Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemine Giriş Kararlarını Etkileyen Faktörler ve 2017 Sonrası Sistemde Yapılan Düzenlemeler

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 115 - 137, 30.06.2020

İstem Köymen Keser , İpek Deveci Kocakoç , Uluçay Hakan

Öz

Türkiye’de 2001 tarihinde yürürlüğe giren Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda bireysel emeklilik sistemine katılımı arttırmak amacıyla belirli aralıklarla yeni düzenlemeler yapılmaktadır. 2013 yılından itibaren devlet katkısı getirilmiş ve 2017 yılından itibaren de otomatik katılım devreye girmiştir. Bununla birlikte katılım halen dünya standartlarının çok altında kalmaktadır. Bu çalışmada 2017 sonrası sisteme katılımı arttırmak için yapılan düzenlemelerin incelenmesi ve bunun yanında bireylerin sisteme katılma ve katılmama sebeplerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, bireylerin sisteme giriş kararlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesinde birebir görüşme yönteminden yararlanılmıştır. Tüm yığını temsil etmesi bakımından bu görüşmeler farklı illerden farklı demografik özelliklere sahip bireylerle gerçekleştirilmiştir.
Araştırma sonucunda; bireysel emeklilik sistemine katılma sebebinin öncelikli olarak, gelecek için uzun süreli birikim yapma isteği olduğu görülmüştür. Bireysel emeklilik sistemine dahil olan bireylerden büyük çoğunluğu emekli oluncaya kadar sistemde kalmayı düşünmekte, yaklaşık yarısı için ise sisteme girişte devlet katkı payının etkisi olduğu görülmektedir. Bireylerin geliri arttıkça, bireysel emeklilik sistemine daha çok dahil olmakta, ayrıca bireysel emeklilik sistemine dahil olan bireylerden özellikle evlilerin sistemde uzun süre kalmak istediği görülmektedir. BES’e dahil olmama sebepleri arasında ise en çok öne çıkan beklenildiği gibi gelir yetersizliği ve sisteme olan güvensizliktir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Emeklilik Sistemi, Otomatik Katılım

Kaynakça

• Aydın, A.E. ve Selçuk, E.A. (2017). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemine Katılım Kararını Etkileyen Faktörler. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(632), 27-37.
• Büyükkara, G. ve Balcı, H. (2014). Bireysel Emeklilik Sisteminde Eski ve Yeni Teşvik Düzenlemeleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İİBF Dergisi,1(1), 1-17.
• Ceylan, Z., Gürsev, S.ve Bulkan, S. (2017). İki Aşamalı Kümeleme Analizi ile Bireysel Emeklilik Sektöründe Müşteri Profilinin Değerlendirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10(4), 475-485.
• Çıltık, M.M. (2010). Türkiye‘de Bireysel Emeklilik Sistemi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Çömlekçi, İ. ve Gökmen, O. (2017). Bireysel Emeklilik Sistemine Katılmada Etkili Olan Faktörler: Tr42 Bölgesinde Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 579-588.
• Demirpehlevan, B. (2010). Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Erişim adresi: http://acikerisim.istanbul.edu.tr/bitstream/handle/123456789/30669/45955.pdf
• Elkatmış, M.A. (2012). Bireysel Emeklilik Sistemi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• EGM (Emeklilik Gözetim Merkezi) .Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporu, Ankara, Erişim: 21.01.2018, http://www.egm.org.tr/?sid=70.
• Gülay, T., Işık, M. ve Öztürk, M. (2017). Türki̇ye’de Bi̇reysel Emekli̇li̇k Si̇stemi̇ ve Akademi̇syenleri̇n Otomati̇k Katılıma Bakış Açılarına İli̇şki̇n Bi̇r Anali̇z: Süleyman Demi̇rel Üni̇versitesi Örneği. İş ve Hayat, 6, 179-205.
• İlgin Uyar, H. (2012), Bireysel Emeklilik Sistemi İle Ekonomik Göstergeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Mali Çözüm, Mart-Nisan 2012.
• İşbilen, E. (2008). Bireysel Emeklilik Sistemi ve Türkiye Uygulaması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İşcan, C.C. ve Aydın, A.E. (2018). Zaman Tercihi, Hazzın Ertelenmesi ve Bireysel Emeklilik Kararları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 443-458.
• İşseveroğlu G. ve Hatunoğlu, Z. (2012). Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin Makro Ekonomik Dinamiklere Etkisi Kapsamında Swot Analizi. Muhasebe Finansman Dergisi, 13(56), 155-174.
• Kafesoğlu, C. (2016). Yine Yeni BES. Akıllı Yaşam Dergisi, 6(65).
• Kendir, A. (2014). Son Düzenlemeler Çerçevesinde Türkiye Finansal Piyasaları (Yüksek Lisans Tezi Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/1043080
• Keskingöz, H. (2016). Türkiye’de Yaşanan 2008 Ekonomik Krizinin Yoksulluk ve Emeklilik Kararları Üzerine Etkisi. SGD Sosyal Güvenlik Dergisi, 6(1), 126-158.
• Oktayer, N. ve Oktayer, A. (2007). Özel Emeklilik Fonlarının Finansal Piyasaların Gelişimine Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(2), 55-80.
• Öztürk, Y. (2010) Dünyada ve Türkiye’ de Bireysel Emeklilik Sistemi: Türkiye Performansı Üzerine Değerlendirmeler (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik .( 2018, 27 Aralık) .Resmi Gazete 30638. Erişim Adresi : www.resmi.gazete.gov.tr.
• Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik . (2019,29 Haziran). Resmi Gazete 30616, Bireysel, Erişim Tarihi : 29.06.2019, www.resmi.gazete.gov.tr.
• Sarıoğlu E.S. (2016). Kararsız BES Katılımcısının İlk Adresi: Standart Fonlar. Akıllı Yaşam Dergisi, 5(62),60-61.
• Şener, O. ve Akın, F. (2010). Özel Emeklilik Fonları ve Türkiye’de Bireylerin Bireysel Emeklilik Sistemine Giriş Kararlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29(2), 291-321.
• T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı .Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporları, Türkiye’de Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Faaliyetleri Hakkında Rapor, Erişim Tarihi:08.02.2017, Erişim adresi: https://www.hmb.gov.tr/sigortacilik-ve-ozel-emeklilik-raporlari
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, Onuncu Dönem Kalkınma Planı (2014-2018). (2012). Sosyal Güvenlik Sisteminin Sürdürülebilirliği Özel İhtisas Komisyon Raporu. Ankara.
• TSB (Türkiye Sigorta Birliği) Erişim Tarihi:20.06.2017, http://www.tsb.org.tr/resmi-istatistikler
• Yıldırım, İ. (2011). Türkiye‘de Sosyal Güvenlik Sistemi ve Bireysel Emeklilik. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.