Bir Üniversite Hastanesi Adli Psikiyatri Polikliniğinde Değerlendirilen Vakaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri

Yıl 2025, Cilt: 39 Sayı: 2, 174 - 183, 25.08.2025

Mehmet Murat Kırpınar , Ahmet Torun Sarp Yoldaş Ali Tarık Altunç Ömer Faruk Demirel

https://doi.org/10.61970/adlitip.1572337

Öz

Amaç: Adli psikiyatri poliklinik başvurularının değerlendirildiği çalışmalarda vesayet ve fiil ehliyetinden ziyade ceza sorumluluğu ile ilgili verilerin sıklıkla paylaşıldığı görülmektedir. Bu çalışmada bir üniversite hastanesi adli psikiyatri polikliniğine başvuran vakaların sosyodemografik ve klinik özelliklerinin incelenmesi ile başvuru sıklığı daha yoğun olan fiil ehliyeti ve vesayet kararlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntemler: Bir üniversite hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Adli Psikiyatri polikliniğine 01.01.2023 ile 01.06.2024 tarihleri arasında başvuranlar geriye dönük olarak incelenmiştir. Geliş sebeplerine göre gruplanan başvurular, demografik veriler, hastalara uygulanan test sonuçları sistem kayıtlarından toplanmıştır.
Bulgular: Toplam 475 olgu incelendiğinde, %72,6’sının fiil ehliyeti, %12,4’ünün vasi tayini, %3,4’ünün velayet, %1,1’inin ceza sorumluluğu için başvurduğu saptanmıştır. 345 kişinin %87’sine fiil ehliyetinin olduğu yönünde rapor düzenlendiği anlaşılmaktadır. Hukuki işlem yapma yeterliliği olmayanların büyük kısmında demans tespit edildiği görülmüştür. Hukuki işlem yapması uygun bulunmayanların sözel akıcılık testi ortalaması 26,2±10,3, standardize mini mental testi ortalaması 18,8±5,5 saptanmıştır. Fiil ehliyeti olanlar, olmayanlar ile karşılaştırıldığında Sözel Akıcılık, Standardize Mini Mental ve saat çizimi testlerinde istatistiksel anlamlı fark bulunmuştur (p < 0.01). Vesayet için başvuranların %37,3’ü demans, %18,6’sı organik beyin sendromu, %3,4’ü duygudurum bozukluğu, %6,8’i psikotik bozukluk, %27,1’i zihinsel yetersizlik tanısı ile değerlendirilmiş, %6,8’inde bir tanı tespit edilmemiştir.
Sonuç: Bu çalışma fiil ehliyeti ve vesayet gibi medeni hukukla ilişkili adli psikiyatrik değerlendirmelere yönelik az sayıdaki çalışmaya katkı sağlamaktadır. Çalışmamızın bir üniversite hastanesi adli psikiyatri polikliniği olarak kayıtlarda geliş sebeplerinin, sosyodemografik bilgilerin, muayene notlarının ve detaylı psikiyatri muayenelerini destekleyecek veriler sunan psikometrik test kayıtlarının da incelenebilmiş olması sebebi ile güncel literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

adli psikiyatri , Fiil ehliyeti , Medeni hukuk , Vesayet

Sociodemographic and Clinical Characteristics of Cases Evaluated in the Forensic Psychiatry Outpatient Clinic of a University Hospitals

Öz

Objective: Among the studies evaluating forensic psychiatry outpatient clinic applications, it is seen that the data regarding the criminal responsibility is frequently shared rather than the guardianship and the capacity to act. In our study, it was aimed to examine the sociodemographic and clinical characteristics of the cases admitted to a university hospital forensic psychiatry outpatient clinic and to examine the legal capacity and the guardianship decisions that are more frequent.
Methods: Those who applied to Forensic Psychiatry outpatient clinic of a university hospital Department of Psychiatry between 01.01.2023 and 01.06.2024 were examined retrospectively. Applications grouped according to the reason for their arrival, demographic data and test results applied to the individuals were collected from the records.
Results: The total of 475 cases were examined, it was determined that 72,6% of the cases applied for legal capacity, 12,4% for the appointment of a guardian, 3,4% for custody and 1,1% for criminal responsibility. It is understood that 87% of 345 people were reported to have the capacity to act. It has been observed that most of those who are not competent to take legal action are diagnosed with dementia. The verbal fluency test average of those who were not deemed appropriate to make legal transactions was 26,2 ±10,3, and the mini mental status examination test average was 18,8 ±5,5. A statistically significant difference was found in the Verbal Fluency, Mini Mental Status Examination and clock drawing test when those with capacity to act were compared to those without (p < 0.01). While 37,3% of those who applied for guardianship, were diagnosed with dementia, 18,6% with organic brain syndrome, 3,4% with mood disorder, 6,8% with psychotic disorder, 27,1% with mental retardation and no diagnosis was found in 6.8%.
Conclusion: This study contributes to the few current studies on forensic psychiatry evaluations related to civil law, such as legal capacity and guardianship. It is thought that our study will contribute to the current literature as a university hospital forensic psychiatry outpatient clinic data since the reasons for admission, sociodemographic data, examination notes and psychometric test records that provide data to support detailed psychiatric examinations could also be examined in the records.

Anahtar Kelimeler

Civil law , Forensic Psychiatry , Guardianship , Legal capacity

Kaynakça

• 1. Baz A, Tiryaki A, Kutlu G, Kocagöz K, Karagüzel E, Aykut D, Arslan F. Bir üniversite hastanesi psikiyatri polikliniğine başvuran adli olguların incelenmesi. Adli Tıp Dergisi. 2016; 30(3):207–10.
• 2. Ersoy MA, Zeyfeoğlu Y, Hancı İH, Coşkunol H. Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Kliniğinde 1999 Yılı İçinde Verilen Adli Raporların İncelenmesi. Adli Tıp Bülteni 1999; 4(2): 60-4.
• 3. Özcanlı T, Ortaköylü L. Adli psikiyatrik rapor düzenlenmesinde adli tıp uygulamaları. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel Dergisi. 2011;4(1):22-26.
• 4. Gregory R, Roked F, Jones L, Patel A. Is the degree of cognitive impairment in patients with Alzheimer’s disease related to their capacity to appoint an enduring power of attorney?, Age and Ageing, 2007 Sep;36(5):527–31.
• 5. Mizuno Y, Namba Y. Aging society and an adult guardianship system. Nihon Ronen Igakkai Zasshi. 2001 Sep;38(5):591-9.
• 6. Zietlow K, Dubin L, Battles A, Vitale C. Guardianship: A medicolegal review for clinicians. J Am Geriatr Soc. 2022 Nov;70(11):3070-9.
• 7. Giertz L, Emilsson UM, Vingare E. Family caregivers and decision-making for older people with dementia, Journal of Social Welfare and Family Law, 2019;41:3, 321-38.
• 8. Savrun BM. Türkiye’de adli psikiyatri uygulamaları. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel Dergisi. 2011; 4(1): 60-6.
• 9. Uygur N. Adli Psikiyatri Uygulama Kılavuzu. 3. Baskı. Ankara. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, 2018.
• 10. Tumaç, A. Normal Deneklerde, Frontal Hasarlara Duyarli Bazi Testlerde Performansa Yaş ve Eğitimin Etkisi. 1997 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 11. Güngen C, Ertan T, Eker E, Yasar R, Engin F. Reliability and Validity of The Standardized Mini Mental State Examination in The Diagnosis of Mild Dementia in Turkish Population. Türk Psikyatr Derg 2002; 13:273-281.
• 12. SS Can, ETÖ Kızıl, M Varlı, E Turan, T Atlı. Demans Hastalarında Üç Farklı Saat Çizme Testinin Türkçe Uyarlamalarının Psikometrik Özellikleri. Nöropsikiyatri Arşivi 2010; 47:91-95.
• 13.Karbeyaz K, Akkaya H, Gunduz T, Urazel B, Kokcuoglu M. The actual motion capability and civil competency reports edited for elderliness; Eskişehir experience. Turkish Journal of Forensic Medicine 2013;27(1):10-6.
• 14. Cesur E, Yıldırım Z, Taşdemir İ, Cansunar F. Neurocognitive disorder in forensic psychiatry: A retrospective single center study. Adli Tıp Dergisi 2021;35(3): 176-85.
• 15. Gökçeimam PŞ, Sünbül EA, Gökbakan AM, Özel ME, Kurban RD, Aşkin R. Bir psikiyatri dal hastanesi sağlık kuruluna vesayet uygunluğu açısından gönderilen kişilerin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2019;20(6): 627-34.
• 16. Ergun Karataş S. Retrospective analysis of the cases evaluated at Bursa Uludağ University medical faculty forensic psychiatry comittee between 2018-2021 (Unpublished Thesis). Bursa Uludağ University Medical Faculty Forensic Department, Bursa, 2023.
• 17. Aydoğdu Hİ, Askay M, Kırcı GS, Özer E. 18-65 Yaş Aralığındaki Kişilerde Hukuki Ehliyetin Değerlendirilmesi. The Bulletin of Legal Medicine. 2018 Aug;23(2):100-5.
• 18. Kocakaya H, Deniz Özturan D. Bir üniversite hastanesi psikiyatri polikliniğine adli yolla başvuran olguların retrospektif incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2023;25(2): 285-92.
• 19. Öztürk A, Deveci E, Soyuçok E, Yacı H, Aykut L. Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Eğitim Araştırma Hastanesindeki 18 aylık vesayet kararlarının incelenmesi (Poster Presentation). 50. Ulusal Psikiyatri Kongresi, 12-16 Kasım 2014, Turkey.
• 20. Cavlak M, Balseven AO, Akçan R, Yıldırım MŞ, Lale A, Heybet ER, Tümer AR. Assessment of legal capacity in the geriatric population: A retrospective study. Türk Geriatri Dergisi. Adli Psikiyatri Polikliniğinde Değerlendirilen Vakalar 2014;17(4):350-5.
• 21. Akıncı E, Oncu F, Ger C, Sabuncuoglu M, Kırmızı A, Eradamlar N. Clinical and sociodemographic characteristics that affect the recommendation for assignment of a legal representative in patients with bipolar disorder. Turkish Journal of Psychiatry. 2017;28(3):149-55.
• 22. Koç A, Parlak E. Diagnostic and sociodemographic characteristics of cases evaluated for criminal liability in the forensic psychiatry outpatient clinic: 6.5-Year retrospective study. Turkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine and Forensic Sciences. 2023;20(2): 115-23.
• 23. Polat S, Hocaoğlu Ç. Bir eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri polikliniğine yönlendirilen adli olguların değerlendirilmesi. Ortadogu Tıp Derg 2020; 12(2): 290-4.
• 24. Doğan M, Boylu ME, Saygılı S. Adli psikiyatride ceza sorumluluğu değerlendirmesi: Gözlem İhtisas Dairesinin yıllık analizi. Doğu Karadeniz Sağlık Bilimleri Dergisi, 2024;3(1):1-9.
• 25. Özkaptan MN, Özkaptan E, Boylu ME, Cansunar FN. Adli psikiyatri perspektifinden çocuk velayeti ve kişisel ilişki kurma: Sosyodemografik, klinik ve hukuki özelliklerin değerlendirilmesi. J For Med 2024;38(1):55−71.