1830 – 1842 YILLARI ARASINDA NÜFUS DEFTERLERİ KAPSAMINDA ÖDEMİŞ VE KÖYLERİ

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 3, 307 - 321, 28.12.2017

Mehmet Başaran

https://doi.org/10.30803/adusobed.349447

Cited By: 3

Öz

Osmanlı
devletinde ilk genel nüfus sayımı, M. 1831 / H. 1246 yılında uygulanmaya
başlamıştır. II. Mahmut’un 1826 yılında Yeniçeri Ocağı'nı kaldırması ile
birlikte Müslüman gençlerden meydana gelen Asakir-i Mansure-i Muhammediye
kurulmaktaydı. Böylece, orduya yeniden gereksinim duyulan erkek nüfusun nitelik
ve niceliklerinin ortaya konulması gerekmekteydi. Bu nüfus sayımının bir başka
nedeni de halktan alınacak vergileri hesaplamaktı. 1831 yılı ile başlatılan
nüfus sayımı, Müslim ve gayri Müslim erkek nüfusu birlikte içeren ilk nüfus
sayımı olmuştur. 1831 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından sonra değişik
tarihlerde bölgesel veya genel nüfus sayımları yapılarak, kayıtların güncel
tutulmasına çalışılmıştır.

Bu
çalışmada İzmir Sancağı Ödemiş Kazası merkez olmak üzere, Bademiye, Adagide,
Balyanbolu köyleri ve buraya bağlı mahallelere ait 1831, 1835 ve 1846 yılları
arasında yapılan nüfus sayımlarını içeren 7 defterdeki Müslim ve gayr-i Müslim
nüfusun nicelik ve niteliklerine ait veriler değerlendirilecektir.   Erkek nüfus genelinde ortaya konulan bu
sayımlar, yaş, meslek ve özürlülük gibi verileri de ortaya koymaktadır. Aynı
zamanda hane reisi ve erkek çocuk kapsamından yola çıkılarak, gizli durumda
bulunan ve göz ardı edilen kadın nüfusu da ortaya çıkarılarak, genel bir nüfus
yapısı belirlenmeye çalışılacaktır. Nüfus defterlerindeki veriler tablo ve
grafiklerle de desteklenerek 19. yüzyılın ilk yarısında önemli bir konuma sahip
olan Ödemiş bağlamında Ege Bölgesinde kırsal bir alanın yaşamı ile ortaya
çıkartılmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

İzmir, Nüfus Sayımı, Ödemiş Kazası

Kaynakça

• KAYNAKÇA A. Arşiv Kaynakları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Defter Katalog No: NFS. d.. 03039 NFS. d.. 03040 NFS. d.. 03041 NFS. d.. 03042 NFS. d.. 03043 NFS. d.. 03044 NFS. d.. 03045 B. Araştırma Eserler ve Makaleler AYDIN, Mahir. “Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri 28-30 Haziran 1989, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 81. GÜMÜŞÇÜ, Osman. XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazası’nda Yerleşme ve Nüfus, Ankara. 144. GÜRAN, Tevfik. “Ondokuzuncu Yüzyıl Ortalarında Ödemiş Kasabasının Sosyo-Ekonomik Özellikleri”, İÜİF, Ord. Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkana Armağan Özel Sayısı, İstanbul. 301-319. KARAL, Enver Ziya.(1943) Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını, Ankara, 18-19. KARPAT, Kemal H. Osmanlı Nüfusu 1830-1914, (çev. Bahar Tırnakçı), Timaş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 62. ÖZCAN, Selim. “XIX. Yüzyılın Ortalarında Sinop'taki Gayrimüslimlerin Sosyal ve Ekonomik Yapısı”, OTAM, S. 30, Ankara. 166-167. ÖZTÜRK, Mustafa. “1616 Tarihli Halep Avarız-Hane Defteri”, Ankara Ünv., OTAM 8, Ankara. 251. ÖZTÜRK, Mustafa. “1844 Tarihli Halep Nüfus Defterine Göre Urfa’da Gayr-i Müslim Nüfus ve Sanatları”, Harran Üniversitesi Halk Kültüründe İktisat ve Ticaret Uluslararası Sempozyumu, Şanlıurfa, 28-30 Nisan 2012. 1. YAVUZ, Behiç Galip, Ödemiş İlçesinin Tarihi, http://www.odemis.bel.tr/odemis/odemis-tarihi.html