Republic Day Celebrations in Afyonkarahisar (1934-1948

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 52 - 77, 29.12.2024

Ahmet Tunç

https://doi.org/10.30803/adusobed.1560921

Öz

After the victory of the War of war of liberation Independence, the Republican regime was declared on October 29, 1923. The Republic an regime was received mostly positively by the Turkish public. This regime was celebrated as a feast festivity all over the country. In 1924, the Republic regime, which was not yet accepted as an official holiday, was celebrated in a holiday atmosphere throughout the country with the support of the state. The day the Republic was declared, it was accepted as the national feast of the Turkish State with a law passed in the session of the Parliament on April 19, 1925. Since 19 April 1925, 29 October Republic Day has been celebrated in representative offices at domestically and abroad. The public of Afyonkarahisar welcomed the declaration of the Republic with great joy. As in all countries, Republic Day celebrations in Afyonkarahisar were implemented within a certain plan and program framework within the scope of the instructions sent from the CHP central organization. Efforts were made to make the feast celebration ceremonies held in Afyonkarahisar more comprehensive than the previous year, and a visual feast atmosphere began to be created throughout the celebrations in provinces, towns and villages. Afyonkarahisar administrators took care to participate in the public’s feast celebrations and tried to make the nation adopt the new regime and the innovations made by this regime by ensuring state-public fusion. The subject of this study is Republic Day Celebrations in Afyonkarahisar. Information was given about how the Republic Day celebrations were held in Afyonkarahisar between 1934 and 1948, what kind of programs were applied in the ceremonies, and the essence of the programs. It was tried to determine the approach of the people of Afyonkarahisar to the celebrations and the importance of the celebrations in the eyes of the public. The subject was examined using the information reflected in the Afyonkarahisar press between 1934 and 1948, research works and archive documents.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, Celebration, Ceremony, Republican People’s Party, Republic Feast, Republic.

Afyonkarahisar’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934 1948)

Öz

Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasından sonra 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet rejimi ilan edilmiştir. Cumhuriyet rejimi Türk kamuoyunda büyük ekseriyetle pozitif karşılanmıştır. Bu rejim tüm ülkede bayram şöleni şeklinde kutlanmıştır. 1924 yılında henüz resmi bayram olarak kabul edilmeyen cumhuriyet rejimi devletin desteğiyle ülke genelinde bir bayram havası içerisinde kutlanmıştır. Cumhuriyetin ilan edildiği gün, Meclis’in 19 Nisan 1925 tarihindeki oturumunda çıkarılan bir kanunla Türk Devleti’nin ulusal bayramı kabul edilmiştir. 19 Nisan 1925 tarihinden itibaren 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı yurtiçinde ve yurtdışındaki temsilciliklerde kutlanmıştır. Afyonkarahisar halkı Cumhuriyetin ilanını büyük bir sevinçle karşılamıştır. Tüm ülkede olduğu gibi Afyonkarahisar’da da Cumhuriyet Bayramı kutlamaları CHP merkez teşkilatından gönderilen talimatnameler doğrultusunda belirli bir plan ve program çerçevesi içerisinde uygulanmıştır. Afyonkarahisar’da yapılan bayram kutlama törenlerinin bir önceki yıla göre daha kapsamlı olması için çaba sarf edilerek vilayetlerde, kasabalarda, köylerde kutlamalar boyunca görsel bir şölen atmosferi oluşturulmaya çalışılmıştır. Afyonkarahisar şehrinin idarecileri, halkın bayram kutlamalarına katılmasına özen göstermiş ve devlet-halk kaynaşmasının sağlanarak yeni rejimi ve bu rejimin yapmış olduğu yenilikleri millete benimsetmeye çalışmıştır. Bu çalışmanın konusu Afyonkarahisar’da Cumhuriyet Bayramı kutlamalarıdır. 1934-1948 tarihleri arasında Afyonkarahisar’da Cumhuriyet Bayramı kutlamalarının nasıl gerçekleştirildiği, törenlerde ne çeşit programların uygulandığı, programların özü hakkında bilgiler verilmiştir. Afyonkarahisar halkının kutlamalara yaklaşımı ve kutlamaların kamuoyu nezdindeki önemi tespit edilmeye çalışılmıştır. Konu, 1934-1948 yılları arasındaki Afyonkarahisar basınına yansıyan bilgiler, tetkik eserler ve arşiv belgelerinden faydalanarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, Cumhuriyet Bayramı, Kutlama, Tören, Cumhuriyet Halk Partisi.

Kaynakça

• Arşivler Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Resmi Yayınlar Düstur
• Resmi Gazete TBMM Zabıt Ceridesi
• Süreli Yayınlar Demokrat Afyon Gazetesi Duyum Gazetesi Haber Gazetesi Sadakat Gazetesi Taşpınar Dergisi Tetkik Eserler
• Ahmad, F. (2019) Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 6. Baskı. İstanbul. Afyon Cumhuriyetin 15 Yılı İçinde, İstanbul, Tan Matbaası, 1938.
• Albayrak, H. (1987) “Osmanlı’dan Cumhuriyete Milli Bayramlar” Tarih ve Toplum Dergisi, Cilt 8, S. 43, s.31-38.
• Akbulut, D. A. (2002) “İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi Ve Cumhuriyetin İlanı” Türkler Ansiklopedisi Cilt. 16, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, s.332-337.
• Akbulut, D. A. (1995). “Samsun’un ‘Gazi Günü’ Ya Da 19 Mayıs Bayramı”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XI, S. 33 (Kasım), s.771-779.
• Anılarda Afyonkarahisar, (Hazırlayan. Muzaffer Uyan), Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayını.
• Aslan, D. A. (2011). Cumhuriyet’in Törensel Meşruiyeti:Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Milli Bayramlar (1923-1938), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Baykara, T. (2006). Atatürk Ve XX. Yüzyıl Türk Tarih Araştırmaları, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayınları.
• Bolat, B. (2010). “Cumhuriyetin İlan Edildiği 29 Ekim Kutlamalarına Toplu Bir Bakış”, Altıncı Uluslararası Atatürk Kongresi, 12-16 Kasım 2007 Ankara, Bildiriler, I, s.595-612.
• Bolat, B. S. (2007). Milli Bayram Olgusu Ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923–1960), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Caymaz, B. (2007). Cumhuriyetin Onuncu Yıl Kutlamaları: 29 Ekim 1933. Bilgi ve Bellek: Türk Devrim Tarihi Çalışmaları Dergisi, 4/7, s.115-139.
• Demirel, A. (2012). Tek Partinin Yükselişi. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Demirdelen, C. (2008). Haber Gazetesine Göre Afyonkarahisar’ın Sosyo-Ekonomik Ve Kültürel Durumu (1938/1948), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Demirdelen, C. Ortak, Ş. (2006). Bir Halk Eğitim Kurumu Olarak Afyon Halkevi Ve Faaliyetleri (Kuruluşundan 1940 Yılına Kadar), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/1, s.253-272.
• DEMİRHAN, N. (1997), “Türkiye Cumhuriyeti’nin Onuncu Yıl Kutlamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8/37, s.141-150.
• Elmacı, M. E. ve Şeneken, S. (2017). Atatürk Dönemi’nde İzmir’de Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, Anadolu Basım Yayın Matbaacılık Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti.
• Doğaner, Y. (2007). Cumhuriyetin Onuncu Yıl Kutlamaları. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 5/9/,s.119-143.
• Güneş, G. ve Elmacı, M. E. (2013). Tek Parti Döneminde Aydın’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, Zeus Kitabevi Yayınları.
• Haykır Y. ve Çevik M. (2014). Tek Parti Döneminde Elazığ’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934-1945). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/7, 331-377.
• Karpat, K. (2016) Türk Demokrasi Tarihi, 7. Baskı, İstanbul, Timaş Yayınları.
• Kaya, M. (2022). Tek Parti Dönemi’nde Afyonkarahisar Üzerine Bir İnceleme (1923-1946) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Kuran, E. (2002) “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu” Türker Ansiklopedisi Cilt 16, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, s.327-337.
• Milletvekilleri Genel Seçimleri 1923-2011, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara 2012.
• Şahin, F. K. (2004). Afyon Halkevi Ve Faaliyetleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Taş, N. Fahri. (2002). Türk Meclislerinin Kabul Ettiği Bayramlar‛, Türkler, Cilt 16, Ankara.
• Toker, M. (1970). Tek Partiden Çok Partiye. İstanbul, Milliyet Yayınları.
• Toprak, Z. (2020) Atatürk Kurucu Felsefenin Evrimi, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tuncel, B. (1972). Atatürk Ve 30 Ağustos Zaferi’nin İlk Kutlanışı, Ankara.
• Uyar, H. (2011). Tek Parti Dönemi Ve Cumhuriyet Halk Partisi, İstanbul, Boyut Yayıncılık.
• Uzun, H. (2010). “Milletin İradesiyle Oluşan Bir Bayram: Atatürk’ü Anma 19 Mayıs Gençlik Ve Spor Bayramı Ve Atatürk Döneminde Kutlanışı”, Karadeniz Araştırmaları, 6/24, s.109-125.
• Yaşar, S. (2007). Siyasal, Sosyal Ve Ekonomik Yönleriyle Afyon (1923-1960). (Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Zürcher, E. J. (2016). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul, İletişim Yayınları.