Evaluation of the Regulatory Structure of Local Animal Experiments Ethics Committees at Universities with Faculties of Veterinary Medicine in Turkey

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 31 - 39, 25.12.2025

Aysun Koç Gültekin

Öz

As of January 2025, this study assessed the current status of Local Animal Experiments Ethics Committees (HADYEK) at 29 universities in Turkey that host faculties of veterinary medicine. The primary aim of the research is to examine the structural and functional characteristics of these ethics committees within institutions actively engaged in education and research. Relevant data concerning the committees were retrieved from open-access databases available on the official websites of the respective universities. The principal legal framework underpinning this study is the Regulation on the Working Procedures and Principles of Animal Experiments Ethics Committees, which was enacted upon its publication in the Official Gazette dated February 15, 2014 (No. 28914). Within this context, the dates on which HADYEK directives were approved by university senates were accepted as the official establishment dates of the committees. The review revealed that the majority of these committees were established in or after 2014, and thus, the evaluations were conducted in reference to the provisions of the aforementioned regulation. The second major source of data for this study consists of the HADYEK directives issued by the universities with faculties of veterinary medicine. These institutional documents define the foundational principles and operational procedures of the committees and serve as critical references for evaluating their alignment with the national regulatory framework. The data were analyzed systematically using a document analysis method and presented in tabular format. Explanatory notes and the citation details of the relevant issues of the Official Gazette are provided in footnotes within the respective sections. In the discussion section, the implementation practices across institutions are evaluated based on the 26 articles of the 2014 regulation; similarities and divergences among the directives are examined in detail. The findings are interpreted through an integrated approach, considering both the content analysis results and relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Animal Experimentation Ethics Committees , HADYEK regulation , University guidelines , Veterinarian , Veterinary faculties.

Türkiye'de Veterinerlik Fakültesi Olan Üniversitelerde Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının Mevzuat Yapısının Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışmada, Ocak 2025 tarihi itibarıyla Türkiye’de veteriner fakültesi bulunan 29 üniversitenin Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulları’nın (HADYEK) mevcut durumu değerlendirilmiştir. Araştırma, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerini aktif olarak sürdüren bu üniversitelerdeki etik kurulların yapısal ve işlevsel özelliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Etik kurullara ilişkin veriler, üniversitelerin resmî internet sitelerinde yer alan açık erişimli veri tabanlarından elde edilmiştir. Çalışmanın temel yasal dayanağını, 15 Şubat 2014 tarihli ve 28914 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik” oluşturmaktadır. Bu kapsamda, HADYEK yönergelerinin ilgili üniversite senatolarınca kabul edildiği tarihler, etik kurulların resmî olarak kurulduğu tarihler olarak esas alınmıştır. İnceleme sonucunda, etik kurulların büyük çoğunluğunun 2014 yılı ve sonrasında kurulduğu belirlenmiş olup, değerlendirmeler söz konusu yönetmelik hükümleri temel alınarak yapılmıştır. Çalışmanın ikinci temel veri kaynağını, veteriner fakültesi bulunan üniversitelerin HADYEK yönergeleri oluşturmaktadır. Bu yönergeler, kurulların kuruluş ilkeleri ve çalışma usullerini belirleyen kurumsal düzenlemeler olup, yasal mevzuat ile olan uyum düzeyinin değerlendirilmesi açısından önem arz etmektedir. İncelenen dokümanlara ilişkin açıklayıcı bilgiler ve Resmî Gazete künyeleri, ilgili bölümlerde dipnotlar aracılığıyla belirtilmiştir. HADYEK yönergelerinin kabul tarihleri ile kurul üyelerinin mesleki profilleri, ilgili başlıklar altında tablo formatında sunulmuştur. Tartışma bölümünde ise, 2014 tarihli yönetmeliğin 26 maddesi esas alınarak üniversitelerdeki uygulamalar değerlendirilmiş; yönergeler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ayrıntılı şekilde analiz edilmiştir. Bulgular, mevcut içerik verileri ve güncel literatür ışığında bütüncül bir yaklaşımla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

HADYEK yönetmeliği , hayvan deneyleri etik kurulları , üniversite yönergeleri , veteriner fakülteleri , veteriner hekim

Kaynakça

• Anonymous (1994). Official Gazette, 09 July 1994, No. 21985.
• Anonymous (2004a). Official Gazette, 16 May 2004, No. 25464.
• Regulation on the Protection of Animals Used for Experimental and Other Scientific Purposes, and on the Establishment, Operation, Supervision, Procedures, and Principles of Animal Breeding Facilities and Laboratories Conducting Experiments.
• Anonymous (2004b). Official Gazette, 24 June 2004, No. 5199.
• Anonymous (2006a). The Implementation Instructions for the Regulation on the Protection, Use, Inspection, Procedures, and Principles of Laboratory Animals Used for Experimental and Other Scientific Purposes, issued by the Ministry of Food, Agriculture, and Livestock, 25 April 2006, No. 24.
• Anonymous (2006b). Official Gazette, 06 July 2006, No. 26220.
• Anonymous (2014). Official Gazette, 15 February 2014, No. 28914.
• Anonymous (2025a). Establishment Dates of Veterinary Faculties. YÖK Atlas. Retrieved 25 July 2025, from https://yokatlas.yok.gov.tr/ lisans-bolum.php?b=10232
• Anonymous (2025b1). Afyon Kocatepe Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://denhay.aku.edu.tr
• Anonymous (2025b2). Aksaray Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://dhuam.aksaray.edu
• Anonymous (2025b3). Ankara Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hadyek.ankara.edu.tr
• Anonymous (2025b4). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://akademik.adu.edu.tr/rbb/hadyek
• Anonymous (2025b5). Balıkesir Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hdyetik.balikesir.edu.tr
• Anonymous (2025b6). Bingöl Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://genelsekreterlik.bingol.edu.tr/komisyonlar-ve-kurullar/ hayvan-deneyleri-yerel-etik-kurulu
• Anonymous (2025b7). Bursa Uludağ Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://www.uludag.edu.tr/kurul/hayvan-deneyleri-yereletik- kurulu
• Anonymous (2025b8). Çukurova Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://sabidam.cu.edu.tr/cu/hadyek/sabidam-yerel-etik-kurulu
• Anonymous (2025b9). Dicle Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://www.dicle.edu.tr/tr/birimler/saglik-bilimleri-uygulama-vearastirma- merkezi/sayfalar/mevzuat-3538
• Anonymous (2025b10). Dokuz Eylül Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://gensek.deu.edu.tr/senato-kararlari
• Anonymous (2025b11). Erciyes Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://etikkurul.erciyes.edu.tr/tr/b-hayvan-deneyleri-yerel-etikkurulu
• Anonymous (2025b12). Fırat Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://etikkurullar.firat.edu.tr/subdomain_files/etikkurullar.firat. edu.tr/files/shares/Y%C3%B6netmelikler/FUHADYEK_Yonergesi. pdf
• Anonymous (2025b13). Harran Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://harran.edu.tr/idari/kurullar/hayvan-deneyleri-yerel-etikkurulu
• Anonymous (2025b14). Mustafa Kemal Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://www.mku.edu.tr/departments/74
• Anonymous (2025b15). İstanbul Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://etikkurul.iuc.edu.tr/tr/content/hayvan-deneyleri-yereletik- kurulu/kurulus
• Anonymous (2025b16). Kafkas Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://www.kafkas.edu.tr/hadyek
• Anonymous (2025b17). Kastamonu Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://etikkurullar.kastamonu.edu.tr/index.php/hadyek
• Anonymous (2025b18). Kırıkkale Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://kku.edu.tr/Anasayfa/Sayfa/ Index?Sayfa=HayvanDeneyleriEtikKurulu
• Anonymous (2025b19). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hadyek.mehmetakif.edu.tr
• Anonymous (2025b20). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://mudem.mu.edu.tr/tr/mudemhadyek-4131
• Anonymous (2025b21). Necmettin Erbakan Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://etikkurul.erbakan.edu.tr/kurullar/9/ hayvan-deneyleri-yerel-etik-kurulu/3/hayvan-deneyleri-yerel-etikkurulu
• Anonymous (2025b22). Ondokuz Mayıs Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hadyek.omu.edu.tr
• Anonymous (2025b23). Selçuk Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hadmek.tarimorman.gov.tr/Sayfa/Detay/645
• Anonymous (2025b24). Siirt Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://hadmek.tarimorman.gov.tr/Sayfa/Detay/645
• Anonymous (2025b25). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi HADYEK. Retrieved from https://dehaetku.cumhuriyet.edu.tr
• Anonymous (2025b26). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi HADYEK.