Klâsik Edebiyat Bağlamında Kutadgu Bilig’de Bilgi Temelinde Söz

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 32 - 41, 31.12.2019

Ömer İnce

Öz

Kutadgu Bilig
içeriği itibariyle çok yönlü bir eserdir. Bu eser, yalnızca Türk Edebiyatı
Tarihi bakımından değil, aynı zamanda Türk toplum hayatı, Türk dil ve kültür
arkeolojisi ve Türk devlet felsefesi açısından da önemli bir kaynaktır.
Karahanlılar (840-1212) döneminde Balasagunlu Yusuf Has Hacib (d.1019- Ö.?)
tarafından yazılmış olan eser, “Tabgaç Buğra Karahan Ebû Ali Hasan b. Süleyman
Arslan Karahan” namına yazılmış ve kendisine (M.1069/1070) sunulmuştur. Bu eser
İslâmiyet sonrası Türk Dili ve Edebiyatının şaheserlerinin ilkidir. Edebiyat
tarihinde bu nitelikte eser sayısı fazla değildir. Fuat Köprülü’ye göre, bir
eserin şaheser sayılabilmesi için, yüzyıllarca önem ve değerini muhafaza edip,
kendinden sonra gelen sanatkârlarca da takip ve taklit edilmesi gerekir.
Kutadgu Bilig’e bu özelliği itibariyle baktığımız zaman, eserin bu nitelikleri
taşımakta olduğu görülür. Türk Dili ve Edebiyatı tarihi açısından önemli olan
bu eser, kültür tarihi açısından da oldukça önemli bir yere sahiptir. Ancak
vurgulanan özellik ve önemi itibariyle Kutadgu Bilig’in ele alıp sunduğu
konular, günümüz dil ve kültür hayatında yeterince öne çıkarılamamıştır. Bu
sebeple eserin hak ettiği önemli ve itibarlı yerini bulduğunu söylemek oldukça
zordur. Bu eserle Yusuf Has Hacib her yaşta ve her yerde insanı eğitmeyi
hedeflemiştir. Eğitim; bilgi ve davranışın ideal bir sentezidir. Eğitim ve
bilgi kişinin konuşmasında, davranışlarında görülüp gözlenen bir olgudur. Yusuf
Has Hacib, bu eseriyle ideal olarak kurguladığı eğitimli, mutlu ve huzurlu
insanlardan oluşan bir toplum için bireylere öğretilmesi gereken pek çok
bilgiyi özünde barındıran bu eserinde konuşmaya özel bir yer vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Konuşma eğitimi, Kutadgu Bilig, Klâsik edebiyat

Kutadgu Bilig in The Context of Classical Literature

Öz

Kutadgu Bilig is a versatile
work in terms of content.  This work is
an important source not only for the history of Turkish Literature but also for
Turkish community life, Turkish language and culture archeology and Turkish state
philosophy. The work written by Balasagunlu Yusuf Has Hacib (d.1019- Ö.?) In
the period of Karahanlılar (840-1212), 19 Tabgaç Buğra Karahan Abu Ali Hasan b.
Suleyman Arslan was written on behalf of Karahan and presented to him (M.1069 /
1070). This work is the first of the masterpieces of Turkish Language and
Literature after Islam. The number of works of this nature is not much in the
history of literature. According to Fuat Köprülü, in order for a work to be
considered a masterpiece, it should be followed and imitated by the artisans
who keep the importance and value for centuries. When we look at Kutadgu Bilig
according to this feature, it is seen that the work carries these qualities.
This work, which is important for the history of Turkish Language and
Literature, has a very important place in terms of cultural history. However,
in terms of its emphasized feature and importance, Kutadgu Bilig's topics
cannot be put forward enough in today's language and cultural life. For this
reason, it is very difficult to say that the work found its important and
reputable place.

 With this work Yusuf Has Hacib aims to educate
people of all ages and everywhere. Education; It is an ideal synthesis of
knowledge and behavior. Education and knowledge are observed and observed in a
person's speech and behavior. Yusuf Has Hacib gave a special place to talk in
this essay, which contains a lot of information that should be taught to
individuals for a society consisting of educated, happy and peaceful people,
which he has ideally constructed with this work.

Anahtar Kelimeler

Kutadgu Bilig, Speech education, Classical literature

Kaynakça

• ARAT, R. R. (1979). Kutadgu Bilig I (Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan), II. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ARAT, R. R. (1985). Yusuf Has Hâcib Kutadgu Bilig II Çeviri, III. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• BAŞER, S. (1990). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• CAFEROĞLU, A. (1974). Türk Dili Tarihi, Cilt II, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• DİLAÇAR, A. (1988). Kutadgu Bilig İncelemesi, II. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İNALCIK, H. (1966). Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri, (Reşit Rahmeti Arat İçin), 259-271, Ankara.
• KAFESOĞLU, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• KARA, M. (1990). Bir Başka Açıdan Kutadgu Bilig, I. Baskı, Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
• KÖPRÜLÜ, M. F. (1966). Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl Edebiyat Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• KÖPRÜLÜ, M. F. (1980). Türk Edebiyatı Tarihi, II. Baskı, İstanbul: Akçağ Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, M. F. (1981). Türk Edebiyatı Tarihi, III. Baskı, İstanbul: Akçağ Yayınları.