And The Ecology Of Cities. Science, 319, 756– 760.
• Gülay, H., Öznacar, M. D. (2010). Okul öncesi dönem çocukları için çevre eğitimi etkinlikleri. Ankara: Pegem.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin ve çevre eğitimine karşı görüşlerine etkisi. Eğitim ve Bilim. 34(151). 30-43.
• Günşen, G. (2023). Çevre eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalığına ve çevre bilincine yönelik ilgi düzeylerine olan etkisinin incelenmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 4(1), 1-13.
• Gürses, E. (2006). Durgun elektrik konusunda yapılandırıcı öğrenme kuramına dayalı, 5E modeline uygun olarak geliştirilen dokümanların uygulanması ve etkililiğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Türkiye. Haktanır, G. (2007). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi. İçinde:“Çevre Eğitimi” Türkiye Çevre Vakfı Yayını, (178), 11-34.
• Haktanır, G. (2010). Modern Dünyada Çocuk Olmak. Geçmişten Geleceğe Okul Ön-cesi Eğitim. Ankara: MEB OÖE Gen. Md. Yayını. s, 170-177.
• Hart, R., & Chawla, L. (1981). The development of children's concern for the environment. Zeitschrift fur Umweltpolitik, 4, 271-294.
• Hsu, S. J. (2009). Significant life experiences affect enviromental action: A confirmation study in eastern Taiwan. Enviromental Education Research, 15(4), 497-517.
• IPCC (2022). Summary for Policymakers [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, M. Tignor, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem (eds.)]. In: Climate Change 2022: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. 3-33, doi:10.1017/9781009325844.001.
• Keleş, Ö. (2010). Sürdürülebilir yaşam göstergesi: Ekolojik ayak izi. Tabiat ve İnsan, 2(2).
• Kıldan, O. ve Pektaş, M. (2009). Erken çocukluk döneminde fen ve doğa ile ilgili konuların öğretilmesinde okul öncesi öğretmenlerinin goörüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1), 113-127.
• Lieflander, A. K., & Bogner, F. X. (2014). The effects of children's age and sex on acquiring pro-environmental attitudes through environmental education. The Journal of Environmental Education, 45(2), 105-117.
• Louv, R. (2010). Doğadaki son çocuk (C. Temürcü, Çev.). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Metin, M. ve Özmen, H. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı kuramın 5E modeline uygun etkinlikler tasarlarken ve uygularken karşılaştıkları sorunlar. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 3 (2), 94-123.
• Okur Akçay, N. (2014). Okul öncesi öğretmeni adaylarının fene yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 30, Winter I, 325-336.
• Öncü, E. (2010). Okul öncesi eğitimde gelişim odaklı oyunlar ve etkinlikler. Ankara: Norrsken Ltd. Şti.
• Özbek, S. (2009). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine ilişkin görüşleri ve uygulamalarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı, Adana.
• Palmer, J., Suggate, J., Robottom, I, & Hart, P. (1999). Significant life experiences and formative influences on the development of adults' environmental awareness in the UK, Australia and Canada. Environmental Education Research, 5(2), 181-200.
• Poyraz, H. ve Dere, H. (2003).Okul öncesi eğitimin ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı.
• Robertson, J. S. (2008). Forming preschoolers’ environmental attitude: Lasting effects of early childhood environmental education. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Royal Roads University, Canada.
• Sağlam, N. E., Düzgüneş, E., & Balık, İ. (2008). Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 25(1), 89-94.
• Stevenson, R. B. (2007). Schooling and environmental/sustainability education: From discourses of policy and practice to discourses of professional learning. Environmental Education Research, 13(2), 265-285. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13504620701295650
• Şentürk, C. (2010). Yapılandırmacı yaklaşım ve 5E öğrenme döngüsü modeli. Eğitime Bakış Dergisi, 6(17), 58-62.
• Türkeş, M. (2006). Küresel iklimin geleceği ve Kyoto Protokolü. Jeopolitik , 29 , 99-107. Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Orman Bakanlığı. (2004). Türkiye Çevre Atlası. Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları.
• Ulcay, S. (1989). Okulöncesi eğitiminde fen bilgisi programları. 6. Ya-Pa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-Pa yayınları.
• UNESCO. (2018). Early childhood care and education. https://en.unesco.org/themes/early-childhood-care-and-education.
• Yaşar, Ş. (1993). Okulöncesi eğitim öğrencilerinde fene yönelik duyuşsal özelliklerin geliştirilmesi. 9. Ya-Pa Okulöncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri. İstanbul: Ya-Pa yayınları.
• Yoleri, S. (2012). Çocuk ve çevre: Okul öncesi çocuklar arasında çevre bilinci oluşturma. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 100-111.
• Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for preschool children. Journal of Environmental Education, 27(4), 28-33.