Ekmeklik Buğdayda Kurağa Dayanıklılık İçin Bazı Özelliklerin Değerlendirilmesi

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 1, 67 - 72, 01.03.2011

İLKAY Yavaş AYDIN Ünay

Öz

Buğday verimini sınırlayan en önemli faktörlerden birisi yağışın yetersiz ve düzensiz dağılımından kaynaklanan
kuraklıktır. Ege Bölgesi'nde özellikle tane dolumu süresince meydana gelen kuraklık verimin azalmasına neden
olmaktadır. Bu nedenle Golia 99, Basribey 95, Cumhuriyet 75, Sagittario, Pamukova 97 ve Negev ekmeklik
buğday çeşitleri kuraklığa tolerans için değerlendirilmiştir. Çalışma, sulama ve yağış koşullarında tarlada ve
çimlenme gözlemleri olarak yürütülmüştür. İncelenen özellikler susuz koşullarda dayanıklılık açısından
değerlendirilmiştir. Bitki boyu, metrekarede başak sayısı, tane verimi, koleoptil uzunluğu ve kökçük
uzunluğunun göz önünde bulundurulması gerektiği sonucuna varılmıştır. Cumhuriyet 75, Negev ve Sagittario
çeşitlerinin kurak yıllarda daha verimli ve kuraklığa dayanıklı ıslah çalışmalarında başarılı bir şekilde
kullanabileceği söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Buğday, kuraklık, ürün fizyolojisi, verim, verim komponenti

EVALUATION OF SOME PROPERTIES FOR DROUGHT RESISTANCE IN BREAD WHEAT

Öz

One of the most important factors limiting wheat yield is drought, due to inadequate rainfall and its erratic distrubition. The drought which was occurred during especially grain filling in Aegean Region leads to significantly declined yield. For this purpose, bread wheat varieties which were Golia 99, Basribey 95, Cumhuriyet 75, Sagittario, Pamukova 97 and Negev evaluated for drought tolerance. The study was conducted irrigated and rainfed conditions as field and germination observations. The examined characters were evaluated, in terms of resistance to non-irrigated conditions. The plant height, spike number per square meter, grain yield, coleoptile length and radicle length were concluded to be taken into consideration. Cumhuriyet 75, Negev and Sagittario varieties may be more efficient in drought years and these varieties can be said to use succesfully the drought resistance breeding works.

Anahtar Kelimeler

Crop physiology drought, wheat, yield, yield components

Kaynakça

• Acevedo, E., S. Ceccarelli. 1989. Role of physiologist- breeder in a breeding program for drought resistance conditions. F.W.G. Baker, ed.Drought resistance in cereals, p. 117-139. Wallingford, UK, CAB International.
• Baric, M., S.Keresa, H. Sarcevic, I.H. Jercic, D. Horvat, G. Drezner 2006. Influence of drought during the grain filling period to the yield and quality of winter wheat (T.aestivum
• L.) Prooceedings of 3rd International
• Congress 'Flour-Bread 05' and 5 th Croatian Congress
• of Cereal Technologists.
• Blum, A. 1988. Plant breeding for stress environments. Boca Raton, Fla. (USA): CRC Press. 208 p.
• Cekic, C. 2007. Kurağa Dayanıklı Buğday (Triticum aestivumL.) Islahında Seleksiyon Kriteri Olabilecek Fizyolojik Parametrelerin Araştırılması. Ankara Üni., Fen Bilimleri Enst., Toprak Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 114 s.,Ankara.
• Fischer, R.A., J.T. Wood. 1979. Drought resistance in spring wheat cultivars. III. Yield associations with morpho-physiological traits.Agric.Res. 30:801.
• Garcia del Moral, L.F., Y. Rharratia, D. Villegasb, C. Royob. 2003. Evaluation of grain yield and its components in durum wheat under Mediterranean Conditions: An ontogenic approach. Agronomy Journal, 95:266-274.
• Gupta, N.K., S. Gupta, A. Kumar. 2001. Effect of water stress on physiological attributes and their relationship with growth and yield in wheat cultivars at different growth stages. J. Agronomy, 86:1437- 1439.
• Guttieri, M.J., J.C. Stark, K. Brien, E. Souza. 2001. Relative Sensitivity of Spring Wheat Grain Yield and Quality Parameters to Moisture Deficit. Crop Science, 41:327-335.
• Kalapos, T., R. van den Boogaard, H. Lambers.1996. Effect
• Kalayci M., M. Aydin, V. Ozbek, C. Cekic, M. Keser, F. Altay, H. Ekiz,A. Yilmaz, E. Kinaci, İ. Cakmak. 1998. OrtaAnadolu Kosullarında Kuraga Dayanıklı Bugday Genotiplerinin Belirlenmesi ve Morfolojik ve Fizyolojik Parametrelerin Geliştirilmesi. TUBITAK PROJESI, Bahri Dagdas Uluslarası Tarımsal Arastırma Enstitüsü.
• Kalefetoglu, T.,Y. Ekmekci 2005. The effects of drought on plants and tolerance mechanisms. G.U. journal of Science, 18 (4):723-740.
• Karahan, S. 1996. Buğdaylarda (Triticum spp.) Kurağa Dayanma Mekanizmasının Labaratuvar, Sera ve Tarla Şartlarında İncelenmesi ve Dayanıklı Genotiplerin Seçimi ve Sonuçların Islah Programlarında Kullanılması Üzerine Araştırmalar. Selçuk Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 184 s., Konya.
• Rajaram, S., Braun, H.J., M. van Ginkel. 1996. CIMMYT's approach to breed for drought tolerance. Euphytica 92:147153.
• Rampino, P., G. Spano, S. Pataleo, G. Mita, J.A. Napier, N. Di Fonzo, P.R. Shewry, C. Perrotta. 2006. Molecular analysis of a durum wheat 'stay green' mutant: expression pattern of photosynthesis-related genes. Journal of Cereal Science, 43:160-168.
• Shahryari, R. E. Gurbanov, A. Gadimov, D. Hassanpanah. 2008. Tolerance of 42 bread wheat genotypes to drought stress after anthesis. Pak. J. Biol. Sci., 11: 1330-1335.
• Simova-Stoilova, L., V.Vassileva, T. Petrova, N. Tsenov, K. Demirevska, U. Feller. 2006. Proteolytic activity in wheat leaves after drought stress and recovery. Gen. Appl. Plant Physiol., Special Issue: 91100.
• Ormaetxe, I.I. P.R. Escuredo, C.A. Igor, M. Becana. 1998. Oxidative Damage in Pea Plants Exposed to Water Deficit or Paraquat. 116:173-181. Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 15.06.2011