BÜYÜK MENDERES HAVZASINDA ORTALAMA, MAKSİMUM ve MİNİMUM SICAKLIK EĞİLİMLERİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 1, 73 - 80, 01.03.2015

Erdi Macana Ercan Yeşilırmak

Öz

Bu çalışmada, Büyük Menderes Havzasında, Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından işletilen sekiz istasyonda,
1970'li yıllardan 2011 yılına kadar olan dönem içinde, ortalama, minimum ve maksimum sıcaklıkların, aylık,
mevsimlik ve yıllık ortalamalarının zamansal değişimlerinin iklim değişikliği bağlamında incelenmesi
amaçlanmıştır. Serilerdeki eğilimlerin önem düzeyi Mann-Kendall testi, eğilimlerin büyüklükleri ise Sen'in eğim
testi yöntemleri kullanılarak saptanmıştır. Seri korelasyon katsayısı %5 düzeyinde önemli olan ve yüksek
varyasyon katsayısı içeren serilere TFPW (Trend-Free Prewhitening) süreci uygulanmıştır. İstasyonların büyük
çoğunluğunda yıllık ortalama, yıllık ortalama maksimum ve yıllık ortalama minimum sıcaklıklarda istatistiksel
olarak önemli artışlar görülmüştür. En yüksek artışların, yıllık ortalama maksimum sıcaklıklarda Yatağan'da
0.062 °C/yıl, yıllık ortalama minimum ile yıllık ortalama sıcaklıklarda ise Denizli'de sırasıyla 0.067 °C/yıl ve
0.050 °C/yıl olduğu belirlenmiştir. Yaz mevsimi ve dolayısıyla yaz ayları sıcaklık artışlarının %5 düzeyinde
önemli olduğu ve artış miktarlarının en yüksek olduğu dönemlerdir. Diğer aylar ve mevsimlerde çok büyük
çoğunlukla önemsiz artış veya azalışlar saptanmıştır. Her üç parametrenin de yıllık ortalamalarındaki artan
yöndeki eğilimlerin en büyük sorumlusunun yaz aylarındaki artışlar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, ortalama sıcaklık, maksimum sıcaklık, minimum sıcaklık, eğilim analizi, Büyük Menderes Havzası

Trends in Mean, Maximum and Minimum Temperatures in Büyük Menderes Basin

Öz

In this study, considering climate change phenomenon, it is aimed to investigate temporal trends of monthly,
seasonal and annual averages of mean, maximum and minimum temperatures from 1970s to 2011 at eight
stations in Büyük Menderes Basin, operated by State Meteorological Service of Turkey. Statistical significance of
trends were assessed by non-parametric Mann-Kendall test and magnitudes of trends were quantifed by Sen's
Slope Estimator. Series having significant serial correlation at %5 level and high coefficient of variation were
applied Trend-Free Prewhitening procedure.
The results showed that mean annual, mean annul maximum and mean annul minimum temperatures experienced
statistically significant increasing trends at most of the stations. The highest trends for mean annual maximum,
mean annual minimum and mean annual temperatures were 0.062 °C/year at Yatağan, 0.067 °C/year and 0.050
°C/year at Denizli, respectively. Summer season and summer months were the periods which had statistically
significant increasing trends and the highest trend magnitudes. Other seasons and months had non-significant
trends, either increasing or decreasing. It seemed that increasing trends in annual averages can be attributed to the
increases in summer months.

Anahtar Kelimeler

Climate change, mean temperature, maximum temperature, minimum temperature, trend analysis, Büyük Menderes Basin

Kaynakça

• Akçay SM (2007) Aşağı Büyük Menderes Havzası Sulama Şebekelerinin Devir Sonrası Performanslarının Belirlenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Anonim (2014a) Ankara Ticaret Odası (ATO) Küresel I s ı n m a K ı s k a c ı n d a T ü r k i y e R a p o r u , [http://www.atonet.org.tr/yeni/index.php?p=303&l=1 ], Erişim Tarihi: 12.02.2014.
• Anonim (2014b) Meteoroloji Genel Müdürlüğü İstasyon B i l g i l e r i [http://www.dmi.gov.tr/kurumsal/istasyonlarimiz.asp x], Erişim Tarihi: 23.01.2014. V e r i t a b a n ı
• Apak G, Ubay B (2007) Türkiye İklim Değişikliği 1. Ulusal B i l d i r i m i . Ç e v r e v e O r m a n B a k a n l ı ğ ı , [http://iklim.cob.gov.tr/iklim/Files/bildirim1.pdf], Erişim: 23.12.2013.
• Bayazıt, M, Önöz B (2007) To Prewhitten or not to Prewhitten in Trend Analysis. Hydrological Sciences Journal, 52: 611-624.
• Demir İ, Kılıç G, Coşkun M, Sümer UM (2008) Türkiye'de Maksimum, Minimum ve Ortalama Hava Sıcaklıkları ile Yağış Dizilerinde Gözlenen Değişiklikler ve Eğilimler. TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu, 13- 14 Mart 2008, Ankara, 69-84.
• Demirci A, Karaburun A, Kara F (2009) Uzun Dönem Sıcaklık Verilerinde Thiessen ve Mann Kendall Metodları ile Trend Analizlerinin Yapılması: İstanbul Örneği. 3. Ulusal DEÜ CBS Sempozyumu, 10-11 Aralık 2009, İzmir, 31-42.
• Güley AÖ (2009) Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğrencilerinin Küresel Isınma Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Ölçülmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• IPCC (2007) Summary for Policymakers. In: Climate C h a n g e 2 0 0 7 : T h e P h y s i c a l S c i e n c e B a s i s . Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M.Tignor and H.L. Miller (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
• Kadıoğlu M (1997) Trends in Surface Air Temperature Data over Turkey. International Journal of Climatology 17:511–520.
• Kadıoğlu M (2001) Bildiğiniz Havaların Sonu, Küresel İklim Değişimi ve Türkiye. Güncel Yayıncılık, İstanbul.
• Özey R (2001) Çevre Sorunları. Aktif Yayınevi, İstanbul.
• Partal T, Kahya E (2006) Trend Analysis in Turkish Precipitation Data. Hydrological Processes 20: 2011
• Salmi T, Määttä A, Anttila P, Ruoho-Airola T, Amnell T (2002) Detecting Trends of Annual Values of Atmospheric Pollutants by the Mann–Kendall Test and Sen's Slope Estimates 'the Excel Template Application MAKESENS'. Publications on Air Quality, Finnish Meteorological Institute, Helsinki, Finland.
• Tecer LH, Cerit O (2009) Temperature Trends and Changes in Rize, Turkey, for the Period 1975 to 2007. CLEAN–Soil, Air, Water 37: 150-159.
• Türkeş M (1998) Influence of Geopotential Heights, Cyclone Frequency and Southern Oscillation on Rainfall Variations in Turkey. International Journal of Climatology 18: 649-680.
• Türkeş M, Sümer UM, Demir İ(2002) Türkiye'nin Günlük Ortalama, Maksimum ve Minimum Hava Sıcakları ile Sıcaklık Genişliğindeki Eğilimler ve Değişiklikler. Prof. Dr. Sırrı Erinç Anısına Klimatoloji Çalıştayı, 11- 13 Nisan 2002, İzmir, 89-106.
• Yamanoğlu GÇ (2006) Türkiye'de Küresel Isınmaya Yol Açan Sera Gazı Emisyonlarındaki Artış ile Mücadelede İktisadi Araçların Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Yue S, Pilon P, Phinney B, Cavadias G (2002) The Influence of Autocorrelation on the Ability to Detect Trend in Hydrological Series. Hydrological Processes 16: 1807–1829. Sorumlu Yazar Ercan YEŞİLIRMAK
• [e-mail]
• Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
• Biyosistem Mühendisliği Bölümü, AYDIN Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 13.03.2015