Norduz Toklularının Sezon Dışı Erken Damızlıkta Kullanım Olanakları

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 1, 173 - 179, 30.06.2023

Kadir Kırk

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1301090

Öz

: Van İli Ekstansif yetiştirici koşullarında, erken damızlıkta kullanım amacıyla, yaklaşık 11-12 ay yaşlı 87 dişi, 16 erkek olmak üzere, toplam 103 baş Norduz toklu kullanılmıştır. Erkeklerin 6’sı yapay tohumlama programında erken damızlık için kullanılırken, 10’u ise, kızgınlık tespitinde, genç arama koçu olarak kullanılmıştır. Kızgınlığı belirlenen 87 baş dişi toklu’nun yapay tohumlanmasında, 6 baş Norduz erkek toklu’dan, yapay vajen yöntemi ile alınan sperma ejekülatları kullanılmıştır. Kızgın dişiler, kızgınlık tespitinden, yaklaşık 12-16 saat sonra, 0.3 ml/baş taze ve sulandırılmamış sperma ile, serviks ağzına yapay tohumlanmıştır. Kızgınlıkları sabah belirlenen 47 baş (% 54.02) dişi toklu, aynı gün öğleden sonra, geç saatte yapay tohumlanmıştır. Kızgınlığı akşam belirlenen 40 baş (% 45.98) dişi toklu ise, ertesi sabah, erken saatte yapay tohumlanmıştır. Doğum döneminde, sabah yapay tohumlanan 47 dişi toklu’dan 19‘u (%40.43), akşam yapay tohumlanan 40 dişi toklu’dan 13’nün (%32.50) toplam 87 baş yapay tohumlanan dişi toklu’dan %36.78 (32 baş) genel kuzulama oranı elde edilmiştir. Bu araştırmada, yaklaşık 11-12 aylık Norduz toklu’nun, ekstansif yetiştirici koşullarında yapay tohumlama ve kuzulama oranları, 18-24 ay yaşlı yerli ve kültür ırkı koyunların verilerinden, istatistiki olarak önemli düzeyde düşük bulunmuştur (P≤0.05). Buna göre damızlık değeri yüksek yerli ırkların, erken dönemde damızlıkta kullanılabilme olanaklarının bilinmesi, gelecek generasyonlarda, yüksek damızlık değeri belirlenen erkek ve dişi Norduz toklu’nun, ıslah amaçlı 11-12 aylık yaşta erken damızlıkta kullanılabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Norduz, koyun, erken damızlık, yapay tohumlama, döl verimi

Teşekkür

Sayın editör İlginiz için çok teşekkür ediyorum.

Possibilities of using Norduz yearlings in early breeding in the off-season

Öz

This study was carried out, a total of 103 head Norduz yearling, 87 female and 16 male, aged 11-12 month, were used for use in early breeding condition in Van Province Extensive breeder condition. Male yearling to 6 head were used as young early breeding rams in the artificial insemination program, and 10 of them were used to young teaser ram in the detection of oestrus. In artificial insemination of 87 male yearling whose oestrus was determined, semen ejaculates obtained from 6 male Norduz by artificial vagina method were used. Heated female were artificial inseminated into the oss cervix with 0.3 ml/head fresh and undiluted semen, approximately 12-16 hour after oestrus detection. Heat detected 47 head 54.02% rate female yearling, whose heat was detected in the morning, were artificial inseminated late in the afternoon on the same day. If 40 head female yearling 45.98% rate whose oestrus were detected in the evening were full-grown, they were artificial inseminated early the next morning. During the lambing period, the total lambing rate was obtained in 19 head 40.43% rate of 47 male inseminated female in the evening, 13 head 32.50% rate out of 40 female yearling in the morning artificially inseminated, and (32 head) 36.78% rate out of 87 artificial inseminated female yearling. In this study, artificial insemination and lambing rate of 11-12 month old Norduz yearling under extensive breeder condition were found to be statistical significant lower than the data of 18-24 month old domestic sheep and culture breeds (P≤0.05). According value in breeding in the early period, it has been determined knowing the possibilities of using native breeds with high breeding that male and female yearling of Norduz breeds with high breeding value can be used in early breeding at 11-12 month old yearling for breeding purposes.

Anahtar Kelimeler

Norduz, sheep, early breeding, AI, fertility

Kaynakça

• Abebe A, Berhane G, Gizaw S, Getachew T, Haile A (2023) Reproductive performance in two organic sheep farming systems differing by the number of mating sessions in and out of the breeding season. Journal of Agriculture and Food Research, doi: https://doi.org/10.1016/ j.jafr.2023.100644.
• Corner-Thomas R A, Hickson R E, Morris S T, Kenyon P R (2014) The influences of live weight and body condition score of ewe lambs from breeding to lambing on the live weight of their singleton lambs to weaning. Small Ruminant Research, 119 (1-3): 16-21.
• Habtegiorgis K, Haile A, Getachew T, Ahmed Kirmani M, Gemiyo D (2022) Analysis of genetic parameters and genetic trends for early growth and reproductive traits of Doyogena sheep managed under community-based breeding program. Heliyon, 8 (6): e09749.
• Kırk K (2001) İvesi Erkek Kuzularda Cinsiyetin, Morfolojik ve Fizyolojik Gelişimi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Kod No: 620. Adana.
• Kırk K (2006) Doğu Anadolu Bölgesi Kırsal Kalkınma Sürecinde Sürdürülebilir Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Önemi ve Mevcut Koşullarda Üretim ve Tüketim Politikalarının Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması. Ulusal Tarım Kurultayı 15-17 Kasım 2006. Çukurova Üniv.Zir.Fakt. Sayfa, 157-163, Adana.
• Martinez M F, McLeod B, Tattersfield G, Smaill B, Quirke L D, Juengel J L (2015) Successful induction of oestrus, ovulation and pregnancy in adult ewes and ewe lambs out of the breeding season using a GnRH + progesterone oestrus synchronisation protocol. Animal Reproduction Science, 155: 28-35.
• Menant O, Ungerfeld R, Lévy F, Pérez-Clariget R, Freitas-de-Melo A (2022) Out-of-season breeding and ewe-lamb bond from birth to weaning in Corriedale sheep. Applied Animal Behaviour Science, 247: 105542.
• Mirzaei A, Mohebbi-Fani M, Omidi A, Boostani A, Nazifi S, Mahmoodian-Fard H R, Chahardahcherik M (2017) Progesterone concentration and lambing rate of Karakul ewes treated with prostaglandin and GnRH combined with the ram effect during breeding and non-breeding seasons. Theriogenology, 100: 120-125.
• Muller A, Brand T S, Scholtz A J, Kruger A C M, Cloete S W P (2020) Genetic and environmental parameters and trends for early growth and yearling traits in the Elsenburg Dormer resource flockSmall Ruminant Research volume 191, October 2020, 106181.
• Nieto R, Ferguson C A, Macleay M B, C.A., Briegel J R, Wood D A, Martin G B, Thompson A N (2013) Ewe lambs with higher breeding values for growth achieve higher reproductive performance when mated at age 8 months. Theriogenology, 80: 427-435.
• Notter D R (1989) Effects of continuous ram exposure and early spring lambing on initiation of the breeding season in yearling crossbred ewes.Animal Reproduction Science. 19(3-4): 265-272.
• Pellicer-Rubio M T, Laignel G, Homas Y, Prache S, Benoit M, Tournadre H (2023) Reproductive performance in two organic sheep farming systems differing by the number of mating sessions in and out of the breeding season. Theriogenology 195: 238-248.
• SAS User’s Guide (2018) Statistical Analysis System. SAS Institute Inc., Cary, N.C.USA.imiz-var-mi- sorusu.html) Erişim Tarihi:3.06.2022