SULAMALI KOŞULLARDA İLERİ EKMEKLİK BUĞDAY (Triticum aestivum L.) HATLARININ TANE VERİMİ VE BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2006, Cilt: 3 Sayı: 1, 27 - 32, 01.03.2006

Ali Erkul

Öz

Ege Bölgesinde buğdayın verim ortalaması ülke ortalamasından yüksek olmasına karşın, ekmeklik kalitesinin yüksek olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Bu nedenle her yıl bir miktar yüksek kaliteli buğday ithalatı yapılmaktadır. Bu ithalatı mümkün olduğunca aza indirebilmek için kalitesi ve verimi yüksek yeni buğday çeşitlerine gereksinim vardır. Çalışmada bu amaçla ileri buğday hatları ile yurt içi kaynaklardan temin edilen ekmeklik buğday çeşitleri denemeye alınarak verim ve bazı kalite özellikleri bakımından incelenmiştir. Sonuç olarak, yüksek verimli ve kabul edilebilir kaliteye sahip genotipler belirlenmiş ve bölge ekolojisi için ümitvar genotipler olarak sonraki ıslah programına aktarılmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Triticum aestivum L., kalite özellikleri, verim

Determining Grain Yield and Some Quality Characteristics of Advanced Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Lines in Irrigated Conditions

Öz

Although the average wheat yield of Agean region is higher than that of Turkey, it is quite impossible to declare
that bread wheat quality is desirable. Therefore, high quality wheat has been imported for years. For decreasing
the amount of imported wheat, new wheat varieties which were high yielding and had high quality are needed. For
this purpose, advanced wheat lines and local varieties were examined for yield and some quality parameters.As a
result of the study, lines which were high yielding and had acceptable quality were determined. These were
promising lines forAgean region and transferred to next breeding programme

Anahtar Kelimeler

Triticum aestivum L., quality traits, yield

Kaynakça

• Açıkgöz, N., A.F. Moghaddam, ve K. Özcan. 1994. Tarist: PC'ler için bir agroistatistik paketi I. E.Ü.Z.F Tarla Bitkileri Kongresi, 1994, İzmir.
• Akıncı, C., M. Yıldırım ve N. Sönmez. 2001. Diyarbakır sulu koşullarına uygun ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001 Tekirdağ. Cilt I, s. 69-74.
• Anonim, 2005. Aydın Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü Kayıtları.
• Balkan, A. ve T. Gençtan 2005. Un kalitesini yükseltmek için paçala karıştırılan bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Tekirdağ koşullarındaki verim ve kalite unsurlarının belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005Antalya, Cilt I, s. 95-100.
• Borghi, B., M. Corbellini, C. Minoia, M. Palumbo, N. Di Fonzo and M. Perenzin. 1997. Effects of Mediterranean climate on wheat bread-making quality. European Journal ofAgronomy. 6:145-154.
• Branlard, G., M. Dardevet, R. Saccomano, F. Lagoutte and J. Gourdon. 2001. Genetic diversity of wheat storage proteins and bread wheat quality. Euphytica 119:59-67.
• Costa, J.M. and W.E. Kronstad. 1994. Association of grain protein concentration and selected traits in hard red winter wheat populations in the Pacific Northwest. Crop Sci. 34: 1234-1239.
• Cox, M.C., C.O. Qualset and D.W. Rains. 1985. Genetic variation for nitrojen assimilation and translocation in wheat. I. Dry matter and nitrogen accumulation. Crop Sci. 25:430-435.
• Demir, İ., P. Şölen, C. Dutlu, M. Altınbaş, S. Yüce, İ. Turgut ve N. Çelik. 1986. Ege Bölgesi buğday ıslahı çalışmaları. Bitki Islahı Simpozyumu, Tübitak-Toag. 15-17 Ekim 1986, İzmir. S. 88-99.
• Demir, İ., G. Bilgen, M. Altınbaş, N. Çelik ve S. M. Abdel- Al. 1987. İleri buğday varyetelerinin agronomik ve kalite karakterleri. Türkiye Tahıl Simpozyumu, 6-9 Ekim 1987 Bursa. s. 49-58.
• Demir, İ., S. Yüce, Y. Sekin, E. Köse, C. Sever. 1999. İleri ekmeklik buğday hatlarının bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerinde bir çalışma. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt I, Genel Tahıllar, s. 354-356, Adana.
• Diehl, A.L., V.A. Johnson and P.J. Mattern. 1978. Inheritance of protein and lysine in three wheat crosses. Crop Sci. 18:391-395.
• Dokuyucu, T., A. Akkaya, A. Nacar ve B. İspir. 1997. Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim, verim özelliklerinin incelenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi 22-25 Eylül 1997 Samsun. S.16-20.
• unsurları ve fenolojik
• Dokuyucu, T., L. Cesurer ve A. Akkaya. 1999. Bazı ekmeklik buğday ( Kahramanmaraş koşullarında verim ve verim unsurlarının incelenmesi. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım 1999, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, s. 127-132. L.) genotiplerinin Triticum aestivum
• Elgün, A., Z. Ertugay ve M. Certel. 1987. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tar. Ürün. Tek. Böl. Erzurum.
• Ercan, R., Seçkin, R. ve S. Velioğlu. 1988. Ülkemizde yetiştirilen bazı buğday çeşitlerinin ekmeklik kalitesi. Gıda 13(2):107-114.
• Erkul, A., C. Konak, İ. Turgut ve F. Öncan. 2005. Büyük Menderes Havzasına uyumlu ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005Antalya, Cilt II, s. 669-674
• FAO, 2005. Www.fao.org
• Feil, B. and M. Baenziger. 1993. Weshalb haben ertragreiche Weizensorten eine niedrige Kornproteinkonzentration Mitt. Ges. Pflanzenbauwiss., 6, 113-116.
• Feil, B. 1999. Beziehungen zwischen dem Kornertrag und den Konzentrationen von Proetin, Phosphor und Kalium in den Körnern von Sommerweizensorten, Pflanzenbauwiss., 3, Verlag Eugen Ulmer GmbH & Co., Stuttgart, p. 37-46.
• Genç, İ., T.Yağbasanlar, H. Özkan, M.Yıldırım, C.Yücel, S. Özer, B. Bahar, S. Altıntaş ve M. Topal. 2003. Çukurova koşullarına uygun buğday ıslah çalışmaları. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi 13-17 Ekim 2003 Diyarbakır. I.Cilt, s. 41-46.
• Gooding, M.J., R.H. Ellis, P.R. Shewry and J.D. Schofield. 2003. Effects of resricted water availability and increased temperature on the grain filling, drying and quality of winter wheat. Journal of Cereal Science 37:295-309.
• Graybosch, R.A., C.J. Peterson, D.R. Shelton and P.S. Baezinger. 1996. Genotypic and environmental modification of wheat flour protein composition in relation to end-use quality. Crop Sci. 36:269-300.
• Guarda, G., S. Padovan and G. Delogu. 2004. Grain yield, nitrogen-use efficiency and baking quality of old and modern Italian bread-wheat cultivars grown at different nitrogen levels. Europ. J.Agronomy, 21:181-192.
• International Association of Cereal Chemistry (ICC), 1986: Standard Methods of the ICC. Vienna.
• Johnson, V.A. 1978. Breeding for yield and protein content in hard winter wheat. Cereal Foods World 23:84-86.
• Karatopak, G. ve N. Dinçer. 1999. Çukurova bölgesi için uygun ekmeklik buğday (Triticum aestivum çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım 1999, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, s. 343-348. L.)
• Karababa E., Y. Coşkuner, G. Karatopak, N. Dinçer ve R. Ercan. 1999. Çukurova Bölgesi için geliştirilen ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özellikleri. OrtaAnadolu'da buğday tarımının sorunları ve çözüm yolları sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, s. 626-629.
• Konak, C., M. Akça ve İ.Turgut. 1999. Aydın ili koşullarına uyumlu buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım 1999, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, 87-90.
• Knott, D.R. 1989. The wheat rusts breeding for resistance. ISBN 3-540-50459-1 Springer-Verlag Berlin Heidelberg NewYork.
• Liu, J.J., Z.H. He, Z.D. Zhao, R.J. Pena and S. Rajaram. 2003. Wheat quality traits and quality parameters of cooked dry white Chinese noodles. Euphytica 131:147- 154.
• Loffler, C.M. and R.H. Busch. 1982. Selection for grain protein, grain yield and nitrogen partitioning efficiency in hard red spring wheat. Crop Sci. 22:591-595.
• McKendry, A.L., P.B.E. McVetty and L.E. Evans. 1995. Selection criteria for combining high grain yield and high grain protein concentration in bread wheat. Crop Sci. 35:1597-1602.
• Miadenow, N., N. Przulj, N. Hristov, V. Djuric and M. Milovanovic. 2001. Cultivar-by-enviroment interactions for wheat quality traits in semiarid conditions. Cereal Chem. 78:363-367.
• Özer, M.S., H. Özkan, O. Kola, İ. Genç, T. Yağbasanlar ve C. Kaya. 2001. Ç.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümü tarafından yetiştirilen bazı ekmeklik buğday ve triticale çeşit ve hatları ile bölgemiz çiftçilerince üretilen ticari buğday çeşitlerinin fiziksel, kimyasal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. GAP II. Tarım Kongresi, 24-26 Ekim 2001, Şanlıurfa. s. 369-376.
• Şener, O., M. Kılınç, T. Yağbasanlar, H. Gözübenli ve U. Karadavut. 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum (Triticum durum Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi 22-25 Eylül 1997 Samsun. s. 1-5.
• Tıpples, K.H., R.H. Kılborn and K.R. Preston. 1994. Wheat Production, Properties and Quality. Edited by W.Bushuk and V.F. Rasper. Chapter 12 p. 169-178. ISBN : 0-7514-0181-1.
• Toklu, F., T. Yağbasanlar ve H. Özkan. 1999. Ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum danenin fiziksel ve kalite özellikleri arasındaki ilişkilerin saptanması üzerine bir araştırma. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-20 Kasım 1999, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, s. 339-342.
• L.) hektolitre ağırlığı ile
• Turchetta, T., M. Ciaffi, E. Porceddu and D. Laiandra. 1995. Relationship between electrophoretic pattern of storage proteins and gluten strenght. Plant Breeding 114(5):406-412.
• Uluöz, M. 1965. Buğday, un ve ekmek analiz metodları. E.Ü. Ziraat FakültesiYayınları No:29, İzmir, s.91.
• Veli, S., S.S. Tükel, İ. Genç, R. Bilgin ve H. Özkan. 1994. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin SDS-PAGE ve bazı kimyasal yöntemlerle belirlenmesi. Tarla Bitkileri Kong. 25-29 Nisan 1994. Bornova-İzmir, Cilt II, s.6-11.
• Yüce, S., C. Konak, İ. Demir, M. Tosun, İ. Turgut ve R.R. Akçalı. 2001. Ege Bölgesinde bazı ekmeklik buğday çeşit ve hatlarında verim ve kimi özellikler üzerinde araştırmalar. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001 Tekirdağ. Cilt I, s. 29-35.
• Zeybek, A., E. Tan ve Y. Ayrancı. 2003. Muğla-Dalaman Havzası sulu koşullarına uyumlu yüksek verimli buğday çeşitlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi 13-17 Ekim 2003 Diyarbakır. I.Cilt, s. 198-202.