BAZI İLERİ MAKARNALIK BUĞDAY HATLARININ TARIMSAL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Yıl 2005, Cilt: 2 Sayı: 2, 51 - 57, 01.06.2005

Elif Sözen Köksal Yağdı

Öz

Bu araştırma, Bursa koşullarında geliştirilmiş ileri kademede bazı makarnalık buğday hatlarının agronomik özellikleri ile bu özellikler arası ilişkilerin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada bitki materyali olarak kullanılan 10 ileri hat ve 1 kontrol çeşit üzerinde tane verimi başta olmak üzere bitki boyu, başak boyu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, m2'de başak sayısı gibi özellikler araştırılmıştır. Araştırmada saptanan bulgular iki yıllık ortalama değerler üzerinden incelendiğinde, genotiplerin bitki boyu değerlerinin 80.2-89.8cm, başak boylarının 6.5-7.8cm, başakçık sayılarının 18.3-20.9 adet, başakta tane sayısı değerlerinin 33.8-44.4adet, başakta tane ağırlıklarının 1.65-2.17g, 1000 tane ağırlıklarının 42.80-48.80g,m2'de başak sayılarının 383.8-429.0 adet, dekara tane verimi değerlerinin 385.75-525.05 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır. Hatlar içerisinde, Gökgöl/Amasya-27, Gökgöl/Çanakkale-52, Gökgöl/Erzincan-27 ve Gökgöl/Atseke-34 sırasıyla 525.05, 523.55, 504.35, 513.20 kg/da olan yüksek verim değerleri ile ümit var hatlar olarak değerlendirilmişlerdir. Çalışmada, başakçık sayısı ile başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı arasında, başakta tane sayısı ile başakta tane ağırlığı, başakta tane ağırlığı ile 1000 tane ağırlığı, m2'de başak sayısı ile verim arasında pozitif korelasyon değerleri elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık Buğday, Tarımsal Özellikler, Verim, Korelasyon

A Research To Determine Agronomic Traits of Some Advanced Durum Wheat Lines

Öz

This research was conducted to determine agronomic traits of some advanced durum wheat lines and
correlations between these traits improving in Bursa conditions.
In this study, grain yield, plant height, spike lenght, spikelet number/spike, seed number/spike, seed
weight/spike, 1000 kernel weight, spike number/m² were investigated over 10 advanced lines and 1 control
variety, used as plant material.
When the determined values were investigated over two years means; ıt's found out that the values are
changed in genotypes between 80.2-89.8 cm in plant height,6.5-7.8 cm in spike lenght,18.3-20.9 in spikelet
number per spike,33.8-44.4 in seed number per spike,1.65- 2.17 g in seed weight per spike, 42.80-48.80 g in 1000
kernel weight, 383.8-429.0 in spike number/m , 385.75-525.05 kg/da in grain yield. The yields of
Gökgöl/Amasya-27, Gökgöl/ Çanakkale-52, Gökgöl/Erzincan-27 and Gökgöl/Atseke-34 lines had 525.05
kg/da, 523.55 kg/da, 504.35 kg/da, 513.20 kg/da respectively so these lines was determined promising lines.
In this study, positive correlations was obtained between spikelet number/spike and seed number, seed
weight/spike; seed number/spike and seed weight/spike; seed weight/spike and 1000 kernel weight; spike
number/ m² and grain yield.

Anahtar Kelimeler

Durum Wheat, Agronomic Traits, Yield, Correlation

Kaynakça

• Akıncı, C. 2003. Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Hatlarının Kıyaslanması. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Özetleri, 13-17 Ekim 2003, Diyarbakır, s. 24-32.
• Alp, A. ve E. Kün 1999. GüneydoğuAnadolu Bölgesi Yerel Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Tarımsal ve Kalite Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana. s. 103- 108.
• Anonim, 2003 Bursa Bölgesi İklim Verileri. Bursa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, Bursa. s .20.
• Anonim, 2004. Fao Statistics. www. fao.org
• Ayçiçek, M. ve N. Yürür, 1997. Türkiye Tarımında Makarnalık Buğday Üretimi Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11: 267-275.
• Ayçiçek. M. ve T. Yıldırım, 2002. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarının (T.aestivum var. aestivum L.) Bingöl Şartlarındaki Verim Yeteneklerinin Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14 (1), Bingöl, s.19-28.
• Baltensperger, D., G. Frickel, R. Klein, J. Krall J. Cecill ve J. Hain 2001. http://www. wheatbook. unl.edu.
• Belay, G., T .Tesemma ve D. Mitiku 1993 Variability and Correlation Studies in Durum Wheat in Alem Tena, Etophia. Rachis. 12 (1-2): 38-41.
• Birsin, M.A., 1998. Makarnalık Buğdayda Ana Sap Verimi ve Bazı Verim Öğelerinin Korelasyonu ve PathAnalizi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7 (2): 40-46.
• Budak h. ve s. Karaltın, 1998. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Fiziksel ve Kimyasal Yöntemlerle Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Anadolu, J. of Aari. 8(2): 66-79.
• Burns, J.W ve K.K. Kidwelll 2001. http://www. varietytest. unl.edu.
• Conlon, J.t. 1990. http://www.ag. ndsu. nodak.edu.
• Çetin, B. ve Ş. Budak, 1999. Türkiye'de Makarnalık Buğday Üretimi ve Makarnalık Sanayiindeki Gelişmeler. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Simpozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, s. 730-738.
• Çetin, B. ve Ş. Turhan 2002. Türkiye Makama Sektöründeki Gelişmeler ve Dışsatıma Yansımaları. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, 3-4 Ekim 2002, Gaziantep. s. 243-248. Çölkesen,
• M., B. Özsisli ve A. Çokkızgın, 2002.
• Kahramanmaraş ve Afşin Elbistan Koşullarına Uygun
• Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine
• BirAraştırma. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve
• Sergisi. 3-4 Ekim 2002, Gaziantep, s. 159-163.
• Demir, İ., S. Yüce, M. Tosun, Y. Sekin, E. Köse ve C. Sever, 1999. İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Bir Çalışma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Genel ve Tahıllar 15-18 Kasım 1999,Adana, s. 354-359.
• Dillon, M., S. Haley, C. Johnson, J. Johnson, C. Pearson ve J. Quick, 2002. Colerado Spring Wheat, Barley and Oats Performance Trials. Colerado State University and Colerado Research Center. Soil and Crop Science, p. 970.
• Dokuyucu T., A. Akkaya ve M. Akçura 2002. Path Analysis of Yield And Some Yield Related Traits of Durum Wheat Genotypes Grown ın Rainfed Conditions of Mediterranean Region. Turkish J. of Field Crops , 7 (1): 31-39.
• Dönmez, E., R. G. Sears, J. P. Shroyer ve G. M. Paulsen, 1999. http://www. oznet. ksu.edu.
• Genç, İ., 1974. Yerli ve Yabancı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verim ve Verime Etkili Başlıca Karakterler Üzerine Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Ziraat FakültesiYayınları, No:82.
• Genç, İ., Y. A. Kırtok, C. Ülger ve T. Yağbasanlar, 1987.Çukurova Koşullarında Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Hatlarının Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye Tahıl Simpozyumu., 6-9 Ekim 1987, Bursa,. s. 71-82.
• Genç, İ., T.Yağbasanlar ve H. Özkan 1993.Akdeniz İklim Kuşağına Uygun Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Simpozyomu, 30 Kasım-3 Aralık 1993,Ankara, s.127-139.
• Jackson, L.F., J. Dubcovsky, L.W. Gallagher ve R.L. Wennig, 2000. http://www. agronomy.ucdavis.edu.
• Karademir, Ç. ve a. Sağır, 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Makarnalık Buğday Genotiplerinde Bitkisel Özelliklerin Değişim Sınırları. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. 15-18 Kasım 1999,Adana. s. 360- 365.
• Kılınç, M., O. Şener ve H. Gözübenli, 1996. Makarnalık Buğdaylarda Verim ve Bazı Verim Komponentlerinin Korelasyon ve Path Analizi. Mustafa Kemalpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi , 1(1): 45-58.
• Özgüven N.Ç ve A.V. Katkat, 1997. Uludağ Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği Topraklarının Verimlilik Durumunun Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 43-54.
• Qiulland, J.D. ve G.R. Sagar, 1965. Grain Yield in Two Constrastring Varieties of Spring Wheat.Ann. of Bot., 29: 683-687.
• Roozeboom, K., W.W. Bockus, L. Brooks, M. Knapp ve A. Fritz , 2002. Ksu.edu.
• Taş, B, 2001. Bursa Ekolojik Koşularında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kimi Kalite Özelliklerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 43-54.
• Taşyürek, T., S. Gökmen, V. Temirkaynak ve M.A. Sakin, 1999. Sivas-Şarkışla Koşullarında Buğday, Arpa ve Triticale'nin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Bir Araştırma. Orta Anadolu'da Hububat Tarımını Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. 8-11 Haziran 1999, Konya, s. 626-629.
• Turan, Z.M., 1998 İstatistik. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Ders Notları.Yayın No: 78, s. 270. Bursa.
• Ülker M., F. Sönmez, N. Yılmaz ve H. Ege, 1999. Icarda Kökenli Bazı Kışlık Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşit ve Hatlarının Van Koşullarına Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-18 Kasım 1999,Adana, s. 384-389.
• Ünal, S., 2002. Buğdayda Kalitenin Önemi ve Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi. 3-4 Ekim 2002, Gaziantep, s. 25-37.
• Wichman, D. ve M.T. Moccasin 2000. http://www. sarc. montana.edu.
• Yağbasanlar, T., F. Toklu, Y. Kırtok ve K. Vurana, 2001. Kktc Sulu Koşullarına Uygun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, s. 111-119.
• Yağdı, K. ve H.R. Ekingen, 1995. Beş Ekmeklik Buğday Çeşidinin Diallel Melez Döllerinde Bazı Agronomik Özelliklerin Kalıtımı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11: 81-93.
• Yağdı, K., 2001. Bursa Ekolojik Koşullarında Ekmeklik Buğdaylarda Verim ve Verime Etkili Bazı Özeliklerin Korelasyonu ve Path Analizi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15: 11-18.
• Yılmaz, H.A., ve T. Dokuyucu, 1994. Kahramanmaraş Koşullarına Uygun ve Yüksek Verimli Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Saptanması. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, s. 9-12.
• Yürür, N., Z.M. Turan ve S. Çakmakçı, 1987. Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Bursa Koşullarında Verim ve Adaptasyon Yeteneği Üzerinde Araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987, Bursa, s. 59-68.
• Yürür, N., 1994. Serin İklim Tahılları. Tahıllar-I. Uludağ Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 7-035-0295, s. 67- 69, 140-141, Bursa. Geliş Taihi Kabul Tarihi : 30.11.2005