Cancer and Disability Retirement in Türkiye: A Processual Analysis of Forensic Medicine Reports

Yıl 2024, Cilt: 38 Sayı: 2, 135 - 142, 26.08.2024

Hüseyin Çağrı Şahin , Selin Selek , Ahmet Naim Namlı İbrahim Halil Özdemir , Özlem Saniye İçmeli

Öz

Objective: This study examines the evaluation of disability reports for cancer patients from a forensic perspective. It analyses the differences in assessment
between institutions and the factors that determine the acceptance or rejection of reports. The study results are intended for forensic experts, lawyers and health
professionals. The aim is to shed light on potential problems in the disability pension process for cancer patients and to contribute to legislation that ensures an
equitable approach.
Method: The data used in the study were obtained retrospectively by file review of cancer cases in which the opinion of the 3rd Specialised Board of Forensic
Medicine (3rd ATİK) of the Council of Forensic Medicine was requested by the court between 2019-2021 on whether the body had lost at least 60% of its physical
working capacity.
Results: The study analysed 195 cases where the 3rd ATİK was asked for an opinion on disability retirement. Of these cases, 65.6% were male, averaging 52.78
years, and 41.5% were between 50 and 60 years old. Most applications (87.2%) were made to the Labour Court. The study found a statistically significant correlation
between the presence of recurrence, metastasis and cancer stage and the decision of 3rd ATİK to reduce work capacity by 60%. The most common reasons were
lung, gastrointestinal and breast cancer. The reports received from Social Security Institution (SSI), Social Insurance Supreme Health Board (SISHB) and 3rd ATİK
for disability retirement showed that the decisions of SSI and SISHB mostly overlapped. However, the decisions of 3rd ATİK regarding the loss of 60% of physical
working capacity were significantly higher than those of the other institutions.
Conclusion: Recurrence and metastasis in cancer patients are important in assessing disability retirement. Differences in disability retirement decisions between
institutions may lead to loss of rights. Uncertainty and inconsistency in pension procedures for progressive diseases such as cancer prolong assessment processes
and cause economic and psychological difficulties for patients. Therefore, to ensure consistency between institutions and to standardise procedures, interinstitutional
cooperation should be established and a common implementation guide should be developed.

Anahtar Kelimeler

forensic medicine, cancer, disability retirement, Social Security Institution.

Türkiye'de Kanser ve Malulen Emeklilik: Adli Tıp Raporları Üzerinden Süreçsel Bir İnceleme

Öz

Amaç: Bu çalışma kanser hastalarının malulen emeklilik raporlarının adli tıp perspektifinden değerlendirilmesinin önemini ele alarak, kurumlar arası
değerlendirme farklılıkları ve raporların kabul ya da reddi için önemli olan faktörleri incelemektedir. Araştırmanın çıktıları adli tıp uzmanları, hukukçular ve
sağlık profesyonellerine yönelik olup, kanser hastalarının malulen emeklilik sürecindeki potansiyel sorunlara ışık tutmayı ve hakkaniyete dayalı bir yaklaşımın
benimsenmesini sağlayacak yasal düzenlemelerin yapılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Materyal ve Metod: Çalışmada kullanılan veriler 2019-2021 yılları arasında mahkeme tarafından beden çalışma gücünün en az %60’ını kaybedip kaybetmediği
hususunda Adli Tıp Kurumu Adli Tıp 3. İhtisas Kurulu’ndan (3. ATİK) görüş istenen kanser olguları retrospektif olarak dosya taraması ile elde edilmiştir.
Bulgular: Bu çalışmada, 3. ATİK’ten malulen emeklilik hususunda mütalaa istenen 195 olgu incelenmiştir. Olguların %65,6’sı erkek, yaş ortalaması 52,78 ve %41,5’i
50-60 yaş aralığındadır. Başvuruların %87,2’si İş Mahkemesine yapılmıştır. Nüks, metastaz varlığı ve kanser evreleri ile 3. ATİK’in beden çalışma gücünün %60’ını
kaybetme kararı arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. En sık akciğer, gastrointestinal ve meme kanseri nedeniyle başvuru yapılmıştır. Malulen emeklilik için
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu (SSYSK) ve 3. ATİK’ten alınan raporlarda SGK ile SSYSK kararlarının tamamen örtüştüğü
ancak 3. ATİK’in hastaların malulen emekliliğe hak kazandığına dair kararlarının diğer kurumlardan belirgin düzeyde daha fazla olduğu görülmüştür.
Sonuç: Kanser hastalarında nüks ve metastaz, malulen emeklilik değerlendirmesinde önem taşımaktadır. Kurumlar arasında malulen emeklilik kararlarındaki
farklılıklar, hak kayıplarına yol açabilir. Kanser gibi ilerleyici hastalıklar için malulen emeklilik süreçlerindeki belirsizlik ve tutarsızlıklar, yargılama süreçlerini
uzatmaktadır. Bu durum kanserle mücadele sürecinde olan hastalara ekonomik ve psikolojik zorluklar yaşatmaktadır. Sonuç olarak kararlardaki tutarlılığı
sağlamak ve süreçleri standardize etmek amacıyla kurumlar arası iş birliği yapılmalı ve ortak uygulama yönergesi hazırlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

adli tıp, kanser, malulen emeklilik, Sosyal Güvenlik Kurumu

Etik Beyan

Çalışmada Helsinki Deklerasyonu’na uyulmuş olup, kullanılan veriler için Adli Tıp Kurumu Başkanlığı Eğitim ve Bilimsel Araştırma Komisyonu’ndan 10/05/2022 tarih ve 2022/174 sayılı karar ile izin alınmıştır.

Kaynakça

• Lindbohm ML, Kuosma E, Taskila T, Hietanen P, Carlsen K, Gudbergsson S, Gunnarsdottir H. 2014. Early retirement and non‐employment after breast cancer. Psycho‐Oncology, 23(6), 634-641.
• Angın C. Sosyal güvenlik reformu, kamu personeli ve emeklilik. Ordu Üniv Sos Bilim Enst Sos Bilim Araş Derg. 2019;9(3):427-41.
• Sözen Ş, İnce H, Dikici F, Dıraçoğlu D, İnce N. Maluliyet (Meslekte Çalışma Gücü Kayıplarının) Hesaplanması. Klinik Gelişim. 2009;22(1):122-5.
• Türkiye Cumhuriyeti. 2659 sayılı Adli Tıp Kurumu Kanunu. Resmi Gazete. 20 Nisan 1982;17670.
• Ünal V, Baklacıoğlu F, Ünal EÖ, Çetinkaya Z, Demir M, Çağdır AS. Beden çalışma gücü kaybı değerlendirilen olgularda kurumlar arası karşılaştırma. Bull Legal Med. 2016;21(1):8-15.
• Tolunay T, Kaygusuz S, Keskinkılıç B, Özsarı S, Gökler ME, Türkyılmaz M, Oruç Hamavioğlu Eİ, Dündar S, Kavak Ergün A, Sevinç A, Tütüncü S. 2018 Türkiye Kanser İstatistikleri. Ankara: Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı; 2022.
• Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü. Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü. Ankara: Ulucan Matbaası; 1985.
• Türkiye Cumhuriyeti. Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği. Resmi Gazete. 3 Ağustos 2013;28727.
• Türkiye Cumhuriyeti. Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği. Resmi Gazete. 28 Eylül 2021;31612.
• Güzel D, Deligöz K. Uyap Bilişim Sisteminin Türk Yargi Sisteminde Kullanılmasının Toplam Kalite Yönetimi Açısından İncelenmesi Uyap. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014;4(7):63-78.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye İstatistik Kurumu 2021 Ölüm Nedeni İstatistikleri. 2023.
• Ertürk S, Ege B, Yemişçigil A, Aktaş EÖ. Maluliyet Oranı Saptanan Olguların Özellikleri. 1. Ulusal Adli Tıp Kongresi; 1998; İstanbul. İstanbul: Adli Tıp Kurumu Başkanlığı Yayınları; 1998. p. 139-42.
• Yener Z. Adli Tıp Kurumu 3. Adli Tıp İhtisas Kurulu'na Gönderilen Kanser Hastalarının Malulen Emeklilik Açısından Değerlendirilmesi [yayımlanmamış tez]. İstanbul: T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı; 2015.
• Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye İstatistik Kurumu 2021 İşgücü İstatistikleri. 2022.
• Türkiye Cumhuriyeti. İş Mahkemeleri Kanunu. Resmi Gazete. 4 Şubat 1950;7424.
• Mimeault M, Batra SK. New advances on critical implications of tumor- and metastasis-initiating cells in cancer progression, treatment resistance and disease recurrence. Histol Histopathol. 2010 Aug;25(8):1057-73. doi: 10.14670/HH-25.1057.
• Peteet, John R. "Cancer and the meaning of work." General hospital psychiatry 22.3 (2000): 200-205.
• Halpern MT, de Moor JS, Yabroff KR. Impact of pain on employment and financial outcomes among cancer survivors. Journal of Clinical Oncology, 2022; 40(1), 24.
• Altıntop Ç. Çalışma Gücü Kaybı İçin Adli Tıp Üçüncü İhtisas Kurulunda Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliğine Göre Karara Bağlanan Olguların Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliğine Göre Değerlendirilmesi [yayımlanmamış tez]. İstanbul: T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı; 2023.