ÇARŞAMBA OVASI KOŞULLARINDA YEM ve YEŞİL GÜBRE AMACIYLA YETİŞTİRİLEN YEM BAKLASI (Vicia faba L.)'NIN TOPRAĞIN BAZI FİZİKSEL ve KİMYASAL ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 1, 15 - 23, 01.03.2013

Mehmet Arif Özyazıcı Nutullah Özdemir

Öz

Araştırma 2000-2005 yılları arasında Çarşamba Ovası koşullarında yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulan araştırmada “yeşil gübreleme-mısır-buğday” münavebe sistemi uygulanmıştır. Yeşil gübre bitkisi olarak yem baklası kullanılmıştır. Araştırmada; yeşil gübre bitkisinin tüm aksamının gömülmesi ve yalnızca kök+anız aksamının gömülmesi suretiyle yapılan yeşil gübrelemenin iki farklı uygulama şekli; her iki uygulama şekillerinde, yeşil gübrelemeyi takiben yetiştirilen ana ürünlere farklı azot dozları (mısır için 0, 6, 12, 18 kg N da-1, buğday için 0, 5, 10 15 kg N da-1) uygulaması, geleneksel sistemde kimyasal gübre uygulaması ile yeşil gübre ve azotun yer almadığı kontrol konusu uygulamaları, ele alınmıştır. Yeşil gübre uygulamalarının genelde toprağın strüktür stabilite indeksi, agregat stabilite indeksi, hacim ağırlığı, makro ve mikro gözenek hacimleri üzerinde önemli bir etkisi görülmemiştir. Buna karşın, münavebenin birinci yılında strüktür stabilite indeksi ve makro gözenek hacmi kontrol konusuna göre istatistiki açıdan önemli derecede farklılık göstermiştir. Genellikle yeşil gübrenin her iki uygulama şekli de, kontrol parseline göre toprağın organik madde ve toplam azot içeriğini arttırmışlardır. Araştırma sonuçlarına göre, yapılan uygulama ve işlemlerin toprakların fiziksel ve kimyasal özelliklerini olumlu yönde etkilediği ancak bölge koşullarının organik materyallerin hızlı parçalanmasına neden olmasından dolayı etkinin geçici ve sınırlı kaldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeşil gübreleme, yem baklası, mısır, buğday

The Effects of Faba Bean (Vicia faba L.) Grown As Fodder and Green Manure on Some Soil Physical and Chemical Properties in Çarşamba Plain Conditions

Öz

The research was carried out in Çarşamba Plain conditions between 2000-2004. “Green manure-maize-wheat”
rotation system was applied in the research that was established as to randomised block design in with four
replications. Faba bean was used as green manure plant. In the research, two different application methods of
green manure that were done by means of having both all parts and only root+stubble part of the green manure
plant buried, different nitrogen doses application to the main crops that were grown subsequent to green manure
in each two applications (0, 60, 120, 180 kg N ha-1 for maize, 0, 50, 100, 150 kg N ha-1 for wheat), chemical
fertilizer application in traditional system and control subject applications in which green manure and nitrogen
didn't take place, were discussed. There were no significant effects of green manure applications on the structure
stability index values, aggregate stability index values, volum weights and the macro, micro pore volumes of
soils. However, in the first year of rotation, structure stability index values and macro pore volumes showed based
on the control as statistically significant difference. In general, both types of applications of green manure
provided an increase in organic matter and total nitrogen contents of soils with respect of the control. According to
research, practice and procedures in a positive effect on physical and chemical properties of soils, but the
conditions of the region due to the effect of organic material that degradation quickly determined that a temporary
and limited.

Anahtar Kelimeler

Green manure, faba bean, maize, wheat

Kaynakça

• Anonim (2005) Samsun Meteoroloji Bölge Müdürlüðü Kayýtlarý.
• Anonymous (1951) Soli Survey Staff, 1951. Soil Survey
• Manuel, Agricultural Research Administration U.S. Dept.of Agriculture Handbook. No.18, Gount Point Office Washington. 340-377 p. Anonymous (1982) METHODS OF SOIL ANALYSIS-Part
• II. Chemical and Microbiological Properties, Agronomy Monograph No:9: 323-336, ASA-SSSA, Madison, Wisconsin, USA. Anonymous (1986) METHODS OF SOIL ANALYSIS-Part
• I. Physical and Mineralogical Properties, 2nd ed. ASA- SSSA, Agronomy Nomograph No:9, Madison, WI. Ateþalp M (1974) Organik Gübreler. Toprak ve Gübre
• Araþtýrma Ens. Yay., Teknik Yayýn No:36, Ankara, 38- Bayraklý F (1987) Toprak ve Bitki Analizleri. Ondokuz
• Mayýs Uni.. Zir. Fak. Yay. No: 17, Samsun,200 s. Bulgurlu S, Ergül M (1978) Yemlerin Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Analiz Metotlarý (uygulama kitabý). Ege Uni.
• Zir. Fak. Yay. No:127, Ýzmir, 176 s. Çolak AK (1989) Saman ve Ek Azot Gübrelemesinin
• Topraðýn Biyolojik Aktivitesine Etkisi. Ç.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, Cilt: 4, Sayý: 3, 106-117. Çolak AK, Yeþilsoy MÞ, Kara EE, Aydýn M, Kaplankýran M Uygulanan iþlemlerin C/N oraný üzerinde (1989) Turunçgil bahçelerinde yeþil gübre uygulamasýnýn topraðýn biyolojik aktivitesine etkisi.
• Toprak Ýlmi Derneði. 11. Bilimsel Toplantýsý Tebliðleri, Antalya-Lara, 31 Ekim-4 Kasým 1989, 22-23, Antalya. birlikte, genellikle yeþil gübreleme uygulamalarýnýn
• C/N oranýný kontrol parseline göre yükselttiði belirlenmiþtir. Bu durum muhtemelen ortama eklenen organik materyalle ilgilidir. Genel olarak ve de özellikle üçüncü periyot münavebe denemesi De Boodt M (1985) Soil structure: II-Principal Factors in
• Soil Structure Formation. International Atomic Energy Agency, College on Soil Physics-Colloquium on Energy Flux at the Soil Atmosphere Interface. Trieste, Italy. SMR/147-7, 15 April-10 May 1985.
• Demiralay Ý (1993) Toprak Fiziksel Analizleri. Atatürk Üni. Ankara.
• Zir. Fak. Toprak Bölümü Yayýnlarý, No: 143, s.132, Erzurum. Yeþilsoy MÞ, Aydýn M (1991) Toprak Fiziði. Çukurova
• Üniv., Ziraat Fakültesi Ders Kitabý. Edmeades DC (2003) The Long-Term Effects of Manures
• Yeþilsoy MÞ, Aydýn M, Çolak AK, Kaplankýran M (1993) and Fertilizers on Soil Productivity and Quality: A
• Review. Nutrient Cycling in Agroecosystems. Vol. 66. pp. 165-180. Turunçgil Bahçelerinde Yeþil Gübre Uygulamalarýnýn Topraðýn Bazý Özelliklerine Etkileri. TÜBÝTAK. Doða-Türk Tarým ve Ormancýlýk Dergisi, 17, 61-75. Yeþilsoy MÞ, Aydýn M, Kaplankýran M (1987) Klemantin
• Gök M, Saðlamtimur T (1989) Çeþitli yeþil gübre bitkilerinin topraðýn Nmin içeriðine etkisi.Toprak Ýlmi
• Derneði 11. Bil. Top. Teb., Antalya-Lara, 31 Ekim-4 Kasým 1989, 28, Antalya.
• Mandarini, Valencia Portakalý ve Marsh Seedless Altýntoplarýnda Yeþil Gübre Uygulamasýnýn Geliþme ve Meyve Verimi ve Bazý Toprak Özellikleri Üzerine Etkileri (Ýkinci 3 Yýlýn Sonuçlarý). Doða-Türk Tarým ve Ormancýlýk Dergisi, Cilt:11, Sayý:2, 473-487. Inc. Englewood Cliffs, N.J. Kahnt G (1985) Welchen Vorfruchtwert Haben
• Yeþilsoy MÞ, Güzeliþ Ý (1969) Toprakta Özgül Aðýrlýk ve Körnerleguminosen?. DLG-Mitteilungen, No:3, 138
• Hacim Aðýrlýðý Tayin Metotlarý. Toprak ve Gübre Araþ. Ens. Teknik Yayýnlarý, Sayý:15, Ankara. Macrae RJ, Mehuys GR (1987) Effects of Green Manuring
• Yurtsever N (1984) Deneysel Ýstatistik Metotlarý. Köy Hiz.
• Genel. Müd. Yay., Genel Yay. No: 121, Ankara, 623 s. in Rotation With Corn on the Physical Properties of Two Quebec Soils. Biological-Agriculture-and- Horticulture.4:4, 257-270. Sorumlu Yazar Mehmet Arif ÖZYAZICI [e-mail] Orchard Soil Structure and Water Penetration. California Agriculture, Vol. 43, No: 5, 7-9. Özbek H (1971) Tarýmda Organik Maddenin Önemi. Ankara Geliþ Tarihi Kabul Tarihi : 11.05.2013 Ank. Üniv. Basýmevi, 3-14.
• Özdemir N (1993) Bitki Münavebesinin Topraðýn Strüktürel
• Dayanýklýlýðý ve Erozyona Duyarlýlýðý Üzerindeki Etkileri. Atatürk Üniversitesi Zir. Fak. Der., 24(2), 66- Özdemir O (1983) Bafra ve Çarþamba Ovalarý Sulu
• Koþullarýnda Mýsýrýn Azotlu ve Fosforlu Gübre Ýsteði ile Olsen Fosfor Analiz Metodunun Kalibrasyonu. T.C. Baþbakanlýk Köy Hiz. Gen. Müd. Samsun Bölge Topraksu Araþ. Ens. Müd. Yay. Genel Yay. No:31, Rapor Serisi No: 26, Samsun, 60 s. Özdemir O, Güner S (1983) Samsun Yöresinde Buðdayýn
• Azotlu ve Fosforlu Gübre Ýsteði ile Olsen Fosfor Analiz Metodunun Kalibrasyonu. T.C. Tarým Orman ve Köyiþleri Bakanlýðý Köy Hizmetleri Genel Müd., Samsun Bölge Topraksu Araþ.Ens.Müd. Yay. Genel Yay. No:30, Rapor Seri No: 25, Samsun, s.61. Özsan M, Tuzcu Ö, Yeþilsoy Þ (1982) Klemantin Mandarini,
• Valencia Portakalý ve Marsh Seedless Altýntoplarýnda Yeþil Gübre Uygulamasýnýn Geliþme, Meyve Verimi ve Bazý Toprak Özelliklerine Etkileri. Doða Bilim Dergisi, Cilt: 6, Sayý: 3, 155-165. Prasad B, Sinha SK (2000) Long-Term Effects of Fertilizer and Organic Manures on Crop Yields, Nutrient Balance and Soil Properties in Rice-Wheat Cropping System in
• Bihar. pp: 105-119 in Long-Term Soil Fertility Experiments in Rice-Wheat Cropping Systems. Rice- Wheat Consortium Paper Series 6. New Delhi, INDIA. Schachtschabel P, Blume HP, Hartge KH, Schwertmann U (1984) Lehrbuch der Bodenkunde. Ferdinand Enke Verlag, Stuttgart, 228-230.
• Tüzüner A (1990) Toprak ve Su Analiz Labaratuvarlarý El
• Kitabý. T.C. Tarým Orman ve Köyiþleri Bakanlýðý Köy Hiz. Genel Müd., Ankara, 375 s. Ülgen N, Yurtsever N (1995) Türkiye Gübre ve Gübreleme
• Rehberi (4. Baský). T.C. Baþbakanlýk Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü Toprak ve Gübre Araþtýrma Enstitüsü Müdürlüðü Yayýnlarý, Genel Yayýn No: 209, Teknik Yayýnlar No: T.66, s.230, Ankara. Yeþilsoy MÞ (1969) Toprak Strüktür Stabilitesi Tayini.
• Toprak ve Gübre Araþ. Ens. Teknik Yayýnlarý. Sayý: 17,