Zihinsel İmaj Oluşturmanın Zihinsel İmaj Netliğine Etkisi ve Sınıf Öğretmenlerinin Özerklik Desteği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 21, 29.09.2021

Burcu Çaylı , Sabahattin Deniz

Öz

Öğrenme, bireyin zihin sürecinde bazı değişikliklerin oluşması ile başlar. Bilişsel öğrenmeler, çocuğun yaşamında somut ve soyut birçok kavramın zihinsel netlik kazanması ile elde edilir. İlkokul sürecinde öğretmenler, öğrencilerinin zihinsel imaj gelişimlerini, uygun öğrenme koşulları sağlayarak ve nasıl öğrenmeleri gerektiğine rehberlik ederek destek olurlar. Bu bağlamda, çalışmamızın amacı, zihinsel imaj oluşturma öğretiminin ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin zihinsel imaj netlikleri üzerine etkilerini incelemek ve sınıf öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarını gerekli görme ve sergileme düzeylerini belirlemektir. Araştırmada öğrencilere yönelik yarı deneysel model ve sınıf öğretmenlerine yönelik tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmaya, ilkokul 3. sınıf düzeyinde 41 öğrenci ile 504 sınıf öğretmeni katılmıştır. Elde edilen bulgularda; öğrencilerin deney öncesi ve sonrası zihinsel imaj netlikleri, öyküleyici metni anlama düzeyleri anlamlı bir fark göstermemiştir. Sınıf öğretmenlerinin; cinsiyet, kıdem, çalıştıkları okulun sosyo-ekonomik düzeyi, okuttukları sınıf düzeyine göre öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında benzerlikler ve farklılıklar olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okuduğunu anlama, öğrenen özerkliği, özerklik desteği, zihinsel imaj netliği, zihinsel imaj oluşturma

Kaynakça

• Ağaçkıran Katırcı, Z. (2016) İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama başarılarının ve okuma hızlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Gaziantep. Erişim adresi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Akyol, H. (2016). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri, 8.Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Alkın-Şahin, S., Tunca, N. ve Oğuz, A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini ve eleştirel düşünmeyi destekleme davranışları. Route Educational and Social Science Journal, 2(1), 161-178. Erişim adresi http://www.ressjournal.com/Makaleler/19902706011%20Senar%20Alk%C4%B1n%20%C5%9Eahin.pdf
• Alvermann, D., Swafford, J., & Montero, M.K. (2004). Content area literacy instruction for the elementary grades. Boston: Pearson Education.
• Aydoğdu, C. (2009). Yabancı dil öğretiminde otonom öğrenme: neden ve nasıl?, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 68-74. Erişim adresi http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi8pdf/aydogdu_cihan.pdf
• Brooker, H.G. (2013). The effects of visual imagery and keyword cues on third-grade readers' memory, comprehension, and vocabulary knowledge. (Unpublished Doctoral Dissertation). Clemson University, School of Education: South Carolina, USA.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cai, Y., Reeve, J., & Robinson, D. T. (2002). Home schooling and teaching style: Comparing the motivating styles of home school and public school teachers. Journal of Educational Psychology, 94(2), 372–380. doi:10.1037//0022-0663.94.2.372
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. İstanbul: Edam Yayın.
• Çalışkan, M. (2016). Öğrenme sürecine etkin katılma: Öğrenme stratejileri ve yürütücü biliş. M. Yavuz (Ed.), Yeni Nesil Okul-Araştıran Okul içinde (s. 37-76). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çelenk, S. (2008). İlköğretim okulları birinci sınıf öğrencilerinin ilkokuma ve yazma öğretimine hazırlık düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8(1), 83-90. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/download/article-file/16607
• Duffy, G. (2009). Explaining reading: A resource for teaching concepts, skills and strategies (2nd ed.). New York, New York: Guilford.
• Durmuşçelebi, M. ve Çetinkaya, M. (2018). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğini destekleme ve sergileme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 330-348. doi: 10.26466/opus.356879
• Ekinci, N. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretme-öğrenme anlayışları ve öğrenen özerkliğini destekleyici davranışları arasındaki ilişkiler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (19), 1-16. Erişim adresi http://mjer.penpublishing.net/ files/10/manuscript/manuscript_301/mjer-301-manuscript-170055.pdf
• Fisher, R. W. (2007). The effect of guided mental imagery on the intrinsic reading motivation of fourth and fifth grade students. Unpublished doctoral dissertation, Widener University, Pennsylvania.
• Gambrell, L. B. & Bales, R. J. (1986). Mental imagery and the comprehension- monitoring performance of fourth-and fifth-grade poor readers. Reading Research Quarterly, 21(4), 454-464.
• Güneş, F. (2012). Eğitimde zihinsel bağımsızlık. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 1 (1), 3-21. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/download/article-file/43596
• Güvenç, H. (2011). Sınıf öğretmenlerinin özerklik destekleri ve mesleki özyeterlik algıları. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 17(1), 99-116. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/download/article-file/108211
• Holec, H. (1991). Autonomie de l’ apprenant: de l’enseignement a l’apprentissage. Education Permanente, 107-199.
• Jenkins, M. H. (2009). The effects of using mental imagery as a comprehension strategy for middle school students reading science expository texts. Doctoral dissertation, University of Maryland: Collage Park.
• Kaplan, A. (2016). Türkçe derslerinde anlama stratejileri kullanımının öğrencilerin okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeylerine etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Balıkesir.
• Keskin, H. K., Ay, Ş. ve Akıllı, M. (2016). Zihinsel imajları resmetmenin okuduğunu anlamaya etkisi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turic, 11(3), 1475-1484. https://www.researchgate.net/publication/301343617_
• Kocaarslan, M. (2015). Zihinsel imaj oluşturma öğretiminin 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerini geliştirmeye etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Kocaarslan, M., Akyol, H. ve Güneş, F. (2017). Zihinsel imaj oluşturma öğretiminin 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma tutumu ve zihinsel imaj netliği üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education), 32(1), 63-80. doi: 10.16986/HUJE.2016016670
• Macomber, C. B. (2001). The use of mental imagery and its relation to reading attitudes among fourth grade students. (Order No. 3004915). Retrieved from ProQuest Dissertations & Theses Global. (252098453). Retrieved from https://search.proquest.com/docview/252098453?accountid=15340
• Oakhill, J. ve Patel, S. (1991). Can imagery training help children who have comprehension problems? Journal of Research in Reading, 14(2), 106-115.
• Oğuz, A. (2013). Öğrenen özerkliğini destekleme ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2177-2194. doi: 10.12738/estp.2013.4.1870
• Oğuz, A. (2013). Teacher’s views about supporting learner autonomy. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1273-1297.
• Oğuz, A., Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Hatipoğlu, S. (2014). Öğretmenlerin eğitim inançları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1 (1), 37-78. Erişim adresi http://journals.firat.edu.tr/index.php/turk-jes/article/view/11/11
• Özkal, N. ve Demirkol, A. Y. (2014). Öğrenen özerkliğinin desteklenmesinin gerekliliğine ve sergilenmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Education Sciences, 9(3), 293-310. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/download/article-file/185363
• Özmantar, M. F., Bingölbali, E., Demir, S., Sağlam, Y., & Keser, Z. (2009). Değişen öğretim programları ve sınıf içi normlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2) 1-23.
• Pressley, M. (1976). Mental imagery helps eight-year olds remember what they read. Journal of Educational Psychology, 68 (3), 355-359.
• Razon, N. (1982). Okuma güçlükleri. Eğitim ve Bilim, 7(39), 1300-1337. Erişim adresi https://scholar.google.com.tr/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Razon%2C+N.+%281982%29.+Okuma+g%C3%BC%C3%A7l%C3%BCkleri.+E%C4%9Fitim+ve+Bilim%2C+7%2839%29%2C+1300-1337.&btnG=
• Reeve, J. (2009). Why teachers adopt a controlling motivating style toward students and how they can become more autonomy supportive. Educational Psychologist, 44(3), 159-175. doi: 10.1080/00461520903028990
• Rose, D. S., Parks, M., Androes, K., & McMahon, S. D. (2000). Imagery-based learning: Improving elementary students' reading comprehension with drama techniques. Journal of Educational Research, 94(1), 55-64.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sheveland, D.E. (1992). Development of the Sheveland Vividness of Imagery Questionnaire in Grades 3-6. Paper presented at the Annual Meeting of the National Reading Conference San Antonio, TX, December 2-5,1992. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED352634.pdf
• Şengül, M. ve Yalçın, S. K. (2004). Okuma ve anlama becerilerinin geliştirilmesine yönelik olarak hazırlanan bir model önerisi. Milli Eğitim Dergisi, 164 (4), 36-58.
• Uşun, S., Yakar, A. ve Kahya, O. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ve ortaokul branş öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarının incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi,5(5), 72-81. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/download/article-file/314356
• Yılmaz, K., Oğuz, A., Altınkurt, Y. (2017). Öğretmenlerin liderlik davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 659-675. doi: 10.16986/HUJE.2016016394
• Yorulmaz, A. ve Çokçalışkan, H. (2015, Mayıs). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. VII. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 666-676. ISBN - 978-605-60682-7-0