Yarı Kurak İklim Koşulları İçin Islah Amaçlı Yetiştirilen Bazı Kırmızı Mercimek Hat ve Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 267 - 274, 31.12.2021

Ayşe Gülgün Öktem

https://doi.org/10.25308/aduziraat.954939

Öz

Araştırma, yarı kurak iklim koşullarında ıslah amaçlı yetiştirilen bazı kırmızı mercimek (Lens culinaris Medik.) hat ve çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma Şanlıurfa koşullarında 2016-17 ve 2017-18 yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Bu çalışmada 10 kırmızı mercimek hattı (F4 ve F5 kademesinde) ile 2 standart çeşit (Çağıl ve Çiftçi) materyal olarak kullanılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çeşitler ve hatlar arasında çiçeklenme süresi, ilk bakla yüksekliği, bitki boyu, bin tane ağırlığı, tane verimi, protein oranı bakımından istatistikî farklılıklar saptanmıştır. İki yılın ortalamasına göre, en yüksek tane verimi 1 no’lu hattan (214.40 kg/da) kg/da) elde edilirken, en düşük verim 8 nolu hattan (154.95 kg/da) elde edilmiştir. Hat 1, hat 2, hat3, hat 4, hat 6, hat 8, hat 9 ve hat 10 çiçeklenme süresi, bitki boyu, bin tane ağırlığı, ilk bakla yüksekliği, tanede ham protein oranı ve tane verimi bakımından daha üstün bulunmuş ve verim denemeleri için seçilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Lens culinaris Medik., Şanlıurfa, tane verimi

Kaynakça

• Alıcı S (1997) Harran Ovası Koşullarında Farklı Mercimek (Lens culinaris Medic.) Çeşitlerinin Morfolojik ve Tarımsal Karakterlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Anonim (2018) Sanliurfa Meteoroloji Müdürlüğü Verileri, Sanliurfa.
• Anonim (2020) Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 23.052021).
• Aydoğan A (2001) Ülkemizde Mercimek Üretimi. Tarım ve Köyisleri Bakanlığı. Tigem Dergisi, 80:30-39.
• Aydoğan A, Karagül V, Bozdemir Ç (2002) Orta Anadolu Bölgesi Kışlık Mercimek (Lens culinaris Medik.) Islah Çalışmaları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 11(1):2.
• Aydoğan, A., Karagül V., Bozdemir Ç. (2005). Kışlık Kırmızı Mercimek Çeşitlerinin Orta Anadolu Koşullarına Adaptasyonu. GAP IV. Tarım Kongresi, 21-23 Eylül 2005, Şanlıurfa, 820-825.
• Biçer T, Şakar D (2007) Bazı Kırmızı Mercimek Hat ve Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(3): 292-296.
• Biçer BT, Şakar D (2011) Mercimek (Lens culinaris Medik.) Hatlarının Verim ve Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(3):21-27.
• Bildirici N, Çiftçi V (2001) Van Ekolojik Koşullarında Yüksek Verimli Kışlık Mercimek Çeşitlerinin ve Tane Verimi ile Verim Öğeleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1): 67-72.
• Bozdemir Ç, Önder M (2007) Yazlık Yeşil Mercimek (Lens culinaris Medik.) Genotiplerinin Ankara Ekolojik Koşullarında Verim ve Bazı Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23 (49):1309-0550.
• Çokkızgın A (2007) Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nden Toplanan Bazı Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Yerel Genotiplerinin Bitkisel ve Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. Çokkızgın A, Çölkesen M, Kayhan K, Aygan M (2005) Kahramanmaraş Koşullarında Değişik Kışlık Mercimek (Lens culinaris Medic.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2): 285-290.
• Çölkesen M, İdikut L, Zulkadir G, Çokkızgın A, Girgel Ü, Boylu ÖA (2014) Determination of Yield and Yield Components of Various Winter (Lens culinaris Medic.) Lentil Genotypes in Kahramanmaras Conditions. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Special Issue(1): 1247-1253.
• Doğan S, Doğan Y (2020) Mardin Koşullarında Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Genotiplerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 8(9): 23-30.
• Erman M, Demirhan H, Tunçtürk M (2005) Siirt Ekolojik Koşullarında Kışlık Olarak Yetiştirilebilen Bazı Mercimek Çeşitlerinin Önemli Tarımsal ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, 2005, Antalya, Cilt I, 237-240.
• Hakkoymaz O (2018) Konya Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Ekilen Kışlık Mercimek Çeşitlerinin Verim ve Bazı Fenolojik, Morfolojik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hanlan TG, Ball RA, Vandenberg A (2006) Canopy Growth and Biomass Partitioning to Yield in Short-Season Lentil. Canadian Journal of Plant Sci. 86(1):109-119.
• Koç M (2004) Diyarbakır Koşullarında Bazı Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Çeşit ve Hatlarında Verim ve Verimle İlgili Özelliklerin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Koç A, Akdeniz H (2019) Bazı Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Genotiplerinin, Beyazkule Ceylanpınar Sulu Koşullarında Verim ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 2(2):15-20.
• Küçükay AB, Şener A, Kaya M (2019) Determination of Yield and Yield Components of Red Lentil Varieties in Isparta Conditions. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(sp2): 97-102.
• L’azaro A, Ruiz M, Martin I (2001) Relationships Between Agro/Morphological Characters and Climatic Parameters in Spanish Landraces of Lentil (Lens culinaris). Nutrition Abstrcats and Reviws (Series A), 58:320-343.
• Öktem AG (2016) Şanlıurfa Koşullarında Yetiştirilen Bazı Kırmızı Mercimek (Lens culinaris Medik.) Genotiplerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(1): 27-34.
• Öktem AG, Öktem A (2018) Kurağa Dayanıklı Kırmızı Mercimek (Lens culunaris Medik) Genotiplerinin Verim ve bazı morfolojik özelliklerinin Belirlenmesi. Ivpe Yayınları. Karadağ.
• Özdemir S (2002) Yemeklik Baklagiller, Hasad Yayıncılık Ltd. Şti, İstanbul.
• Sell R (1993) Lentil, Agronomic Information. www.ag.ndsu.edu/pubs/alt-ag/lentil. (Erişim Tarihi:27.02.2021).
• Sözen Ö, Karadavut U (2017) Bazı Yeşil Mercimek Genotiplerinde Dane Verimi ve Verim Komponentleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1):104-110.
• Toğay Y, Engin M (2000) Van Koşullarında Ekim Zamanlarının Mercimek (Lens Culinaris Medic.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Ögelerine Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi. 6(3):32-36.