İLERİ EKMEKLİK BUĞDAY HATLARINDA TANE VERİMİ ve BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 2, 15 - 22, 01.06.2011

YAKUP ONUR Koca ŞAHİN Dere OSMAN Erakul

Öz

Buğday (Triticum aestivum L.) ıslahının amacı tane verimi ve ekmeklik kaliteyi yükseltmektir. Bu nedenle 2008 ve 2009 yıllarında Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesinde yürütülen çalışma ile 40 yeni hattın verim ve bazı kalite özellikleri incelenmiştir. Çalışmada tane verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, tanede protein ve nişasta miktarı değerleri ölçülmüştür. İki yıllık çalışma sonucunda tane verimi 117 ile 520 kg/da aralığında, bin tane ağırlığı 22.1 ile 42.0 g aralığında, hektolitre ağırlığı 78.5 ile 85.3 kg aralığında, tanede protein oranı %11.0 ile %16.1 aralığında ve tanede nişasta oranı %61.6 ile %72.9 aralığında bulunmuştur. Çalışmada verim ve kalite özellikleri bakımından ön plana çıkan hatlar bir sonraki yılın denemelerinde değerlendirilmeleri uygun bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

ekmeklik buğday, tane verimi, bin tane ağırlığı, kalite özellikleri

Determination of Grain Yield and Some Quality Properties of Advanced Bread Wheat Lines

Öz

The purpose of breeding is to increase grain yield and bread-making quality of wheat (Triticum aestivum L.). This
study was conducted at the experimental field of Adnan Menderes University Agricultural Faculty Research and
Practice Farm in 2008 and 2009. The objective of this study was to determine yield and some quality
characteristics of fourth advanced wheat lines. In the experiment grain yield, thousand grain weight, hectoliter
weight, protein and starch content of grain was measured.As a result of a two-year study grain yield values in the
range of 117 to 520 kg/da, thousand grain weight values in the range of 22.1 to 42.0 g, hectoliter weight values in
the range of 78.5 to 85.3 kg, protein content in the range of 11.0% -16.1% and starch content in the range of
61.6%- 72.9% was founded. Intended from the standpoint of yield and quality of foreground lines are further
investigated in field trials in the next years

Anahtar Kelimeler

bread wheat, grain yield, thousand grain weight, quality characteristics

Kaynakça

• Açıkgöz, N., M.E. Aktaş, A.F. Mokhaddam, and K. Özcan, 1994. TARİST an Agrostatistical Packageprogramme For Personel Computer. E.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Kongresi, 1994. İzmir. Turkey.
• Akıncı, C., M. Yıldırım, N. Sönmez, 2001. Diyarbakır Sulu Koşullarına Uygun Ekmeklik buğday Çeşit ve Hatlarının Belirlenmesi. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, SS. 69-74 Tekirdağ.
• Altınbaş, M., M. Tosun, E. İlker, 2007. Ekmeklik Buğdayda Sulu Koşullarda Verim ve Kalite İçin Seleksiyon Üzerine Genotip x Lokasyon İnteraksiyonunun Etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2007, 44 (2): 17-32.
• Altınbaş, M., M. Tosun, S. Yüce, C. Konak, E. Köse, R. Can, 2004. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum Verimi Ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerinde Genotip ve Lokasyon Etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1):65-74. L.) Tane
• Anonim, 2008. Toprak Mahsülleri Ofisi 2008 Yılı Hububat Raporu.Http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/ yayinlar/2008hububatraporu.pdf.Erişim (17.09.2010).
• A n o n i m , 2 0 1 0 . F a o i s t a t i s t i k l e r i .
• Anonim, 2011. Sertifikalı Tohum Kullanımı Teşvik Edilmeli, Hasad, Bitkisel Üretim, 308, 24-25.
• Aydın, N., Z. Mut, H.O. Bayramoğlu, H. Özcan, 2005. Ekmeklik Buğday (Triticum Aestivum Hatlarının Karadeniz Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 11(3)257-262,Ankara. L.) Çeşit ve
• Balkan,A., T. Gençtan, 2005. Un KalitesiniYükseltmek İçin Paçala Karıştırılan Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Tekirdağ Koşullarındaki Verim Ve Kalite Unsurlarının Belirlenmesi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül,Araştırma Sunusu Cilt I, S 149-154,Antalya.
• Bonfil, D.J., A. Karnieli, M. Raz, İ. Mufradi, S. Asido, H. Egozi, A. Hoffman, Z. Schmilovitch, 2004. Decision Support System For İmproving Wheat Grain Quality in The Mediterranean Area of Israel. Field Crop Research 89: 153-163.
• Budak, H., S. Karaaltın, F. Budak, 1997. Bazı Ekmeklik ( T.
• L. Em Thell) Buğday Çeşitlerinin Fiziksel ve aestivum
• Kimyasal Yöntemlerle Kalite Özelliklerinin
• Belirlenmesi. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, 534
• , 22-25 Eylül, Samsun.
• Cossey, D.A., W.E. Thomason, R.W. Mullen, K.J. Wynn, J.W. Woolfolk, G.W. Johnson W.R. Raun, 2002. Relationship Between Ammonium and Nitrate in Wheat Plant Tissue and Estimated Nitrogen Loss. Journal of Plant Nutrition 25(7): 1429-1442.
• Çınar, A., 2003. Seçilmiş Arpa (Hordeum vulgare L.) ve Buğday ( Özelliklerin Antalya Ova Koşullarında Belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 100 S,Antalya.
• Demir, İ., S. Yüce, M. Tosun, Y. Sekin, E. Köse, C. Sever, 1999. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 354-356,Adana.
• Dokuyucu, T., L. Cesurer, A. Akkaya, 1999. Bazı Ekmeklik Buğday ( Kahramanmaraş Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 127-132,Adana.
• Erekul, O., F. Öncan, A. Erkul, İ. Yavaş, B. Şengün, Y.O. Koca, 2005. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarında Verim Ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Cilt 1:111-116, Antalya.
• Erekul. O., T. Kautz, F. Ellmer, I. Turgut. 2009. Yield and bread-making quality of different wheat (Triticum aestivum L.) genotypes grown in Western Turkey. Archives of Agronomy and Soil Science, 55: 2, 169- 182.
• Erkul,A., 2006. Sulamalı Koşullarda İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1), 27-32.
• Feil B., 1997. The İnverse Yield-Protein Relationship İn Cereals: Possibilities And Limitations For Genetically İmproving The Grain Protein Yield. 1,103-119.
• Feil, B., D. Fossati, 1995. Mineral Composition Of Triticale Grains As Related To Grein Yield And Grain Protein. Crop Sci. 35, 1426-1431.
• Garrido-Lestache, E., R.J. López-Bellido, L. López-Bellido, 2005. Durum Wheat Quality Under Mediterranean Conditions As Affected By N Rate, Timing And Splitting, N FormAnd S Fertilization. Eur. J.Agron. 23, 265-278.
• Gooding, M.J., W.P. Davies, 1997. Wheat Production and Utilization. CAB International, Wallingford, UK. 355p.
• Guarda, G., S. Padovan, G. Delogu, 2004. Grain Yield, Nitrogen-Use Efficiency and Baking Quality of Old and Modern Italian Bread-Wheat Cultivars Grown at Different Nitrogen Levels. Europ. J. Agronomy 21: 181-192.
• Halvorson, A.D., A.L. Black, J.M. Krupinsky, S.D. Merrill, B.J. Wienhold, D.L. Tanaka, 2000. Spring Wheat Response to Tillage and Nitrogen Fertilization in Rotation with Sunflower and Winter Wheat.Agronomy Journal 92:136-144.
• Heitholt, J.J., L.I. Croy, N.O. Maness, H.T. Nguyen, 1990. Nitrgen Partitioning in Genotypes of Winter Wheat Differing in Grain N Concentration. Field Crops. Res. 23, 133-144.
• Johansson, E., M.L. Prieto-Linde, G. Svensson, 2004. Influence of Nitrogen Application Rate and Timing on Grain Protein Composition and Gluten Strength in Swedish Wheat Cultivars. J. Plant Nutr. Soil Sci. 167, 345-350.
• Johansson, E., M. L. Prieto-Linde, G. Svensson, and J.Ö. Jönsson, 2003. Influences of Cultivar, Cultivation Year and Fertilizer Rate on Amount of Protein Groups and Amount and Size Distribution of Mono- and Polymeric Proteins. J.Agric. Sci. 140, 275-284.
• Kahraman, T., 2006. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanı ve Azotlu Gübreleme Uygulamalarının, Tane Dolum Süresi ve Tane Dolum Oranı ile Verim ve Kalite Unsurlarına Etkilerinin Belirlenmesi. Trakya Üniv. Ziraat Fakültesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. 160 S., Tekirdağ.
• Kahrıman, F., 2007. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 31 S. Çanakkale.
• Koca Y.O., İ. Turgut, O. Erekul 2010. Tane Üretimi İçin Yetiştirilen Mısırın Birinci ve İkinci Üründeki Performansının Belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 47(2):181-190.
• Mut, Z., H.O. Bayramoğlu, H. Özcan, 2007. Bazı Ekmeklik Buğday ( ve Başlıca Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 22(2):193-201.
• L.) Genotiplerinin Verim
• Noaman, M.M., G.A. Taylor, J.M. Martin, 1990. Indirect Selection for Grain Protein and Grain Yield in Winter Wheat. Euphytica 47, 121-130.
• Öncan-Sümer, F., 2008. Ekmeklik Buğday ( Triticum
• Çeşitlerinde Bitki Sıklığı ve Azot aestivum L.)
• Dozlarının Verim, Verim Unsurları, Agronomik ve
• Kalite Özelliklerine Üzerine Etkileri ve Özellikler
• Arası İlişkiler. Aydın Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora
• Tezi, 146 Sayfa,Aydın.
• Öncan-Sümer, F., Erekul, O., Koca, Y.O., 2009. Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum Sıklığı ve Azot Dozlarının Bazı Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009.
• L.) Çeşitlerinde Bitki
• Rao, A.C.S. J.L. Smith, V.K. Jandhyala, R.I. Papendick, J.F. Parr, 1993. Cultivar and Climatic Effects on The Protein Content of Soft White Winter Wheat.Agron. J. 85, 1023-1028.
• Sade, B.,A. Topal, S. Soylu, 1999. Konya Sulu Kosullarında Yetistirilebilecek Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. Orta Anadolu`da Hububat Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran, 91-96. Konya.
• Schular, S.F., R.K. Bacon, E.E. Gbur. 1994. Kernel and spike character influence on test weight of soft red winter wheat. Crop Sci. 34: 1309-1313.
• Sowers, K. E., Miller, B. C., Pan, W.L., 1994: Optimizing grain yield in soft white winter wheat with split nitrogen applications.Agron. J. 86, 1020-1025.
• Stone, P.J., R. Savin, 2000.Grain Quality and İts Physiological Determiants. in: Satorre, M.H., Slafer, G.A. (Eds), Wheat, Ecology and Physiology of Yield Determination. Food Products Press, New York, pp. 85120.
• Şengün, B., Y.O. Koca, İ. Turgut, O. Erekul, F. Öncan- Sümer, 2008. Bazı İleri Ekmeklik Buğday (Triticum aestivumL.) Hatlarının Aydın Koşullarındaki Verim, Verim Öğeleri ve Kimi Ekmeklik Kalite Özellikleri. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, S:372-380. KONYA.
• Tosun, M., S. Yüce, A. Erkul ve H. Ege, 2006. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Buğdayın Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Direkt Seleksiyona Karşı Endirekt Seleksiyon Etkinliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 43(2): 53-62
• Triboi, E.,A.Abad,A. Michelena, J. Lloveras, J.L. Ollier, C. Daniel, 2000. Environmental Effects on The Quality of Two Wheat Genotypes: 1. Quantitative and Qualitive Variation of Storage Proteins. European Journal of Agronomy 13: 47-64.
• Wang S., K. Sosulski, F. Sosulski, M. Ingledew, 1997. Effect of Sequential Abrasion on Starch Composition of Five Cereals For Ethanol Fermentation. Food Research International 30(8): 603-609.
• Yağdı K., 2004. Bursa Koşullarında Geliştirilen Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.
• ) Hatlarının Bazı Kalite
• Özelliklerinin Araştırılması, Uludağ Üniv. Zir. Fak.
• Dergisi, 18(1), 11-23. Sorumlu Yazar Yakup Onur KOCA
• [e-mail] Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 10.10.2011