Öğretmenlerin Örgütsel Farkındalık ve Güven ile Örgütsel Etkililik Düzeyi Algıları

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 60 - 73, 27.12.2021

Kadir Yılmaz Ruhi Sarpkaya

Öz

Bu araştırmada; öğretmenlerin örgütsel güven algılarının ve örgütsel farkındalık düzeylerinin, okulların etkililik düzeylerine etkisi araştırılmıştır. Araştırma yöntemi olarak nicel araştırma yöntemlerinden genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini; 2013-2014 öğretim yılında Aydın Merkez İlçede Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan 370 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmanın verileri Okul Farkındalık Ölçeği, Okula Güven Ölçeği, Okul Etkililiği Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ile elde edilmiştir. Öğretmenlerin okula güven algıları ile okul farkındalığına ilişkin algıları arasında bir ilişki olup olmadığının test edilmesi amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayıları hesaplanmış. Öğretmenlerin okula güven ve okul farkındalığına ilişkin algılarının, okul etkililiğine ilişkin algıları üzerine bir etkisi olup olmadığının çözümlenmesi amacıyla basit ve çoklu regresyon kullanılmıştır. Araştırmanın temel problem cümlesi kapsamında öğretmenlerin okula güven ve okul farkındalığına ilişkin algılarının, okul etkililiğine ilişkin algıları üzerine bir etkisinin olup olmadığına ilişkin bulgular incelendiğinde, öğretmenlerin meslektaşlara ve öğrenci ve veliye güven algıları ile okul müdürüne ilişkin farkındalık algılarının, öğretmenlerin okul etkililiğine ilişkin algılarını anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin okul müdürüne güven algıları ile meslektaşlara güven algıları arasında; öğretmenlerin okul müdürüne güven algıları ile öğrenci ve veliye güven algıları arasında ve öğretmenlerin meslektaşlara güven algıları ile öğrenci ve veliye güven algıları arasında pozitif yönde ve zayıf düzeyde bir ilişkinin olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul etkililiği, Örgütsel farkındalık, Örgütsel güven

Destekleyen Kurum

Adnan Menderes Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeler Birimi

Proje Numarası

EĞF- 14007

Teachers’ Perceptions of Organizational Mindfulness, Trust and Organizational Effectiveness Levels

Öz

This study was carried out to determine the effect of organizational trust and organizational mindfulness levels of schools on organizational effectiveness levels of schools based on teachers’ perceptions. Relational comb model was used. The sample group of the study consisted of 370 teachers who work in kindergartens, primary, secondary and high schools depending on Aydın City Center District National Education Directorate during the academic year of 2013-2014. The data were collected by Organizational Mindfulness Scale, Organizational Trust Scale, School Effectiveness Index. The data for determining the effect of organizational trust and organizational mindfulness levels of schools on organizational effectiveness levels of schools based on teachers’ perceptions were analyzed using simple and multiple regression. Pearson Product Moment Correlation Coefficients were calculated to test whether there was a relationship between teachers' perceptions of school trust and school mindfulness. According to the results, when the effect of organizational trust and organizational mindfulness levels of schools on organizational effectiveness levels of schools based on teachers’ perceptions were examined and there is a significant difference of teachers’ perceptions about trust in principal, trust in colleagues, trust in clients dimensions and principal mindfulness, faculty mindfulness on school effectiveness level. When the effect of organizational trust and organizational mindfulness levels of schools on organizational effectiveness levels of schools based on teachers’ perceptions were examined, it was seen that there is a significant difference of teachers’ perceptions about trust in principal, trust in colleagues, trust in clients dimensions and principal mindfulness, faculty mindfulness on school effectiveness level.

Anahtar Kelimeler

School effectiveness, Organizational mindfulness, Organizational trust

Proje Numarası

EĞF- 14007

Kaynakça

• Ada, S. ve Baysal, N. A. (2012) Türk eğitim sistemi ve etkili okul yönetimi. Ankara: Pegem akademi.
• Asunakutlu, T. (2002). Örgütsel güvenin oluşturulmasına ilişkin unsurlar ve bir değerlendirme. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 55-67.
• Brewster, C. & Railsback, J. (2003). Building trusting relationships for school improvement: implications for principals and teachers, Northwest Regional Educational Laboratory, By request series, 1 Mayıs 2013 tarihinde https://educationnorthwest.org/sites/default/files/trust.pdf adresinden edinilmiştir.
• Costa, A. C. (2003). Work team trust and effectiveness, Personnel Review, 32(5), 605 – 622. Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: Etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 114-134. Cameron, K. & Tschirhart, M.(1992). Postindustrial environments and organizational effectiveness in colleges and universities.Journal of Higher Education, 63(1), 87-108.
• Cameron, K. & Smart ,J. (1998). Maintaining effectiveness amid downsizing and decline in institutions of higher education, Research in Higher Education,39 (1), 65-86.
• Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: Etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 114-134.
• Çubukçu, Z. ve Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 16, 121-136.
• Daft, R. L. (2008). Organization Theory and Design. (10.Baskı). South-Western Cengage Learning.
• Dernbecher, S., Risius, M., & Beck, R. (2014). Bridging The Gap - Organizational Mindfulness and Mindful Organizing in Mobile Work Environments. In Proceedings of the 22nd European Conference on Information Systems (ECIS 2014); Tel Aviv, Israel.
• Dinç S. (2007). Örgütsel güven yaratmada örgüt kültürünün rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergeneli, A. (1995). Örgütsel etkililik kriteri olarak lider davranışının örgütsel iklim ile ilişkisi: görev karmaşıklığı bakımından farklılaşan iki örgüte ilişkin bir uygulama. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 50(1), 187-199.
• Goddard, R. D., Tschannen-Moran, M., & Hoy, W. K. (2001). A multilevel examination of the distribution and effects of teacher trust in students and parents in urban elementary schools. The Elementary School Journal, 102, 3-17.
• Helvacı M. A. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Hesapçıoğlu M. (2006). Eğitim kurumlarında kalite olgusu ve kalite güvence sistemleri. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 23, 143-16.
• Hoy, W. K. & Ferguson, J. (1985). A theoretical framework and exploration of organizational effectiveness in schools. Educational Administration Quarterly, 21, 117-134.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2013). Educational administration: Theory, research, and practice. New York: McGraw-Hill.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools/healthy schools: Measuring organizational climate. Beverly Hills, CA: Sage.
• Hoy,W. K. & Tschannen-Moran, M. (2003). The conceptualization and measurement of faculty trust in schools: The omnibus t-scale. In W. K. Hoy & C. Miskel (Eds.), Theory and research in educational administration (pp. 181-208). Greenwich, CT: Information Age.
• Hoy, W. K., Gage, C. Q., & Tarter, C. J. (2004). Theoretical and empirical foundations of mindful schools. In W. K Hoy and C. Miskel (Eds.), Educational administration, policy, and reform: Research and measurement (pp. 305-335). Greenwich, CN; Information Age.
• Hoy, K, W., Gage, C, Q. & Tarter, J, C. (2006). School mindfulness and faculty trust: necessary conditions for each other? Educational Administration Quarterly, 42(2), 236-255.
• İşcan Ö. F., ve Sayın, U., (2010) Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(4), 195-216.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. baskı). İzmir: Nobel Yayınevi.
• Kearney, W. S., Kelsey, C., & Herrington, D. (2013). Mindful leaders in highly effective schools: a mixed-method application of Hoy’s M-scale. Educational Management Administration & Leadership, 41(3), 316–335.
• Küskü, F. (1999). Yöneten yönetilen ilişkisinde güven: amprik bir inceleme. Amme İdaresi Dergisi. 32(1), 135-151.
• Langer, E. & Moldoveanu, V. (2000). The construct of mindfulness. Journal of Social Issues, 56(1), 1-9.
• Lezotte, L. (1991). Correlates of effective schools: The first and second generation. Okemos, MI: Effective Schools Products, Ltd.
• Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2010). Örgütsel güven. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Eds.), Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 261-273). Ankara: Pegem Akademi.
• Nayır, F. K. (2012). Örgütsel Etkililiğin Psikolojik Temelleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 197-208.
• Özdemir, S., ve Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 266-282.
• Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M., ve Cömert, M. (2006). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Algıları. Ege Eğitim Dergisi 7(1), 103–124.
• Patrick, B. F., Laura, L. B. B., & Curt, M. A. (2006). Trust-effectiveness patterns in schools. .Journal of Educational Administration, 44(2), 122 – 141.
• Ray, J. L., Baker, L., & Plowman, A. D. (2011). Organizational Mindfulness in Business Schools. Academy of Management Learning & Education, 10(2), 188–203.
• Rotter, J. B. (1967). A new scale for the measurement of interpersonal trust. Journal of Personality, 35, 651-665.
• Rousseau, M. T., Stikin, S. B., Burt, S. B., & Carmerer, C. (1998). Not so different after all:across-discipline view of trust. Academy of Management Review, 23(3) 393-404.
• Sabel, C. F. (1993). Studied trust: building new forms of cooperation in a volatile economy. American Psychologist, 35, 1-7.
• Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı. Ankara: Yorum Matbaası.
• Topaloğlu, I. G. (2010). İşgörenlerin adalet ve etik algıları açısındanörgütsel güven ile örgütsel bağlılık ilişkisi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Toprak, O. (2006). Örgütsel güvenin performans üzerindeki etkisi ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Tschannen-M. M., & Hoy, W.K. (1998). Trust in schools: A conceptual and empirical analysis. Journal of Educational Administration, 36(4), 334-352.
• Tschannen-M. M., & Hoy, W. K., (2000). A multidiscipliniary analiysis of the nature, meaning and measurement of trust. Review Of Educational Research, 71, 547-593.
• Tüzün, K. İ. (2007). Güven, örgütsel güven ve örgütsel güven modelleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13, 93-118.
• Uline, C. L., Miller, D. M. & Tschannen-Moran, M. (1998). School Effectiveness: The Underlying Dimensions. Educational Administration Quarterly, 34(4), 462-483.
• Ülker, G. (2008) Çalışanların örgütsel adalet algılamalarının yönetici ve örgüte duyulan güven üzerindeki etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 188-208.
• Wachira F. N., Gakure R.W., Orwa G. (2012). The effect of ‘human resource development professionals expertise’ on effectiveness of management development in the civil service of Kenya. International Joynal Of Business And Social Research, 2(6 ), 217-225.
• Weick, K. E., Sutcliffe, K. M., & Obstfeld, D. (1999). Organizing for high reliability: Processes of collective mindfulness. In R. S. Sutton & B. M. Staw (Eds.), Research in organizational behavior (pp. 81–123). Stanford: Jai Press.
• Weick, K. & Sutcliffe, K. M. (2006). Mindfulness and the quality of organizational attention. Organization science, 17(4), 514-524.
• Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 15(59), 471-490.
• Yükçü, S. ve Atağan, G. (2009). Etkinlik, etkililik ve verimlilik kavramlarının yarattığı karışıklık. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 1-13.