SÖKE OVASI KOŞULLARINDA II. ÜRÜN AYÇİÇEĞİNDE DAMLA SULAMANIN VERİM VE KALİTE ÜZERİNE ETKİLERİNİN İRDELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 2, 45 - 54, 01.06.2015

Adnan Süllü Necdet Dağdelen

Öz

Söke Zirai Üretim İşletmesi Tarımsal Yayım ve Hizmetiçi Eğitim Merkezi Müdürlüğü arazisinde 2012 yılında
yürütülen bu çalışmada, ayçiçeğinde farklı sulama aralığı ve su düzeylerinin verim; bazı verim parametreleri
(bitki boyu, sap kalınlığı, tabla çapı, bin dane ağırlığı, yağ oranı) ile su kullanım randımanı ve verim azalma oranı
üzerine etkisi araştırılmıştır. Araştırma üç tekerrürlü ve iki faktörlü tesadüf blokları deneme desenine göre
kurulmuştur. Denemelerde 3 ve 6 gün aralıklarında Asınıfı buharlaşma kabından oluşan birikimli buharlaşmanın
% 0, % 40, % 60, % 80, % 100 ve % 120'sinin karşılandığı altı su düzeyi olmak üzere toplam 12 sulama konusu
incelenmiştir. Sonuçta, sulama aralığı ve su düzeylerinin verimi ve verim parametrelerini etkilediği, en yüksek
verimin 6 gün sulama aralığında ve % 100 sulama suyu alan K100 konusundan (491.6 kg/da) elde edildiği
saptanmıştır. Önerilen K100 konusuna toplam 6'şar sulama ile sırasıyla 375.0 mm sulama suyu uygulanmış ve bu
konudan yine 564.9 mm'lik mevsimlik bitki su tüketimi hesaplanmıştır. Toplam su kullanım randımanı değerleri,
0.71-1.22 kg/m3 arasında hesaplanmıştır. Oransal bitki su tüketimi eksikliği ile oransal verim azalması arasındaki
ilişkiden elde edilen verim azalma oranı (ky) toplam büyüme mevsimi için 0.74 olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayçiçeği, damla sulama, su-verim ilişkisi faktörü, dane yağ oranı

The Evaluation of Drip Irrigation Applications on Second Crop Sunflower Yield and Quality in Söke Region

Öz

This research was conducted to determine the effect of different irrigation intervals and levels on yield, some
quality parameters (plant height, stem diameter, the diameter of head, seed weight, oil percentage of seed) water
use efficiency and yield response factor of sunflower in the Research and Application Farm of Söke during the
year of 2012. Experiment was set up out in randomized plot design with two factors and three replications. In the
trials, irrigation water was applied to plant as 0 %, 40 %, 60 %, 80 %, 100 % and 120 % of evaporation from Class
A Pan corresponding to 3- and 6-day irrigation frequencies. The results revealed that irrigation intervals and
levels affected the seed yield and quality parameters; the highest seed yields were obtained as 491.6 kg/da at full
irrigation level of 100 % (K100) of control plot and in 6 days of intervals. The amounts of applied irrigation water
375.0 mm and seasonal water consumption value 564.9 mm in the full irrigation treatment. Irrigation water was
applied 6 times during the growing season in the suggested plots (K100). Water use efficiency values were between
0.71-1.22 kg/m3. The yield response factor (ky) was found to be 0.74 in the relationship between the relative
evapotranspiration deficit and the relative yield reduction for total growing season.

Anahtar Kelimeler

Sunflower, drip irrigation, yield response factor, oil percentage of seed

Kaynakça

• Açıkgöz N, Aktaş ME, Mokhaddam AF, Özcan K (1994) Tarist an Agrostatistical Packageprogramme for Personel computer. In: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Kongresi Blidirileri, İzmir, Turkey.
• Anconellı S, Gallına D (1989) Comparison of Cultivars of Different Maturity Group in Different Environments with and without Limited Irrigation. Emilia-Romagna. Informatore Agrario 45(13): 31-33.
• Anonim (1995) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Aydın İl Müdürlüğü Çalışma Raporu. Aydın
• Anonim (1998) Tarımsal Yapı ve Üretim. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
• Anonim (2010) Türkiye İstatistik Kurumu Verileri. TÜİK, Ankara. (www.tuik.gov.tr)
• Anonim (2013) Aydın İli İklim Değerleri, Devlet Meteoroloji İşleri Aydın Bölge İstasyonu Kayıtları, Aydın.
• Ayla Ç (1984) Ankara Koşullarında Ayçiçeği, Patates, Yonca ve Mısır Bitkilerinde Tartılı Lizimetre ile Saptanan Gerçek Su Tüketiminin Potansiyel Evapotranspirasyon Değerleri ile Karşılaştırılması. Köy Hizmetleri Ankara Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. Genel Yayın No:126, Ankara..
• Ay s u A ( 2 0 1 0 ) T ü r k i y e ' d e Ay ç i ç e ğ i Ta r ı m ı . http://www.karasaban.net/aycicegi-bitkisel-yag/
• Bakhsh I, Awan IU, Baloch MS (1999) Effect of Various Irrigation Frequencies on The Yield and Yield Components of Sunflower. Pakistan Journal of Biological Sciences 2(1): 194-195.
• Beyazgül M (1993) Söke Ovasında İkinci Ürün Ayçiçeğinin Su Tüketimi. Köy Hizmetleri Menemen Araştırma Enstitüsü Yayınları. Genel yayın No: 190, Rapor Serisi No: 124, Menemen-İzmir.
• Connor DJ, Jones TR, Palta JA (1985) Response of Sunflower to Strategies of Irrigation I.Growth, Yield and the efficiency of Water-Use. Field Crops Research 10(1): 15-36.
• Demir AO, Göksoy AT, Büyükcangaz H, Turan ZM, Köksal ES (2006) Deficit irrigation of sunflower in a sub- humid climate. Irrigation Sci 24(4): 279-289.
• Doorenbos J, Kassam AH (1979) Yield Respons to Water. United Nations FAO Publications 33, Rome.
• Dorsan F, Sezgin F, Ul MA (1993) Ayçiçeğinde değişik ıslatma derinliklerinde kısıtlı su uygulamasının su- verim ilişkileri üzerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 30(3): 121-128.
• El-Hafez SAA, El-Sabbagh AA, El-Bably AZ, Abou-El A (2002) Evaluation of sprinkler irrigated sunflower in North Delta, Egypt. Alexandria Journal of Agricultural Research 47(1): 147-152.
• Erdem T, Delibaş AH, Orta H (2001) Water-use characteristics of sunflower (Helianthus annuus L.) under deficit irrigation. Pak J Biol Sci 4(7): 766-769.
• Göksoy AT, Demir AO, Turan ZM, Dağüstü N (2004) Responses of sunflower to full and limited irrigation at different growth stages. Field Crops Research 87: 167- 178.
• Howell TA, Hiler EA (1975) Optimization of water use efficiency under high frequency irrigation I. Evapotranspiration and yield relationship. Transactions of the ASAE 18: 5.
• Iqbal N, Ashraf M, Ashraf MY, Azam F (2005) Effect of Exogenous Application of Glycinebetaine on Capitulum Size And Achene Number of Sunflower Under Water Stress. Int J Biol Biotechnol 2(3): 765- 771.
• James LG (1988) Principles of Farm Irrigation System Design Surface Irrigation. John Wiley and Sons, New York.
• Kadayıfçı A, Yıldırım O (2000) Ayçiçeğinin Su-Verim İlişkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 24 :137-145.
• Kanber R (1984) Çukurova Koşullarında Açık Su Yüzeyi Buharlaşmasından Yararlanarak Birinci ve İkinci Ürün Yerfıstığının Sulanması. Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Yayınları 114: 64.
• Karaata H (1991) Kırklareli Koşullarında Ayçiçeği Bitkisinin Su-Üretim Fonksiyonları (Doktora Tezi). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Köy Hizmetleri ATATÜRK Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları 28/24, Kırklareli.
• Karaata H, Aran A (1999) Ankara-Kesikköprü Koşulllarında Ayçiçeğinin Su-Verim İlişkileri. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Yıllığı, No:108, Ankara.
• Kaya MD (2003) Orta Anadolu'da ayçiçeği yetiştirme tekniği. Türk-Koop. Ekin Dergisi 24: 20-25.
• Krizmanic M, Liovic I, Mijic A, Bilandzic M, Krizmanic G (2003) Genetic potential of sunflower hybrids in different agroecol conditions. Sjemenarstvo 20(5/6): 237-245.
• Reddy GKM, Dangı KS, Kumar SS, Reddy AV (2003) Effect of moisture stress on seed yield and quality in sunflower (Helianthus annuus L.). J Oilseeds Res 20(2): 282-283.
• Rinaldi M (2001) Application of EPIC model for irrigation scheduling of sunflower in Southern Italy. Agricultural Water Management 49: 185-196.
• Sezen SM, Yazar A, Tekin S (2011) Effects of partial root zone drying and deficit irrigation on yield and oil quality of sunflower in a Mediterranean environment. Irrigation and Drainage 60(4): 499-508.
• Sezen M, Yazar A, Arıoğlu H, Şengül H, Konuşkan D, Eker S, Çolak YB, Günaçtı H, Atağ G, Kuşvuran K (2013) Akdeniz İklim Koşullarında Damla Yöntemiyle Uygulanan Geleneksel ve Kısmi Kök Kuruluğu (PRD) Kısıntılı Sulama Stratejilerinin Ayçiçeği Verimi ve Yağ Kalitesine Etkilerinin Belirlenmesi, Proje Kod No: TAGEM-BB-090201C3. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Tarsus Toprak ve Su Kaynakları Lokasyonu, Tarsus- Mersin.
• Stone LR, Goodrum DE, Schlegel AJ, Jaafar MN, Khan AH (1996) Response of corn, grain sorghum, and sunflower to irrigation in the High Plains of Kansas. Agricultural Water Management 30: 251-259.
• Tan Ş, Beyazgül M, Avcıeri Z, Kayam Y, Kaya HG (2000) Farklı Gelişme Devrelerinde Uygulanan Sulamanın Ana Ürün Ayçiçeğinde Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, Anadolu 2000-2.Sayısı, Menemen-İzmir.
• Tan Ş (2007) Ayçiçeği Tarımı. Çiftçi Broşürü, No 136. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı TAGEM Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, İzmir.
• Turan ZM, Göksoy AT (1998) Yağ Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 80, Bursa.
• Turan ZM, Göksoy AT, Demir AO, Öğretir K, Dağüstü N, Büyükcangaz H (2001) Bursa koşullarında ayçiçeğinin (Helianthus annuusL.) su-verim ilişkilerinin b e l i r l e n m e s i . P r o j e S o n u ç r a p o r u , N o : TOGTAG/TARP-2022, Bursa, Sorumlu Yazar Adnan SÜLLÜ
• [e-mail]
• Söke TAYEM Müdürlüğü Söke-Aydın Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 02.09.2015